آشغال‌های دوست‌نداشتنی

تولید سالانه زباله‌های شهری ایران بیش از ۱۰میلیون تن و براساس آمار اطلس کلانشهر تهران متوسط سرانه تولید زباله‌های شهری در ایران ۲۴۰کیلوگرم در سال است. بیشترین تولید سرانه زباله مربوط به پایتخت کشور، تهران است و در این کلانشهر به ازای هر نفر تا ۴۵۰کیلوگرم زباله شهری در سال تولید می‌شود. 
میانگین درصد بازیافت زباله و تولید کمپوست در جهان حدود ۱۹درصد است و در مقیاس جهانی به‌طور میانگین حدود ۳۷درصد دفن زباله، ۳۱ درصد دپوی روباز و ۱۱ درصد زباله‌سوزی انجام می‌شود که این میزان در کشور‌های کم‌درآمد حدود ۹۳درصد و در کشور‌های با درآمد بالا حدود ۲درصد اتفاق می‌افتد. بر اساس برخی مطالعات انجام ‌شده میزان بازیافت در ایران حدود ۶درصد و میزان تولید کمپوست حدود ۱۰درصد برآورد می‌شود. بیش از ۸۰درصد از زباله تولیدی در کشور به سمت لندفیل‌‌ها یا محل‌های دفن زباله هدایت می‌شود در حالی که دپوی روباز زباله بدترین روش دفع زباله است و خسارت‌‌های جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست کشور وارد آورده است. 
 بیشتر زباله تولیدی درشرایطی به صورت روباز رها می‌شود که در صورت مدیریت صحیح می‌تواند منبع تولید انرژی و ثروت باشد. تقریبا همه شهرها محل دفن زباله‌ای دارند که شرایط بحرانی‌ دارد، اما برخی از آن‌ها از جمله سایت‌های استان‌های شمالی در نزدیکی جنگل یا سایت دفن پسماند صفیره در نزدیکی اهواز وضعیت‌شان حادتر است و چالش‌های فراوانی را در منطقه ایجاد کرده‌اند.  در میان شهرهای کشور برخی چون شیراز، مشهد و اصفهان توانسته‌اند لندفیل استاندارد ایجاد و بخشی‌ از بحران‌های خود را بکاهند؛ تجربه‌ای که می‌تواند راهگشای حل مشکلات شهرهای دیگر چون اهواز، یاسوج، رشت، ساری و... هم قرار گیرد. 

 اصفهان  
سال68 کارخانه کود عالی در اصفهان ایجاد شد و پس از آن، این شهر دفن مستقیم زباله نداشت. روزانه هزار تن پسماند وارد خطوط پردازش کارخانه می‌شود که 600تن از این پسماندها به کمپوست تبدیل می‌شوند و 120تن کود عالی از آن به دست می‌آید. 150تن باقیمانده پسماندهایی است که دفن می‌شود.
روزانه یک سوم از پسماندها در 35کیلومتری شهر دور از سکونتگاه و در منطقه‌ای بایر و بیابانی دفن می‌شود. شیرابه‌ای که در نهایت ایجاد می‌شود با لوله جمع‌آوری و وارد لاگون تبخیر می‌شود. مدیریت پسماند اصفهان پروژه پیرولیز (تولید سوخت مایع از زباله) را در برنامه‌های آینده خود دارد تا این بخش از پسماندها را هم به حداقل برساند.
علیرغم وضعیت نسبتا مطلوب پسماندها در کلانشهر اصفهان، شهرستان‌ها و روستاهای استان در شرایط نامطلوبی قرار دارند. در برخی از آن‌ها حتی زمین دفن زباله وجود ندارد و خاک هم روی آن‌ها ریخته نمی شود. 

قزوین
سایت پسماند محمدآباد که وظیفه جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت زباله شهر قزوین و 25نقطه شهری و روستایی استان را دارد، امروز به یکی از تراژدی‌های مجموعه مدیریت شهری بدل شده است. شرکت پسماند محمدآباد که قرارداد همکاری پر از ابهامی با شهرداری قزوین دارد برای دفع زباله از شهرداری‌های استان برای هر کیلوگرم مبلغی تا ۲۰۰ تومان اخذ می‌کند، ولی هیچ فرآیندی جز گردآوری و دپوی زباله‌ها در محدوده محل فعالیت خود انجام نمی‌دهد.  ظرفیت سایت برای پذیرش زباله  350تن در روز است، اما روزانه بیش از 700تن زباله از 25نقطه شهری استان در این سایت پذیرفته می‌شود. فناوری و دستگاه‌های لازم برای بازیافت یا نابودی زباله‌ها در این سایت وجود ندارد.

اردبیل
میزان تولید زباله در اردبیل بیش از میانگین کشوری است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته میزان تولید پسماند عادی شهری و روستایی در اردبیل روزانه حدود ۹۸۰تن و سرانه هر نفر حدود ۷۷۰گرم در روز است که این میزان برای شهر اردبیل حدود ۷۵۰ گرم در روز می‌شود. محل دفن زباله اردبیل در ۱۵کیومتری شهر اردبیل و در نزدیکی روستای طالب‌قشلاقی قرار گرفته که این نزدیک چند روستای پرجمعیت واقع است و چندان از نظر بهداشتی استاندارد نیست. دفن سنتی پسماند همچنان محیط‌زیست و بهداشت اردبیل است که ساماندهی آن با سرعت لاک پشتی پیش می‌رود. از اقدامات قابل توجه ساماندهی پسماند عفونی است که 100درصد پسماند عفونی قبل از خروج از بیمارستان بی‌خطر شده و به پسماند عادی تبدیل می‌شود.

کرمانشاه
روزانه بیش از ۶۰۰تن زباله تولید در کرمانشاه تولید می‌شود و هریک از ساکنان شهر یک میلیون نفری کرمانشاه روزانه ۶۸۰گرم زباله تولید می‌کنند. زباله‌های شهری جمع‌آوری شده از کرمانشاه به شرکت بازیافت منتقل می‌شود و ۲۰درصد هم برای دفن به سایت دفع زباله سراب قنبر می‌رود. آلودگی زیست-محیطی، آلودگی آب سراب قنبر، حریق‌های مکرر و آلودگی هوای ناشی از آن و همچنین دفن زباله‌های بیمارستانی با خانگی از مشکلاتی است که این سایت برای حدود ۲۷ هزار نفرجمعیت منطقه ایجاد می‌کند. 
دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه مهر سال۹۷ مکان جدید دفع زباله‌های بیمارستانی را در منطقه ماهیدشت و پایین‌دست سایت دفع زباله جنوب شهر معرفی و تاییدیه‌های لازم زیست‌محیطی را نیز دریافت کرد. اما اختلاف‌های بین اداره‌هایی چون آب منطقه‌ای و منابع طبیعی با دانشگاه علوم پزشکی موضوع دفع زباله‌های بیمارستانی در مکان مخصوص بلاتکلیف باقی ماند.

کردستان
سالانه حدود ۴۰۰هزار تن زباله در کردستان تولید می‌شود و تولید روزانه زباله هم از هزار تن می‌گذرد. مکان‌یابی سایت‌های دفع پسماند شهری از مهم‌ترین چالش‌های محیط‌زیست کردستان و بدترین وضعیت مربوط به دیواندره و سنندج است. توپوگرافی و شرایط پوشش جنگلی و باغی کردستان مکان‌یابی جدید برای جایگاه‌های پسماند را در استان با مشکل روبه‌رو و حتی منتفی کرده است. از نظر مسئولان محیط‌زیست کردستان راه‌حل مشکل اغلب سایت‌های زباله در این استان دفن اصولی و بهداشتی است.ورود شیرابه‌ها به منابع آبی مهم‌ترین مشکل سایت‌های زباله در کردستان است. در سنندج به تازگی برای حل این مشکل و جلوگیری از ورود شیرابه به سد ژاوه خط لوله انتقالی برای هدایت شیرابه به طول 5/8 کیلومتر لوله‌گذاری با قطر لوله 140 انجام شده است که 27لیتر بر ثانیه ظرفیت دارند.

مازندران
هر روز حدود 3هزار تن زباله در مازندران تولید می‌شود که این رقم در تعطیلات تا 3برابر افزایش می‌یابد. نبود زیرساخت‌های دفع بهداشتی زباله و کمبود فضا برای دپو در همه شهرستان‌های مازندران سال‌هاست محیط‌زیست و سلامت همه مردم این استان را به شدت تهدید می‌کند و زباله را به زخم عفونی این استان تبدیل کرده. حدود 30سایت دپوی زباله بدون زیرساخت‌های اصولی نزدیک مناطق مسکونی یا در جنگل‌های مازندران وجود دارد که روزانه‌ هزاران لیتر شیرابه از آن‌ها وارد طبیعت می‌شود. سایت‌های عمارت آمل، انجیل‌سی بابل، پرده‌سر تنکابن، گویچاله ساری، اندرگلی شیرگاه، الیمالات نور و بسیاری از نقاط دیگر نمونه‌های بحرانی دفع زباله در مازندران هستند. برای مدیریت پسماند تولیدی استان ساخت 2نیروگاه زباله‌سوز از یک دهه پیش در دستور کار قرار گرفت. آذر پارسال نیروگاه نوشهر افتتاح شد، اما نیروگاه ساری هنوز ساخته  نشده.

بوشهر
سایت دفن پسماند شهر کنگان با وسعت حدود ١/٨هکتار در جنوب بوشهر کانون بحرانی پسماند محسوب می‌شود. پسماند  شهرستان‌های کنگان و عسلویه و روستاها و صنایع نفت و گاز مستقر در سایت ١ و ٢ منطقه ویژه اقتصادی به میزان حدود ٢٥٠ تا ٣٠٠تن روزانه به این سایت منتقل می‌شود. علاوه بر این روزانه حدود ٦٠٠کیلوگرم پسماندهای پزشکی بی‌خطرسازی شده از این 2شهرستان هم در این سایت جداگانه دفن می‌شود. شهرداری کنگان به دلیل انباشت بیش از حد ظرفیت این مکان و آلودگی‌های محیط‌زیستی بارها اخطاریه گرفته است. به دنبال این شکایت پیگیری اقدامات کوتاه‌مدت مدیریتی برای ساماندهی این سایت و کاهش آثار زیست‌محیطی در حال انجام است، اما جانمایی جدید محل دفن پسماند شهری شهر کنگان و شهر عسلویه ضرورتی انکارناپذیر است.

کرمان
بحرانی‌ترین سایت دفن زباله در کرمان، محدوده‌ای در 5کیلومتری شهر رابُر قرار دارد. این سایت به گفته‌ مقامات محلی شهر از سال 1342 محل دفن زباله بود، اما از سال 86 ساخت سد شهیدان امیرتیموری در مجاورت آن آغاز شد. این سد قرار است آب آشامیدنی شهرهای کرمان و رابر را تامین کند، اما محیط زیست هم‌نشینی سد و سایت زباله را تهدیدی جدی برای سلامت عمومی می‌داند. بر اساس تحقیقی در سال ۹۳، روزانه بیش از ۱۰تن زباله در این محل دفن می‌شود.دی‌ سال98 محیط زیست توانست در کارگروه پسماند، مصوبه‌ای برای جابه‌جایی این لندفیل بگیرد. قرار شد شهرداری رابر هزینه‌ جابه‌جایی را بپردازد و 2معدن مس که از آب این سد سهم می‌برند به شهرداری کمک کنند. این اتفاق اما تاکنون نیفتاده است. در حال حاضر تکلیف جابه‌جایی لندفیل نامعلوم است، اما سد 90درصد پیشرفت دارد و احتمالا تا پایان سال آب‌گیری شود. 

سمنان
میزان زباله تولیدی سمنان حداقل 430تن در هر شبانه‌روز یعنی 157هزار تن در هر سال است که حدود 60درصد آن را زباله تر تشکیل می‌دهد. حدود 10درصد زباله‌های سمنان بازیافت و بقیه زباله‌های تولیدی این استان در سایت‌های مشخصی دفع می‌شود.  با توجه به وجود زمین‌های بیابانی و خشک در اطراف شهرها و روستاهای سمنان، مشکلات حاد ناشی از دپوی زباله در این استان مشاهده نمی‌شود، اما دپوی زباله‌های ساری در منطقه گویچاله دهستان پشتکوه واقع در نقطه مرزی بین سمنان و مازندران سال‌هاست محیط زیست و سلامت مردم روستاهای اطراف آن در محدوده سمنان و مازندران را تهدید می‌کند. راه‌اندازی مرکز دفع پسماند غرب سمنان برای ساماندهی پسماند‌های ایوانکی، گرمسار و آرادان یکی از این اقدامات در حال پیگیری است. شهرداری سمنان نیز 2فاز از پروژه شهرک پسماند سمنان را با 92انبار ضایعاتی در 20هکتار به بهره‌برداری رساند.

آذربایجان غربی 
شهر 300هزار نفری میاندوآب در آذربایجان غربی به عنوان یکی از کانون‌های بحرانی زباله در استان و حتی شمال‌غرب کشور مطرح است. 
سایت دفع زباله این شهر چند سالی است پر شده و جایی برای زباله جدید ندارد و انباشت زباله در این سایت خطر انتقال شیرابه‌های عفونی به آب‌های زیرزمینی شهر را هم مطرح کرده است. دفع سنتی زباله و افزایش شتابان جمعیت شهری موجب شد تا این سایت خیلی زودتر از زمان پیش‌بینی شده تکمیل شود. در 2-3 سال اخیر زباله‌های این شهر به سایت پسماند ارومیه منتقل می‌شد که با توجه به فاصله 140کیلومتری هزینه اقتصادی و تبعات زیست محیطی زیادی داشت. از نیمه سال گذشته بحث ایجاد سایت موقت در حاشیه میاندوآب مطرح و 4 منطقه برای این‌کار پیشنهاد شد، اما مانع جدید زراعی و کشاورزی بودن زمین‌ها در میان است. در حال حاضر زباله‌ها به صورت موقت در اطراف شهر دفع و بخشی هم پس از بسته‌بندی به شهرهای مجاور منتقل می‌شود.

آذربایجان شرقی 
نزدیکی بستان‌آباد به تبریز و قرار گرفتن آن در سه‌راهی اردبیل، میانه و تبریز هرچند موجب استقرار صنایع مختلف، توسعه و اشتغال برای مردم این شهر 40هزار نفری در آذربایجان شرقی شده، اما این منطقه را به کانون زباله‌های صنعتی و آلاینده تبدیل کرده؛ زباله‌هایی که شیرابه‌هایش تا آب‌های زیرزمینی و جاری هم رسیده و رودخانه اوجان‌چایی را آلوده کرده است.  مرکز دفع زباله در مجاورت بستان‌آباد هم وضعیت خوبی ندارد و فاصله کم آن تا شهر موجب مشکلات زیست‌محیطی شده است. مشکلات زباله در این شهر موجب شده است ساماندهی اوجان‌چایی و انتقال مرکز دفع زباله در این شهر از 12 سال قبل مورد توجه باشد، اما در نهایت فقط اقدامات ضربتی و کوتاه‌مدت لایروبی رودخانه اوجان چایی، جلوگیری از زباله‌ریزی به رودخانه و انتقال مرکز دفع زباله به فاصله دورتر انجام شده است.

لرستان 
روزانه حدود ۴5۰ تن پسماند در خرم‌آباد تولید می‌شود و این شهرستان بیشترین میزان تولید زباله را در لرستان دارد. اگر شرایط به همین شیوه ادامه پیدا کند، این شهر در آینده با چالش‌های زیست‌محیطی مواجه می‌شود. بر اساس آخرین آمار میزان تولید پسماند در لرستان حدود 1500 تن و سرانه هر نفر از این رقم 750 گرم در شبانه‌روز است. طبق اظهار نظر مسئولان لرستان تفکیک از مبدا در شهرهای خرم‎آباد و بروجرد موفق نبوده است. بیشتر مناطق دفن پسماند در استان لرستان طبق مقررات و ضوابط محیط زیستی عمل نمی‌کنند به طوری که تاکنون 7 شهردار به دلیل رعایت‌نکردن ضوابط محیط‌زیستی در مکان‌های دفن پسماند به مراجع قضایی معرفی شده‌اند. 

مرکزی
جانمایی محل دفن زباله‌های اراک آن‌قدر طول کشید که مکان فعلی آن تقریبا تثبیت شد. روزانه حدود 300تن زباله از کلانشهر اراک جمع‌آوری می‌شود که با توجه به فعال نبودن کارخانه تولید کمپوست، بخش قابل توجهی از این زباله‌ها در سایت 124هکتاری امان‌آباد دفن می‌شود. علاوه بر این قرار شد زباله‌های روستاهای اطراف اراک هم به این سایت برده شود که در این صورت پیش‌بینی می‌شود حجم انتقال روزانه زباله‌ها به امان‌آباد به حدود 370 تن برسد. این سایت در 12کیلومتری اراک و در نزدیکی چاه‌های آب آشامیدنی و چند روستا قرار دارد. اگرچه مسئولان شهری اراک با سفارش‌دادن تحقیق علمی می‌گویند چاه‌های آب اطراف امان‌آباد از شیرابه‌های زباله‌ها اثرپذیری ندارند، اما در یک مقاله پژوهشی در دانشگاه صنعتی اراک شاخص آلودگی فلزی آرسنیک و سرب در آب چاه‌ها در سال 96 بیش از 10 برابر آن در سال 76 است. 

خراسان جنوبی
در استان خراسان جنوبی منطقه بحرانی‌ای در زمینه دفع پسماند وجود ندارد و ساماندهی زباله‌های صنعتی، عفونی و خانگی به خوبی مدیریت می‌شود و تنها مشکل پراکنش زباله‌های پلاستیکی در طبیعت است.کیسه‌های نایلونی توسط شهرداری‌ها و دهداری‌ها جمع‌آوری و به سایت‌های دفن زباله منتقل و در آن محل با باد در طبیعت پراکنده می‌شود. همین مساله موجب شده است روز به روز شاهد انبوه کیسه‌های پلاستیکی در مسیرهای بکر، اطراف روستاها، حاشیه جاده‌ها و همچنین کیلومترها اطرف سایت‌های زباله باشیم که به بوته‌ها چسبیده‌اند. بیشترین تولید زباله در استان مربوط به شهر بیرجند است که روزانه به 120تن می‌رسد. سرانه تولید زباله در کل استان برای هر نفر حدود 400گرم است که رقمی کمتر از سرانه کشوری دارد.

البرز
حلقه‌دره، مرکز دفن زباله البرز با مساحتی در حدود ۱۵۳هکتار در منطقه3 شهرداری کرج و در مجاورت فرودگاه پیام واقع‌ شده است. وضعیت نابه‌سامان این مرکز روش‌های سنتی امحای زباله در آن که بیشتر شامل دفن زباله می‌شود، وضعیت نامناسبی را ایجاد کرده است. زمانی که مرکز پسماند حلقه دره ایجاد شد، شاخص‌هایی مانند فاصله با مراکز مسکونی و نوع پوشش خاک  رعایت شد، اما گسترش شهرنشینی محدوده استاندارد را از بین برد. این مرکز پسماند در واقع نقطه ثقل تکثیر و انتشار مگس‌ها و حشرات آلوده برای منطقه و اطراف به شمار می‌رفت. 
بحث انتقال این مرکز بارها مطرح شده، اما به گفته مسئولان این کار ممکن نیست، زیرا هزینه گزافی داشته و موجب آلودگی منطقه دیگری خواهد شد. از همین رو بهره‌برداری و تکمیل طرح‌هایی چون ایجاد لندفیل مهندسی بهداشتی، توسعه و افزایش ظرفیت کارخانه کمپوست و استحصال گاز از پسماند برای ساماندهی مرکز در دستور کار است.

هرمزگان
دفن مناسب زباله‌های شهری امروزه یکی از نیازهای اساسی جوامع بشری است. سایت دفن زباله بندرعباس در فاصله 10کیلومتری شهر و در حدود 100هکتار زمین است. زباله‌های ورودی به این سایت پس از ورود وارد کارخانه تفکیک شده و در آنجا به صورت دستی تفکیک و پس از آن برای دفع به محل دفن انتقال داده می‌شود. برخی از زباله‌هایی که قابلیت تبدیل به کومپوست دارند به این بخش منتقل می‌شوند. در آینده قرار است تولید انرژی برق از سایت انجام شود.سال گذشته بیش از ۶۰۲هزار کیلوگرم زباله عفونی از شهر بندرعباس جمع‌آوری و این پسماندها به صورت بهداشتی با موادی مانند آهک به بی‌خطر سازی شده است. شهروندان بندرعباسی روزانه ۴۰۰ تن زباله تولید می‌کنند.

خوزستان 
حدود ۸۵ تا ۹۰درصد از زباله‌های شهری و عفونی در خوزستان به صورت غیربهداشتی دفع، سوزانده یا در محیط رهاسازی می‌شود. حل مساله پسماند در اهواز، ایذه، آبادان و خرمشهر در اولویت است، اما بیش از همه اهواز در شرایط نامناسبی قرار دارد. سایت پسماند شهرداری اهواز به دلیل مدیریت نادرست و خودسوزی‌های ایجاد شده به یکی از کانون‌های آلودگی هوا در شهر تبدیل شده است. سال گذشته پیگیری‌هایی برای اختصاص اعتبار به مدیریت پسماند شهرداری‌های اهواز و آبادان از محل ۳۵درصد عوارض آلایندگی و مالیات بر ارزش افزوده انجام شد و قرار است از محل اعتبار قبلی این صندوق تا پایان امسال پرداخت و در اهواز برای اتمام سلول دوم و آغاز سلول سوم و محل پردازش در سایت پسماند صفیره استفاده شود. حجم زباله‌های شهری در استان را 3600 تن در روز و شهر اهواز ۹۰۰ تن در روز است.

کهگیلویه‌وبویراحمد
بحرانی‌ترین محل دفن زباله در کهگیلویه‌وبویراحمد مربوط به مرکز استان یعنی یاسوج است. سال‌هاست اهالی دهستان دهشتروم در نزدیکی سایت دوپشته از آلودگی محیط و به ویژه وجود حشره‌های موذی در این منطقه گلایه دارند. یکی از مشکلات اهالی در این منطقه تلفات و بیماری دام‌هاست که به دلیل خوردن پلاستیک‌های زباله ایجاد می‌شود. علاوه بر زباله‌های یاسوج، زباله‌های ۵۰درصد روستاهای بخش مرکزی شهرستان بویراحمد هم به این مکان منتقل می‌شود که روزانه بین ۲۰۰ تا ۲۴۰ تن زباله در 2 پشته دفن می‌شود. پیش از این شهرداری یاسوج برای جذب سرمایه‌گذار و ایجاد کارخانه بازیافت در این منطقه دچار مشکل بود، اما مدتی پیش شهردار خبر داده بود که تا هفته اول خرداد امسال شاهد بهره‌برداری از کارخانه بازیافت زباله این شهر خواهیم بود.

ایلام
ایلام یکی از استان‌هایی است که حجم تولید پسماند آن بالا و مدیریت پسماند در آن صحیح، اصولی و بهداشتی نیست. در ایلام سالانه 120 هزار تن زباله و نخاله ساختمانی تولید می‌شود. علاوه بر این، روزانه 220 تن زباله در شهر ایلام تولید و بخشی از آن در خروجی‌ها و حاشیه شهر تخلیه می‌شود. تخلیه نخاله‌های ساختمانی و زباله‌ها در اطراف شهرها به‌ویژه شهر ایلام که مرکز استان و محل تردد هزاران مسافر است، چهره نازیبایی به آن‌ها داده و به یک مشکل اساسی تبدیل شده است. نبود سیستم کنترل و نظارت مناسب بر دفع نخاله‌های ساختمانی شهر ایلام موجب دپوی زباله و تجمع نخاله در بسیاری از مناطق حاشیه‌ای این شهر شده است. قرار است کارخانه بازیافت در شهر ایلام تاسیس شود اما هنوز به نتیجه نرسیده.

همدان
در شهر همدان روزانه 450تن و در استان همدان روزانه 1300تن زباله تولید می‌شود. شهرهای صالح‌آباد، لالجین، بهار، جورقان، مریانج و رزن سایت دفن زباله ندارند، به همین دلیل زباله‌های آن‌ها در شهر همدان دفن می‌شوند. سرانه تولید زباله در این استان طبق داده‌های آماری بالاتر از میانگین کشوری است. در حالی که میانگین کشوری تولید پسماند روزانه 650 گرم برای هر نفر است، اما در همدان این آمار به یک کیلوگرم می‌رسد. در دوره چهارم شورای شهر خط تولید کمپوست مورد توجه قرار گرفت، اما با پیشرفت ۹۵ درصدی به ثمر نرسید. در حال حاضر زباله‌های شهری، دفع می‌شوند که هم برای مردم و محیط‌زیست مضر خواهد بود و هم هزینه‌های آن برای شهرداری مقرون به صرفه نیست.

سیستان و بلوچستان 
وسعت زیاد و جمعیت پراکنده در کنار محرومیت از مهم‌ترین عواملی هستند که مدیریت پسماند در استان سیستان و بلوچستان را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است. زاهدان به عنوان مرکز این استان فقط یک کارخانه تفکیک زباله دارد که در سال92 به دلیل خرابی قطعات کارخانه تعطیل شد.
 این درحالی ‌است که روزانه 400 تن زباله به سایت دفن زباله این شهر واقع در کیلومتر14 جاده میرجاوه منتقل می‌شود.  وضعیت مدیریت پسماند در ایرانشهر به نوعی دیگر بغرنج است. ایرانشهری‌ها با تولید روزانه بیش از ١۴٠تن زباله به نسبت جمعیت رکوردار کشور هستند.
 با انتقال پسماند بمپور و محمدان و دهیاری‌های اطراف روزانه به طور میانگین ۱۸۰تن پسماند وارد سایت دفن ایرانشهر می‌شود که مقدار بسیار کمی از آن‌ها قابل بازیافت است. ایرانشهر کارخانه پالایش و بازیافت پسماند ندارد. 
سایت دفن زباله چابهار هم در پارک شیخان و 20 کیلومتری منطقه آزاد چابهار قرار دارد که عملیات پردازش، امحا و دفن زباله در آن محدوده انجام می‌شود.

قم
قم در زمینه مدیریت پسماند دست برتر نسبت به بسیاری از شهرهای بزرگ کشور دارد. در سال99 به طور متوسط روزانه 635تن زباله تر و 40تن پسماند خشک از شهر قم جمع‌آوری شد. قم دارای یک سایت دپوی زباله با عنوان البرز در کیلومتر 13جاده کوه سفید است که با مدیریت خوبی که در زمینه پردازش و دفن زباله‌ها می‌شود این جایگاه به عنوان سایت بحرانی محسوب نمی‌شود.
 حدود 50درصد زباله‌ها تر در این سایت پردازش و تبدیل به کود کمپوست می‌شود. روزانه حدود 40تن کود کمپوست در سایت البرز تولید می‌شود که به دلیل مرغوب بودن آن مشتریان خوبی دارد. 
حدود 7درصد بقیه زباله‌ها ارزش اقتصادی دارند و حدود 40درصد دیگر مواد غیرارزشمند مثل نایلون و گونی است که دفن می‌شود. این زباله‌ها که شیرابه و رطوبت ندارند به گونه‌ای دفن می‌شوند که قابل بازگشت است. 
با لوله‌گذاری، شیرابه‌های احتمالی وارد حوضچه می‌شود تا پس از بازچرخش، گازهای گلخانه‌ای از آن استحصال شود. استحصال گاز متان هم به مرور زمان موجب می‌شود ارتفاع زباله‌ها کمتر شود.

یزد
بیشترین حجم زباله استان یزد در شهر یزد تولید می‌شود و سایت دفن پسماند در گود زباله در حاشیه شهر به دلیل نزدیکی به شهر و امکان آلوده کردن خاک و منابع آب زیرزمینی وضعیت بدتری دارد. از این رو جابه‌جایی آن مدت‌هاست در دستور کار قرار گرفته و البته اجرای روش‌های غیر از دفن هم برای این سایت پیش‌بینی شده که هنوز اجرا نشده است.
همچنین طرح جامع پسماند استان از سوی معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری در حال پیگیری است تا با این کار در کنار کاهش تعداد مراکز دفن، محیط زیست سالم‌تری را شاهد باشیم.
علاوه بر پسماندهای خانگی، پسماندهای صنعتی و ویژه نیز محیط زیست استان را نشانه رفته است. در حال حاضر سایت بزرگ پسماندهای صنعتی و ویژه استان در جاده یزد-طبس پیش‌بینی شده که توانایی پوشش همه شهرهای استان را دارد و حتی در نظر است که پسماند خانگی شهرهای یزد، مهریز، تفت، اشکذر و زارچ هم در این سایت دفع شود.



فارس
روزانه بیش از 1100تن پسماند خانگی در شیراز تولید می‌شود که حدود ۷۰۰تن از این مقدار پسماند، پردازش و حدود ۵۰۰ تن دیگر نیز دفن می‌شود. ۷ تا ۱۴تن پسماند عفونی و 6500تن پسماند ساختمانی را هم باید به این آمار افزود در حالی که این شهر از وجود سایت مرکزی مدیریت پسماند عفونی و کارخانه بازیافت پسماندهای ساختمانی محروم است. به‌ گفته مسئولان، اغلب بیمارستان‌ها و مراکز بزرگ درمانی شیراز به‌ دستگاه بی‌خطرساز زباله به روش بخار مستقیم (روتو کلاو) مجهز هستند و بعد از بی‌خطر کردن پسماند عفونی نسبت به‌دفع آن اقدام می‌کنند، اما فعالان زیست محیطی معتقدند با استفاده از این تجهیزات که برخی مراکز درمانی شیراز هم از آن محروم هستند، نمی‌توان خطر زباله‌های عفونی را به طور کامل کاهش داد و برای این هدف باید از دستگاه مخصوص زباله‌سوز استفاده کرد که این تجهیزات در شیراز وجود ندارد. 

گلستان 
در گلستان می‌توان بحرانی‌ترین محل دفن زباله را سایت پسماند آزادشهر دانست که از حدود ۱۰ سال پیش برای ۷ شهر آزادشهر، گنبدکاووس، رامیان، مراوه تپه، گالیکش، کلاله و مینودشت پیش‌بینی شد تا زباله‌های ساکنان شهرها و روستاهای حدود ۹۰۰ هزار نفر از اهالی شرق گلستان به این منطقه منتقل شود. مشکلات متعدد زیست‌محیطی این سایت در نهایت موجب ورود دادستانی شد تا بالاخره امسال بزرگ ترین مرکز دفن بهداشتی پسماند‌های شهری (لندفیل) در شمال کشور در سایت پسماند آزادشهر ایجاد شود. گلستانی‌ها روزانه بیش از 800تن زباله تولید می‌کنند که بنابر اعلام مسئولان بیش از 60درصد آن‌ها به صورت مکانیزه جمع‌آوری می‌شود و بخشی هم برای تولید کود کمپوست برای مصرف کشاورزی به کار می‌رود.

زنجان
روزانه 680تن پسماند عادی در استان زنجان تولید می‌شود که میزان زباله شهری و روستایی در سال هم به ترتیب 235هزار و 608تن و 78هزار و 495تن اعلام شده است. در شهر زنجان نیز سالانه ۳۰۰ تا ۳۵۰ تن زباله تولید می‌شود که ۳۵درصد آن از مواد غذایی تشکیل شده است و مدیریت شهری ۵۵ میلیارد تومان برای دفن آن‌ها هزینه می‌کند. بیشترین میزان زباله شهر زنجان در مهتر چایی دفن می‌شود که وضعیت غیرقابل قبولی دارد و در این میان نخاله‌ها هم جزو پسماند ویژه محسوب می‌شود. دفن زباله‌های شهری و نوع روش به‌کارگیری در روستای مهتر چایی اصولی نیست و به صورت سنتی انجام می‌شود. برای رفع مشکل ساخت کارخانه تبدیل زباله به انرژی برق از سوی یک شرکت انگلیسی مطرح بود که اجرا نشده است. از سوی دیگر، زباله سرب و روی شهرک صنعتی روی هم تهدیدی برای سلامت شهروندان است.

خراسان رضوی
خراسان رضوی و به ویژه شهرستان مشهد در حوزه مدیریت پسماند سابقه و تجربه خوبی‌ دارند و هیچ منطقه بحرانی‌ای در زمینه دفع پسماند در استان وجود ندارد.در حوزه دفن پسماند بزرگ‌ترین مسیر مهندسی دفن پسماند کشور در مشهد اجرا شده و این برنامه در سراسر استان نیز در حال اجراست. جمع‌آوری پسماند خشک از در منازل، ایستگاه‌های مبادله پسماند در شهر، جمع‌آوری از اصناف، ادارات و کیوسک‌های مطبوعاتی از سال 79 آغاز شده است و در سال 99 با نرم‌افزارهای طراحی شده «اکو» و «بهرو» شهروندان می‌توانند درخواست خود را به صورت آنلاین از طریق نرم‌افزارهای طراحی شده برای سیستم هوشمند حمل‌و‌نقل تفکیک از مبدأ ارسال کنند.
در روش‌های قبلی از هر خانواده بین 3 تا 4 کیلوگرم زباله خشک تحویل گرفته می‌شد، اما در روش اجرایی جدید این رقم به حدود 9 کیلوگرم رسیده است.

خراسان شمالی
بجنورد با بیش از 200 هزار نفر جمعیت بزرگ‌ترین شهر استان خراسان‌شمالی است که تولید زباله آن با بسیاری از شهرهای بزرگ هم تراز و حتی بزرگ‌تر از خود برابری می‌کند. 
سالانه 48800 تن زباله در شهر بجنورد تولید می‌شود که سهم هر نفر در روز به میزان 576 گرم بوده و رقم بالایی محسوب می شود. موضوع دفن زباله‌های شهر بجنورد نیز مشکلی است که از سال‌های پیش وجود داشت و مدت‌هاست که زباله ها در نزدیکی تفرجگاه این شهر دفن می‌شود.
 چند سال پیش کارخانه کمپوست یا پسماند شهرداری بجنورد برای بازیافت زباله‌های شهری در بلندترین نقطه شهر یعنی منطقه باباموسی راه‌اندازی شد، اما با توجه به غیر کارشناسی‌بودن انتخاب محل‏، شهروندان منطقه شاکی شده و این کارخانه علی‌رغم هزینه‌های زیاد، جمع‌آوری شد. 
حالا همه مدیران استان هر از چندگاهی از ضرورت ساخت کارخانه جدید کمپوست می‌گویند،  اما تاکنون خبری از تاسیس نیست.

چهارمحال و بختیاری
روزانه حدود ۷۲۵تن زباله در چهارمحال و بختیاری تولید می‌شود که 58مکان برای دفن این زباله‌ها در نظر گرفته شده است. سالانه 1347پایش از محل دفن زباله در استان انجام و زباله‌های بیمارستانی بی‌خطرسازی می‌شود، اما آنچه در سال‌های اخیر و به ویژه به تازگی مورد اعتراض شدید فعالان محیط‌زیست و مسئولان بهداشت قرار گرفته، دفن غیراصولی زباله‌های شهر لردگان در جنگل‌های بلوط است.
روزانه بیش از ۶۰تن زباله در شهر لردگان تولید می‌شود که به گفته شهردار، این شهر محل کنونی در نظر گرفته شده برای دفن زباله  لردگان و ۹روستای حاشیه شهر جوابگوی این میزان زباله تولیدی نیست.
مکانی که در آن زباله‌ها دفن می‌شود، علاوه بر اینکه در عرصه جنگلی است در بالادست شهرستان و در یک دامنه قرار دارد و شیرابه زباله‌ها به پایین‌دست سرازیر و وارد لردگان و روستاها می‌شود و تهدیدی برای سلامت مردم، مزارع پرورش ماهی و شالیزارها به شمار می‌رود.

گیلان
ورود روزانه ۸۰۰ تا ۱۲۰۰تن زباله و انباشت ۴میلیون مترمکعب انواع پسماندهای شهری، صنعتی و بیمارستانی طی مدت بیش از ۳۵سال با ارتفاع ۹۰متری از سطح زمین، مرکز دفن زباله سراوان رشت را به یک چالش در گیلان تبدیل کرده است. این حجم از زباله علاوه بر اینکه ۵ تا ۲۰لیتر بر ثانیه شیرابه سمی وارد رودخانه‌های منتهی به تالاب انزلی می‌کند، سلامتی ساکنان روستاهای اطراف این مرکز را به مخاطره انداخته است. 
عملا امکان جابه‌جایی و انتقال این مرکز وجود ندارد، اما برنامه‌ریزی هم برای جابه‌جایی روستاهای اطراف مطرح نشده، زیرا انجام این برنامه نیازمند بودجه عظیم و کیلومترها اراضی ملی برای تهاتر و واگذاری به مردم است. 
تنها طرح‌های تفکیک زباله از مبدا در حال پیگیری است و با آموزش به روستاییان 24روستای رشت هیچ خروجی از زباله ندارند. مسئولان از تحویل و راه‌اندازی تصفیه‌خانه شیرابه سراوان به شهرداری رشت تا پایان اردیبهشت خبر می‌دهند.