مترو تنها مانده است

میرفاضل نیکزاد- کارشناس ارشد حمل‌ونقل و ترافیک

حمل‌ونقل مبنای توسعه است. در این محور نیز حمل‌ونقل ریلی ستون فقرات توسعه محسوب می‌شود. این موضوع را نخستین‌بار جورج واشنگتن در کنگره آمریکا مطرح کرد و بر همین اساس، آن زمان دولت آمریکا مبالغ بسیاری را به توسعه حمل‌ونقل ریلی اختصاص داد. نتیجه آن نیز توسعه‌ای است که حالا در این کشور می‌بینیم و همگان اعتراف می‌کنند حمل‌ونقل ریلی سبب پیشرفت‌های بزرگی در آمریکا شده است.  حمل و نقل ریلی اقتصادی ترین نوع حمل و نقل است و در میان مدهای مختلف حمل‌ونقل، مترو کم‌آلاینده‌ترین و ارزان‌ترین شکل جابه‌جایی انسان و کالا محسوب می شود. البته حمل‌ونقل ریلی با همه ویژگی‌های مهم خود سفرهای به ‌اصطلاح « در به‌ در» را انجام نمی‌دهد و باید در کنار آن در مجتمع‌های ایستگاهی مترو؛ تاکسی و اتوبوس هم حضور داشته باشند تا جا به جایی افراد به مقاصدشان کامل انجام شود. به این ترتیب، مسافرانی که از مترو پیاده می‌شوند، با تاکسی یا اتوبوس به محل مورد نظرشان می رسند؛ یعنی حمل‌ونقل عمومی چند گزینه‌ای است و نمی‌تواند تک‌گزینه‌ای باشد. مترو نقش بسیار مهمی در توسعه درست حمل‌ونقل عمومی دارد. درواقع حمل‌ونقل ریلی باید با برنامه به  پیش برود تا شهر را که یک موجود زنده است، بتوان به‌طور صحیح و درست اداره و مدیریت کرد. تعجب می‌کنم که مترو چطور بدون کمک دولت و با نرخ بلیت تصویب شده که بسیار ارزان‌قیمت است تاکنون سرپا مانده، آن هم در شرایطی که فعالیت‌های توسعه ای در متروی تهران ادامه داشته و حتی در 2سال گذشته شتاب گرفته است.
مطالعاتی که انجام شده، نشان می‌دهد نرخ بلیت مترو در شرایط فعلی با توجه به تورم اقتصادی و بر مبنای سبد کالاهای اختصاصی حداقل باید  16هزار تومان باشد. اگر آمار دقیق را عنوان کنم،  15500تومان است. حالا که قیمت بلیت این رقم نیست و دولت هم کمک نمی‌کند، در نتیجه مترو تنها مانده است. به‌نظرم باتوجه به این شرایط باید راهکارهایی طراحی شود تا مردم بتوانند به صورت مستقیم و با ایجاد صندوق هایی ویژه در مترو سرمایه گذاری کنند و سهامدار شوند. البته دولت باید به مترو کمک کند تا حمل‌ونقل ریلی از این وضعیت خارج شود.
سال 1381در مجلس شورای اسلامی قانونی تصویب شد که براساس آن، 5درصد مبلغ فروش سوخت باید در اختیار حمل‌ونقل و سازمان شهرداری‌های کشور قرار بگیرد. اما آن طور که بنده اطلاع دارم، متأسفانه این منابع و پول به‌حساب دولت واریز می‌شود و از طریق سازمان شهرداری‌ها در اختیار سایر شهرها به غیر از تهران قرار می‌گیرد. عرض بنده این نیست که این مبلغ به سایر شهرها تعلق نگیرد، اما دلیل اینکه تهران سهمی نمی‌برد را نمی‌دانم. البته قرار بود این 5 درصد به 10درصد افزایش یابد که هنوز اقدامی برای آن صورت نگرفته است.
به‌نظرم، مهم‌ترین مشکل ما در سیستم قانونگذاری است و قوانین مصوبه ما داینامیک و پویا نیستند. لازم است وقتی که مشکلاتی در جامعه وجود دارد، مجلس به فریاد برسد و قوانینی که لازم است را تصویب کند و در جایی که باید، بودجه اختصاص داده شود.  تأکید من به برنامه‌ریزی در انجام هر کاری از جمله توسعه حمل و نقل عمومی و به صورت مشخص مترو است. یکی از برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند جذب بخش خصوصی در توسعه مترو و به‌ویژه در بخش بهره‌برداری باشد؛ چرا که ورود بخش خصوصی در مترو یک ضرورت است.