سرپناهی برای بیماران و همراهانشان

مرضیه ثمره‌حسینی ـ روزنامه‌نگار

خستگی را می‌شود هم در چشمانش، هم در صدایش دید. اهل نیک‌شهر زاهدان است. برای درمان همسرش به بیمارستان امام خمینی(ره) آمده. 7‌ماه پیش همسرش به یکی از پزشکان زاهدان مراجعه می‌کند و تشخیص پزشک، عفونت پستان بوده و برایش یک‌سری آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. بعد از یک‌ماه مصرف دارو، حال زن بدتر می‌شود و به توصیه خانواده راهی تهران می‌شوند. بعد از انجام آزمایش و ماموگرافی مشخص می‌شود که تشخیص بیماری اشتباه بوده! زن دچار سرطان سینه بوده است. جراحی می‌شود و 6‌ماه است که تحت شیمی‌درمانی و درحال‌‌حاضر تحت پرتودرمانی قرار دارد. مرد با ناراحتی می‌گوید: «در این مدت مجبور شدیم به‌طور مکرر به تهران بیاییم. الان حدود یک‌ماه است که در تهران هستیم چون خانمم باید 5نوبت در هفته تحت پرتودرمانی قرار بگیرد. از طرفی چون شرایط همسرم خطرناک است، به‌خاطر شیوع کرونا، هر بار که به بیمارستان می‌آییم، کلی استرس می‌کشیم». صدایش ضعیف است. با غصه ادامه می‌دهد: «مدام می‌شنوم که می‌گویند چرا این همه راه آمده‌اید و درمان را در شهر خودتان پیگیری نمی‌کنید؟! متأسفانه مناطق مرزی مخصوصاً سیستان فراموش شده‌اند. استان ما در محرومیت کامل است و در زمینه امکانات پزشکی هم شرایط خوبی نداریم. البته الان بیمارستان داریم، اما فقط پزشک عمومی ویزیت می‌کند و امکانات و تجهیزات تشخیصی و همچنین پزشکان متخصص و ماهر نداریم، برای همین مجبوریم خانه و فرزندانمان را آن‌هم در شرایط پراسترس کرونا رها کنیم و به اینجا بیاییم». می‌پرسم در این مدت کجا اقامت دارند، می‌گوید: «خدا را شکر مشکل محل اقامت نداریم و از طرف مددکار بیمارستان به همراه‌سرای جوادالائمه(ع) که همین روبه‌روست، معرفی شده‌ایم». منشی صدایش می‌زند. انگار نفس کم آورده، ماسک‌های روی صورتش را جابه‌جا می‌کند. عذرخواهی می‌کند و می‌گوید باید برود تا همراه همسرش شود.


اقامت در همراه‌سراها رایگان است
تهران همچنان قطب پزشکی ایران است و به‌دلیل تمرکز پزشکان متخصص در پایتخت، بخشی از بیماران شهرستانی برای درمان روانه تهران می‌شوند. ازآنجاکه بیمارستان‌های تهران از داشتن مکان مناسبی برای استراحت و اسکان همراهان بیماران محروم هستند، آنها از یک‌طرف برای نزدیکی و رسیدگی به بیمارشان و از طرف ‌دیگر به‌دلیل کرایه بالای هتل‌ها و مسافرخانه‌های تهران، در گرما و سرما مجبورند در اطراف بیمارستان مستقر ‌شوند و شب را در ماشین یا چادر سپری ‌کنند. چادرزنی همراهان بیماران، علاوه بر تشدید فشار جسمی و روحی بر آنها، به منظر شهری نیز آسیب می‌زند و بر ازدحام و ترافیک اطراف بیمارستان‌ها می‌افزاید. برای رفع این مشکلات، چند سال است که با همکاری شهرداری و مؤسسات خیریه، اماکنی با نام همراه‌سرا فعال شده‌اند تا مشکل اسکان همراهان بیماران رفع شود. هر چند مسئولان شهرداری می‌گویند که در مأموریت‌های جاری مدیریت شهری، سازوکاری برای ارائه خدمات هتلینگ وجود ندارد، اما در تفاهم با مسئولان وزارت بهداشت و خیرین حوزه سلامت در زمینه راه‌اندازی همراه‌سرا همکاری می‌کنند. طبق اعلام اداره خدمات و رفاه اجتماعی شهرداری تهران، درحال‌حاضر در سطح مناطق   2(2همراه‌سرا جنب بیمارستان رسول اکرم)، 3(نزدیک بیمارستان مفید)، 6(جنب بیمارستان امام خمینی)، 7(نزدیک بیمارستان امام حسین) و 11(نزدیک بیمارستان فارابی) تعداد 6همراه‌سرا با ظرفیت 260تخت تحت نظارت شهرداری، پذیرای همراهان بیماران هستند و قرار است ظرف امسال همراه‌سرای دیگری با ظرفیت 80تخت در منطقه 12راه‌اندازی شود.

مسئولان باید حمایت کنند
همراه‌سرای جوادالائمه، ازجمله این همراه‌سراهاست که در سال 94 به‌عنوان نخستین همراه‌سرای تهران در منطقه 6 جنب بیمارستان امام خمینی راه‌اندازی شد. درحال‌حاضر این مجموعه با ظرفیت 110تخت فعال است و همراهان 3بیمارستان امام خمینی، مرکز طبی کودکان و بیمارستان شریعتی از سوی مددکاران بیمارستان‌ها به این مرکز معرفی می‌شوند. طبق گفته مدیریت این همراه‌سرا، پیش از دوران کرونا، نزدیک به 4هزار نفر در ‌ماه از امکانات این مجموعه استفاده می‌کردند و در یک سال و نیم اخیر که پذیرش بیمار در بیمارستان‌های تهران به‌دلیل بستری بیماران کرونایی کاهش پیدا کرده است، حدود هزار نفر در ‌ماه در این مرکز اسکان می‌یابند. سال گذشته در پی بدهی شهرداری به این همراه‌سرا، صحبت از تعطیلی آن شد، اما ماجرا ختم به خیر شد و این مرکز همچنان مشغول فعالیت است. اما مدیریت همراه‌سرای جوادالائمه می‌گوید همچنان مشکلات مالی این مجموعه لاینحل مانده و به‌سختی هزینه اجاره، پول آب و برق و گاز و حتی حقوق پرسنل پرداخت می‌شود. با وجود این، اقامت در این همراه‌سرا رایگان است، البته اگر تعداد همراهان 2نفر باشند. اگر بیشتر از 2نفر باشند، با پرداخت هر شب 30هزار تومان به ازای هر نفر اضافه می‌توانند از این ظرفیت استفاده ‌کنند. با توجه به موقعیت مکانی و ظرفیت این مجموعه، آنچه به‌نظر ضروری می‌آید این است که شهرداری و حتی مسئولان بیمارستان‌ها و مؤسسات حمایتی دیگر برای رفع مشکلات چنین مراکزی مساعدت بیشتری کنند تا این اقدام اثرگذار ادامه پیدا کند و گوشه‌ای از دغدغه‌های بیماران شهرستانی و خانواده آنها کاسته شود.

خدا به بانی‌اش خیر دهد
بعد از بیمارستان امام خمینی، روانه بیمارستان فارابی می‌شوم که مراجعه‌کنندگان بسیاری از شهرستان‌ها دارد. جواد از رفسنجان برای پیگیری درمان چشم پسرش به این بیمارستان آمده‌. می‌گوید فرزندش دچار بیماری آب‌مروارید بوده و در هشت‌ماهگی عمل می‌شود. می‌پرسم چرا در همان کرمان عملش نکردند، جواب می‌دهد: «همسر من زایمان سختی داشت و پزشک او به جای انجام عمل سزارین، او را مجبور به زایمان طبیعی کرد که خیلی هم طول کشید. بعد هم با وجود معاینات ماهانه، غربالگری بینایی و شنوایی فرزندم را به‌درستی انجام ندادند و ما در هشت‌ماهگی‌اش متوجه شدیم که چشم پسرم انحراف دارد. تشخیص چشم‌پزشک، آب‌مروارید بود و ما را برای عمل به بیمارستان فارابی معرفی کرد. قبل از عمل چشم، باید تأیید دکتر مغز و اعصاب کودکان را هم می‌داشتیم. دکتر، سی‌تی‌اسکن نوشت و مشخص شد که پسرم بر اثر فشار حین زایمان دچار آسیب مغزی هم شده است». ادامه صحبت برایش سخت می‌شود. نفسی می‌کشد و می‌گوید 5سال است که هر 3‌ماه یک‌بار باید به تهران بیاییم. نیکان کوچک الان لنز سخت استفاده می‌کند و دکترش گفته است که به‌احتمال بسیار بتواند چند سال دیگر عمل لنز دائم انجام دهد. همچنین تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب درحال‌حاضر داروی بیش‌فعالی مصرف می‌کند. از جواد می‌پرسم برای اقامت به کجا می‌روند؟ می‌گوید: «سال‌های قبل هر بار که می‌آمدیم به مسافرخانه می‌رفتیم و برای من که یک کارگر روزمزد ساختمانی هستم، هزینه اقامت در کنار هزینه رفت‌وآمد بسیار زیاد می‌شد. خوشبختانه امسال با معرفی بیمارستان به همراه‌سرای ایوار می‌رویم که یک خیابان آنطرف‌تر است. خدا به بانی‌ این همراه‌سرا خیر دهد. محیط آنجا بسیار تمیز و خوب است و اقامتمان هم رایگان است. حتی با وعده صبحانه از ما پذیرایی می‌کنند.»

همراه‌سراهای تهران گسترش می‌یابند
همراه‌سرای مهربانی ایوار توسط یکی از خیرین اداره می‌شود که ظرفیت اقامت در آن 20نفر است. از مؤسسات خیریه فعال در زمینه اسکان بیماران شهرستانی و همراهان آنها، مؤسسه رهاست. به‌گفته جمیل مرادزاده، مسئول مددکاری رها، علاوه‌بر همراه‌سراهای تحت نظارت شهرداری و بعضی مؤسسات دولتی، این مؤسسه با چند هتل و مهمانپذیر که شامل هتل‌های چندستاره مانند هتل هویزه، پارسیان انقلاب و پارسیان کوثر می‌شود نیز قرارداد دارد. مرادزاده می‌گوید: ما با تمام بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی تهران ازجمله علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران و توانبخشی و دیگر مؤسسات خیریه فعال در بخش سلامت ازجمله خیریه محکم، زنجیره امید و نور برای حل مشکل اسکان همراهان بیماران همکاری می‌کنیم. مؤسسه رها همچنین در شهرهای دیگر ازجمله مشهد و شیراز فعال است و در پی راه‌اندازی همراه‌سرایی در شهرهای ایلام و اهواز هم است. برای استفاده از همراه‌سراهای تحت نظارت شهرداری و مؤسسات خیریه، متقاضیان به مددکاران بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند و بعد از سنجش موقعیت آنها، به‌صورت آنلاین از طرف مددکار به همراه‌سرا معرفی می‌شوند. به‌گفته مرادزاده، اقامت همراهان بیماران برای بیشتر افراد رایگان است؛ از بعضی همراهان بنا به ارزیابی مددکار و برخی به درخواست خودشان، ممکن است مبلغی دریافت شود که آن‌هم بسیار کم، حدود 30تا50هزار تومان است. مدت اقامت در همراه‌سراها نیز به‌مدت بستری و طول درمان بیماران بستگی دارد و از طرف سیستم مددکاری بیمارستان تمدید می‌شود. مسئول مددکاری مؤسسه رها در پایان می‌گوید: «ضمن رایزنی با شهرداری‌های مناطق مختلف و اتحادیه هتلداران و مهمانپذیرها، برنامه دیگری که در زمینه توسعه همراه‌سرای بیماران داریم، استقرار باکس‌های کوچکی مجهز به امکانات موردنیاز یک همراه بیمار در محوطه بیمارستان‌هاست تا همراهان بتوانند برای استراحت موقت نیز از آنها استفاده کنند».