اثر 8درصدی وین بر چهارراه استانبول

همزمان با تداوم مذاکرات برای احیای برجام در وین، شیب قیمت دلار نزولی شده؛ در این مدت ارزش ریال در برابر دلار 7.5درصد تقویت شده است. دیروز با تقویت نشانه‌های توافق در وین، که مورد تأیید محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه هم قرار گرفت، قیمت هر دلار آمریکا در چهارراه استانبول تا محدوده 23هزارتومان عقب‌نشینی کرد.
به گزارش همشهری، آغاز مذاکرات اعضای کمیسیون مشترک برجام از 13فروردین امسال، به کاهش انتظارات تورمی و همینطور کاهش قیمت دلار منجر شده است. آمارها نشان می‌دهد؛ قیمت دلار تحت‌تأثیر سیگنال‌هایی که از مذاکرات برجامی در وین دریافت کرده از ابتدای امسال تاکنون 8درصد افت کرده است. ظرف چند روز گذشته به‌دلیل انتشار نشانه‌های مثبت از مذاکرات هسته‌ای سرعت نزول قیمت دلار بیشتر شده است و قیمت هر دلار آمریکا از محدوده 24هزار و 100تومان به 23هزارتومان رسیده است. دیروز حتی قیمت هر دلار آمریکا در برخی ساعات تا محدوده 23هزار تومان هم عقب‌نشینی کرد. کارشناسان اقتصادی می‌گویند هر نوع پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای می‌تواند به نزول بیشتر قیمت دلار منجر شود. بر همین اساس برآورد می‌شود در روز‌های آینده فشار نزول در بازار ارز بیشتر شود به‌ویژه آنکه روز گذشته محمدجواد ظریف از وجود نشانه‌های مثبت در هر دو مسیر وین و منطقه خبر داد و گفت: همزمان با مذاکرات عراقچی برای احیای برجام، دیدارهایی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با هدف طرح صلح هرمز برای منطقه‌ انجام شد.

اثر عوامل سیاسی
تحلیلگران بر این باورند که بین قیمت دلار و مذاکرات برجامی در وین رابطه‌ای مستقیم در کوتاه‌مدت وجود دارد زیرا رفع تحریم‌ها می‌تواند به افزایش ورود ارز به کشور منجر شود که این رویداد روند عرضه و تقاضای دلار را در چهارراه استانبول تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به تقویت ارزش ریال و افت قیمت دلار منجر می‌شود.
چندی پیش مؤسسه فیچ در یک گزارش تحلیلی مفصل درباره آینده قیمت دلار در ایران نوشت: درصورتی که کاهش تحریم به افزایش درآمد‌های نفتی ایران منجر شود ارزش ریال در برابر دلار تقویت خواهد شد. تحلیل این مؤسسه نشان می‌دهد: کاهش تحریم‌های ایالات متحده احتمالاً صادرات نفت ایران را تسهیل می‌کند. طبق برآورد این مؤسسه، درصورت رفع تحریم‌ها تولید نفت ایران می‌تواند تا سال 2022 به میزان 39.7درصد رشد کند که این موضوع به افزایش درآمد‌های ارزی منجر می‌شود و با افزایش درآمد‌های ارزی فشار نزولی بر نرخ برابری ارز در ایران کمتر می‌شود و ریال تقویت می‌شود. وحید شقاقی شهری، اقتصاددان، هم در این‌باره به همشهری می‌گوید: احیای برجام در کوتاه‌مدت می‌تواند جریانات ورود ارز به کشور را تقویت کند و می‌تواند در کوتاه‌مدت به تثبیت قیمت دلار در محدوده 20تا 22هزار تومان منجر شود و حتی ممکن است قیمت دلار به‌صورت مقطعی به زیر 20هزار تومان هم کاهش پیدا کند. به‌گفته او این نزول اما مقطعی و کوتاه‌مدت است و در بلندمدت باید اصلاحات اساسی اقتصادی انجام شود.

تأثیر عوامل اقتصادی 
اگرچه برجام می‌تواند درکوتاه‌مدت به افت قیمت دلار منجر شود اما تقریبا همه اقتصاددانان بر این باورند، برای آنکه ارزش ریال در بلندمدت تقویت شود باید اصلاحات اقتصادی اساسی انجام شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد حتی در میان‌مدت هم متغیر‌های اقتصادی، اثر پرقدرتی بر قیمت ارز دارند. در شرایط کنونی دو عامل یعنی میزان درآمد‌های ارزی و نرخ تورم می‌تواند نزول قیمت دلار را در میان‌مدت و بعد از امضای توافقنامه برجام محدود کند. آمارها از میزان در آمدهای ارزی نشان می‌دهد میزان منابع و مصارف ارزی به قدری نیست که به تعادل در عرضه و تقاضای ارز منجر شود و از این جنبه نمی‌توان چندان انتظار داشت که قیمت دلار با نزول مواجه شود.
از جنبه تورم نیز متغیرهای اقتصادی نشان می‌دهند رسیدن به نرخ تورم هدف بانک مرکزی تقریبا غیرممکن است و این خود محرکی برای رشد قیمت دلار است زیرا رشد تورم به‌معنای کاهش قدرت خرید پول ملی است. به‌گفته اقتصاددانان امسال از کانال کسری بودجه و رشد نقدینگی بر آتش تورم افزوده خواهد شد و این موضوع می‌تواند زمینه رشد قیمت دلار را فراهم کند.
محسن عباسی، کارشناس بازار‌های مالی در این‌باره می‌گوید: فعلا قیمت دلار با چاشنی مذاکرات، مدتی نزول خواهد کرد اما هر فشار رو به پایینی به‌سرعت، رو به بالا اصلاح خواهد شد. او می‌افزاید: در دولت آینده، فشار تورم و نقدینگی بار دیگر دلار را وارد فاز صعودی خواهد شد و دلار این‌ بار اهداف ۳۲ تا ۳۶هزارتومان را نشانه خواهد رفت. به‌گفته او دلار ارزان توهمی بیش نیست و کف قیمت دلار در محدوده‌ ۲۲هزارتومان است. رضا خادمی، تحلیلگر بازارهای مالی هم می‌گوید: یک تصویرکلان از اقتصاد ایران نشان می‌دهد درحال حاضر قیمت دلار با توجه به متغیر‌های اقتصادی پایین‌تر از ارزش واقعی‌اش قیمت‌گذاری شده است. با توجه به بدهی‌های سنگین دولت، کسری بودجه و تحریم‌ها فشار برای افزایش قیمت دلار زیاد است.
او ادامه می‌دهد: در طول روزهای گذشته حجم فروش دلار در سامانه نیما کاهش یافته گویا استدلال صادر کننده‌ها این است که با نرخ‌های فعلی دلار، فروش کالاهای صادراتی صرفه اقتصادی ندارد.این خود یک راهنمای قوی برای محاسبه کف قیمت دلار است. خادمی اضافه می‌کند: با این حال نمی‌توان نوسان‌های مقطعی قیمت دلار را در کوتاه‌مدت رد کرد. ممکن است قیمت دلار در کوتاه‌مدت با نزول مواجه شود اما در بلندمدت عواملی که می‌تواند به رشد قیمت دلار منجر شود، پرقدرت‌تر است. محمد نوربخش، تحلیلگر اقتصادی، پیش از این درباره چشم‌انداز قیمت دلار با محاسبه میزان منابع و مصارف ارزی گفته بود: حتی با فرض رفع کامل تحریم‌ها باز هم جمع کل درآمدهای نفتی کشور در سال‌جاری، با احتساب قیمت هر بشکه نفت در محدوده ۵۰دلار، به بیش از ۳۰ میلیارد دلار نخواهد رسید، این رقم کفاف مصارف ارزی کشور را نمی‌دهد. 
او می‌افزاید: حتی اگر از همین امروز ایران بتواند روزانه ۲میلیون بشکه نفت صادر کند با احتساب هر بشکه نفت در محدوده ۴۵ تا ۵۰دلار میزان درآمدهای نفتی ایران در سال‌جاری به ۳۰میلیارددلار خواهد رسید. به‌گفته او محاسبات نشان می‌دهد؛ کف قیمت دلار در سال‌جاری ۲۲ هزار تومان خواهد بود و به تناسب آن هرقدر میزان عرضه و تقاضا تناسب نداشته باشد قیمت دلار با رشد مواجه خواهد شد.