مترِ شش و نیم میلیون بشکه ای!

رضا زندی‌- روزنامه نگار و تحلیلگر حوزه نفت و انرژی

اخیرا یک مترِ ساده برای ارزیابی شرایط کشور پیدا کرده‌ام. اگر خواستید از این «متر» برای بررسی برنامه‌های کاندیداهای ریاست‌جمهوری سیزدهم هم استفاده کنید، به کارتان می‌آید. نامش را گذاشته‌ام: «مترِ شش و نیم‌میلیون بشکه‌ای!» برنامه‌های ارائه شده برای اداره کشور تا وقتی «شفاف و مشخص»، «قابل سنجش»، «واقع بینانه» و «زمان‌دار» نباشد، بیشتر بیانیه‌های عوام فریبانه‌ای است که روی اصل فراموشی انسان‌ها، حساب باز کرده است. پس بی‌دغدغه حرف می‌زنند. وعده می‌دهند، به عمل نمی‌رسانند، می‌آیند و می‌روند، بی‌آنکه آب از آب تکان بخورد. بی‌آنکه توسعه‌ای فراگیر و رفاهی در خورِ ‌شأن ایران و ایرانی رقم خورده باشد!
1-راستی تا به حال کسی به این سؤال پاسخ داده که چرا بیش از 4 دهه است که تولید نفت ایران به بالاتر از 4میلیون و 200تا 4میلیون و 300هزار بشکه در روز نرسیده است؟! آن هم با وجود ذخایر عظیم نفتی موجود در ایران! می‌دانید که ایران با بیش از 155میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت، دارنده چهارمین ذخایر نفتی دنیاست. ماجرا آنجا برایتان جالب‌تر خواهد شد که بدانید، متوسط بالاترین تولید نفت ایران در 3-2 دهه اخیر، براساس گزارش‌های منابع بازار نفت، کمتر از 4میلیون بشکه در روز بوده است. واقعا برایتان سؤال نشده که چرا؟
2-سؤال بالا، وقتی برایم جدی‌تر شد که دریافتم براساس برآوردهای وزارت نفت، ایران می‌تواند روزانه حداقل شش و نیم میلیون بشکه نفت تولید کند. می‌دانید این یعنی چه؟ من به تولید فعلی نفت ایران، تحت شرایط تحریم کاری ندارم که براساس آخرین آمار دبیرخانه اوپک در‌ماه آوریل، 2میلیون و 393هزار بشکه در روز بوده است، همان ظرفیت حدود 4میلیون بشکه‌ای قبل از تحریم‌ها را مبنا قرار می‌دهم. اگر تولید نفت ایران به شش و نیم میلیون بشکه در روز برسد، یعنی یک و نیم میلیون بشکه بیشتر، می‌دانید چه ثروت عظیمی برای توسعه ایران عزیز خلق می‌شود؟ (البته اگر عقل درست خرج کردنش را داشته باشیم!)
3-تولید نفت ایران در سال 1353، بالای 6میلیون بشکه در روز را هم ثبت کرده است. تازه با تکنولوژی‌های 50 سال پیش. این را هم مدنظر قرار دهید که در این 5 دهه میادین بزرگ نفتی‌ای هم در ایران کشف شده و به ذخایرمان افزوده شده است!
4-رسیدن به تولید روزانه شش و نیم میلیون بشکه‌ای، الزاماتی دارد. باید سیاست خارجی درستی داشته باشیم تا بتوانیم سرمایه جذب کنیم. روابط دیپلماتیک صحیح و متعاملی با کشورهای مختلف لازم داریم. سرمایه از تنش گریزان است. نظام اقتصادی داخلی با ثبات، همراه با سیاست‌های قابل پیش‌بینی اقتصادی، پولی و مالی لازم داریم. ثبات اجتماعی و خیلی مولفه‌های ریز و درشت دیگر نیز از ملزومات توسعه است. صد البته که با وجود فساد، در هیچ اقتصاد و صنعتی، توسعه رخ نمی‌دهد. همین‌ها کافی است که نتیجه بگیریم برای رساندن تولید نفت ایران به شش و نیم میلیون بشکه در روز، خیلی چیزها باید درست شود. واقعا خیلی چیزها! «خواستنی ملی» هم می‌خواهد.
5-حالا متوجه شدید که چرا می‌گویم «مترِ شش و نیم میلیون بشکه ای!» چون می‌تواند متری برای اندازه‌گیری عملکرد کشور در همه حوزه‌ها باشد. کوتاه و سربسته بگویم. اینطور نیست که کشورهای دیگر از رسیدن تولید نفت ایران به شش و نیم میلیون بشکه خوشحال باشند و استقبال کنند. از برخی کشورهای همسایه گرفته تا کشورهای غیرهمسایه! پس ممکن است هر کدام بازی‌های خودشان را برای مانع‌گذاری در این مسیر داشته باشند.
6-اهمیت تبدیل نفت زیرزمین به ثروت روی زمین آنگاه پررنگ‌تر می‌شود که توجه داشته باشیم سیاست‌های رسیدن به تولید کربن صفر تا 2050میلادی، در دنیا بسیار جدی پیگیری می‌شود. یعنی اینکه 5 دهه بعد، نفت ممکن است اهمیت دوران فعلی را نداشته باشد. از همین جاست که کشورهای مختلف به فکر افتاده‌اند تا هرچه سریع‌تر میادین نفتی‌شان را توسعه دهند و پول حاصل از افزایش تولید نفت را صرف توانمندسازی اقتصاد و توسعه ملی‌شان کنند.