چشم سینما به واکسیناسیون عمومی

یاور یگانه- روزنامه‌نگار

چند روزی است که تبلیغات تلویزیونی فیلم سینمایی «لاله» شروع شده و بالاخره بعد از مدت‌ها که به‌دلیل شیوع کرونا و تعطیلی سینماها تیزر فیلم‌های سینمایی از تلویزیون پخش نمی‌شد، باز این تبلیغات از سر گرفته شد. البته بعید به‌نظر می‌رسد که تبلیغات تلویزیونی چه به لاله و چه به فیلم‌های دیگری که این روزها «گویا» در حال اکران هستند، کمکی برای دیده شدن و فروش کند. چرا «گویا»؟ چون با اینکه سینماها از هفته گذشته می‌توانستند فعالیت‌شان را از سر بگیرند، اما تقریبا تکاپویی جدی و محسوسی در روند کار سینماها دیده نمی‌شود. از همان زمانی که ستاد ملی مقابله با کرونا به سینماها مجوز بازگشایی داد، این بحث وجود داشت که صرف باز بودن سینماها باعث جلب مخاطب نمی‌شود و مردم در وضعیتی که کرونا هنوز به تعداد قربانیانش می‌افزاید، ریسک نمی‌کنند که به سینما بروند. از طرف دیگر، اکران عید فطر در میان فیلم‌های اکران‎نشده متقاضی نداشت و همان فیلم‌های نوروز که فروش خوبی نداشتند روی پرده ماندند. با این وضعیت، باید گفت همچنان تا زمانی که واکسیناسیون عمومی محقق نشود، سینما و به‌طور کلی فعالیت‌های فرهنگی گروهی که ممکن است باعث به مخاطره افتادن سلامت مردم شوند، در محاق خواهند ماند و نباید امیدی به بهبود وضع‌شان داشت. اما جدا از این مسئله، آیا اساسا سینمای ایران محصول جذابی برای مشتریانش دارد؟

پیاز پوسیده
تا زمان نوشتن این گزارش، مطابق آمار «سمفا» (سامانه مدیریت فروش و اکران سینما)، میزان فروش فیلم لاله به کارگردانی اسدالله نیک‌نژاد در حدود 36میلیون تومان است. در لاله بازیگرانی همچون نیکی کریمی، میترا حجار، لیلا اوتادی و همایون ارشادی حضور دارند که شاید در وضعیت دیگری جز کرونا، می‌شد در هنگام تبلیغات روی اسم آنها مانور داد. حتی اگر کرونا یا مشکلات اقتصادی و حتی نزدیکی به انتخابات نبود و دل و دماغ بیشتری وجود داشت، چه‌بسا گروه تبلیغات لاله می‌توانست با کمی خلاقیت از حاشیه‌هایی که از پیش از کلید‌خوردن این پروژه به ‌وجود آمد، اهرمی برای جلب تماشاگر و تحریک کنجکاوی او بسازد. اما اکران لاله، بعد از همه ریخت‌وپاش‌هایی که برای ساخت آن از سوی سازمان سینمایی شد، بیشتر حالت رفع تکلیف و از سر باز کردن داشت. سازمان سینمایی میراث‌دار فیلمی بود که نمی‌دانست با آن چه کند و در نهایت در خزان طولانی سینما آن را اکران کرد تا پرونده آن به شکلی بسته شود و دیگر کسی درباره هزینه‌های این پروژه عجیب و غریب پرس‌وجو نکند. با این تفاصیل نباید انتظار داشت که لاله بتواند سینماروها را به سالن بکشاند و به تنور اکران رونق دهد. لاله را اگر از الان تا پایان سال هم نشان دهند، احتمالا نمی‌تواند فروش زیادی کند چون خیلی وقت است که دچار آفت سوختگی شده است.

خون بی‌خون
نه خونی شده و نه اتفاقی افتاده است. میزان فروش فیلم «خون شد» به کارگردانی مسعود کیمیایی تا زمان نوشتن این گزارش در حدود 97میلیون تومان است. مسعود کیمیایی سال‌هاست که جزو کارگردانانی نیست که آثارش در گیشه فروش آن‌چنانی داشته باشد. این را هم می‌شود گذاشت به پای اینکه مرام و معرفت و اخلاق و درستی از ریخت ‌افتاده و دیگر کسی دلش با این فیلم‌های کیمیایی نمی‌لرزد. به هر حال، چنین توجیهاتی برای دوستداران او مستمسک خوبی است تا فروش نکردن فیلم‌هایش را رفع و رجوع کنند. اما شاید دلیل فروش نکردن فیلم‌های کیمیایی نه رنگ‌ و رو رفتگی حرف‌هایش که «نوع» و «شکل» بیان آنهاست؛ بی‌ربط به اینجا و این آدم‌ها و در عوالمی که جز در نظر کارگردانش برای دیگران آشنا نیست یا از فرط تکرار، خسته‌کننده است. در این وضعیت باید حق داد که کسی جان و سلامتش را برای دیدن «خون شد» به خطر نیندازد. مردم دیدن «هفته‌ای یک‌بار آدم باش» با بازی پژمان جمشیدی، «خورشید» ساخته مجید مجیدی و «تکخال» از تولیدات حسین فرحبخش را به خون شد ترجیح می‌دهند چون می‌دانند در خون شد چه خبر است و که چه می‌گوید و چه می‌کند و ماجرا از چه قرار است. خون شد چه‌بسا در زمان وفور هم نمی‌فروخت و جذابیت نداشت، حالا که دیگر عصر عسرت است و دل همه خون.

سینما نیاز به فیلم خوب دارد
در این وضعیت، شاید به‌نظر برسد که باید فعلا فتیله تولید فیلم را پایین کشید تا دید بالاخره چه می‌شود. اما سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده سینما، نگاهی جز این دارد و در این‌باره به «مهر» گفته است: «سینما را نباید به‌عنوان جایی برای تماشای فیلم درنظر گرفت. سینما یک مقصد گردشگری است و مردم به بهانه سینما از خانه بیرون می‌آیند تا چند ساعت از زندگی خود را به خوشی بگذرانند. باید محصولاتی در سینما اکران شود که وقتی کسی می‌خواهد برای آن وقت بگذارد و هزینه کند جذاب و مطلوب هم باشد و قطعا سینمای ملی ما باید سر پا و پرقدرت‌تر از دیروز عمل کند. به همین دلیل در همین شرایط فعلی باید تولیدات فیلم‌های سینمایی را افزایش دهیم چون هر چه امروز تولید شود قطعا یک سال دیگر روی پرده می‌رود و با روند فعلی شیوع کرونا قطعا سال آینده در همین موقع باید وضعیت بهتری داشته باشیم و زندگی روال عادی خود را پیدا کرده باشد.»
ساداتیان درباره میزان جذابیت فیلم‌های پشت خط اکران هم گفته است: «بسیاری از فیلم‌هایی که پشت خط اکران هستند به‌دلیل ضعف سیستم اکران باقی مانده‌اند و خیلی از آنها باید در شبکه نمایش خانگی یا به روش آنلاین توزیع شوند. بسیاری از آنها قدرت جذب مخاطب عام را ندارند در حالی ‌که اگر مثلا سالی ۴۰۰فیلم تولید کنیم که ۱۵ تا ۲۰درصدشان قابل اعتنا باشد، قطعا گیشه از رونق خوبی برخوردار خواهد بود ولی وقتی فیلم‌هایی را که ظرفیت اکران سینمایی ندارند، به اجبار در سینما نمایش می‌دهیم نتیجه‌ آن رخوتی می‌شود که در گیشه سینماها می‌بینیم. در این روزها باید از تولید باکیفیت استقبال کرد تا فیلم‌هایی برای سلیقه مخاطب ساخته شوند.»