گزارش
تا همیشه خلیجفارس
خلیجفارس یک خط نیلگون در جنوب ایران است که زندگی ساحل‌نشینان با آن پیوندی عمیق دارد
سیده زهرا عباسی ـ خبرنگار
خلیجفارس آبراهه‌ای است نیلگون؛ کشیده شده روی خط مرزی، از جنوب شرق تا جنوب، از خوزستان تا هرمزگان. خلیجفارس فقط آبراهه نیست، یک جلوه از تمدنی دیرپا و باشکوه است که مردم جنوب پا‌به‌پای آن پیش آمده‌اند. مردم این دیار از خوزستان گرفته تا بوشهر و هرمزگان به واسطه همنشینی با دریا، اشتراک‌های فرهنگی بسیاری در تجارت، دادوستد، هنر، معماری، موسیقی، خوراک و پوشاک دارند. همین اشتراک‌ها و تعامل دیرینی که در جوار خلیجفارس شکل گرفته بود، روز دهم اردیبهشت را به‌نام روز ملی خلیجفارس مزین کرد.
آبراه دوستی
خلیجفارس از جنوب غربی ایران شروع می‌شود و خوزستان، هرمزگان و بوشهر همسایه‌های شمالی آن هستند، اما روز ملی خلیجفارس پیشنهاد هرمزگانی‌ها بوده است و به همین دلیل بیشتر برنامه‌های این روز به میزبانی این استان برگزار می‌شود.
خلیجفارس آبراهه‌ای بوده که هرمزگان را به جهان خارج متصل کرده تا فرهنگ هرمزگان به اقصی نقاط جهان راه یابد. هفته هرمزگان نیز با همین نگرش ایجاد و برنامه‌ریزی شد. به اعتقاد مسئولان استانی، هرمزگان نماد همدلی، اتحاد، همگرایی و همزیستی در طول تاریخ است و مردم این خطه توانسته‌اند در ارتباط با فرهنگ‌های همجوار و حتی ملت‌های آفریقا و شرق دور، فرهنگ و باورها، ارزش‌ها، آداب و رسوم خود را در گستره وسیعی از جهان بسط و گسترش دهند و در این مراوده نیز فرهنگ خود را بیارایند.
امسال، دومین سالی است که شیوع کرونا برنامه‌های گرامیداشت روز ملی خلیجفارس (10اردیبهشت) و به تبع آن نخستین هفته هرمزگان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان با بیان اینکه در همه سال‌های گذشته گرامیداشت روز ملی خلیجفارس با حضور گردشگران، مسئولان و هنرمندان و پرشور برگزار می‌شده است به همشهری می‌گوید: «با توجه به شیوع کرونا و قرمز شدن وضعیت شهرهای استان، امسال هیچ‌یک از برنامه‌های ما به‌صورت حضوری اجرا نشد و روزانه 8-6ساعت برنامه مجازی داشتیم و دهم اردیبهشت هم با همکاری صداوسیما چند ساعت برنامه تلویزیونی از صداوسیمای ملی پخش شد.»
رضا کمالی، هرمزگان را نماینده‌ای برای تمدن خلیجفارس توصیف می‌کند و می‌گوید: «هرمزگان یک استان بازرگانی و تجاری است و همین ارتباط‌های اقتصادی می‌تواند علاوه بر توسعه اقتصادی استان و کشور بر سیاست خارجی و مودت و دوستی با کشورهای دیگر تأثیرگذار باشد و خلیجفارس به‌دلیل اینکه محل همین ارتباط اقتصادی است به‌عنوان آبراهه صلح و دوستی و تعامل فرهنگی شناخته شده.»
بده‌بستان با خلیجفارس
با وجود نام‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ها در هرمزگان اما خلیجفارس در 2استان دیگر جنوبی هم نقش مهمی داشته است. پیوند مردم با دریا مهم‌ترین وجه مشترک زندگی جنوبی‌هاست؛ پیوندی بر مبنای معیشت اما گسترده‌تر و عمیق‌تر از آن. یکی از ملوانان بوشهری که سال‌ها صیادی در خلیجفارس را تجربه کرده است، سابقه تعامل مردم جنوب و خلیجفارس را هم‌تراز تاریخ توصیف می‌کند و به همشهری می‌گوید: «تا دریا و مردم بوده‌اند، این همزیستی هم برقرار بوده است. نمی‌دانم برای مردمی که در مناطق دیگر زندگی می‌کنند هم این حس وجود دارد یا نه، اما برای ما جنوبی‌ها نگاه به خلیجفارس چیزی شبیه عبادت است. مردم این خطه هم موحد هستند و پیوند معنوی عمیقی با این نعمت پروردگار دارند.»
رسول غریبی‌جفره، می‌گوید: «مردم ما معتقد هستند اگر کسی کنار دریا بنشیند و بیکار باشد، دریا به او طعنه می‌زند و اینطور به‌نظر می‌رسد که با هم سخن می‌گوییم.» این صیاد به شیوه تعامل مردم با خلیجفارس بر مبنای معیشت هم اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «بوشهر هوای گرم و خشک و بادهای سوزانی دارد و به‌دلیل کمبود آب، کشاورزی پررونقی ندارد. به‌دلیل همین شرایط، مردم راهی جز وابستگی به خلیجفارس و بهره‌برداری از دریا نداشتند و ندارند. این در حالی است که کار در دریا یک کار سخت و طاقت‌فرساست. در تابستان باد و گرمای سوزان و در پاییز و زمستان خشم طبیعت چالش‌هایی ایجاد می‌کند، اما هیچ‌کدام از اینها مانع بده‌بستان ما نشده است.» ماهیگیری، تجارت در آب‌های دور، بهره‌برداری از مواهب دریا مثل مروارید، اشتغال‌زایی با تولید تور صیادی و... فقط بخشی از تعامل بوشهری‌ها با خلیجفارس است که غریبی‌جفره به آن اشاره می‌کند. او توضیح می‌دهد که سفر به آب‌های دور، تجارت، تعامل فرهنگی و دادوستدهای پرسود هم برکتی است که به یمن خلیجفارس نصیب جنوبی‌ها شده بود و حالا هم کج‌دار و مریز ادامه دارد.
تعامل جنوبی‌ها با دریا و خلیجفارس در خوزستان هم شبیه بوشهر است. شاید بتوان در کنار صیادی، دادوستد بندری و دیگر بده‌بستان‌های مردم و دریا، بازار ته‌لنجی‌های آبادان را نمونه بارزی از گره معیشت خوزستانی‌ها با خلیجفارس دانست. نمونه‌ای که در بوشهر و هرمزگان هم وجود دارد.
خلیجفارس به روایت تاریخ
خلیجفارس از نظر تاریخی هم اهمیت بسیاری دارد. این آبراهه، دریایی نیمه‌بسته در میان ایران و شبه‌جزیره عربستان است که از طریق تنگه هرمز به دریای عمان و از آنجا به اقیانوس هند راه می‌یابد و با 7کشور امارات متحده‌عربی، بحرین، عراق، عربستان‌سعودی، عمان، قطر و کویت، با طول ساحل‌های متفاوت، همسایه است. کشفیات باستان‌شناسی سال‌های اخیر در سواحل شمالی و جنوبی خلیجفارس ثابت می‌کند که این پهنه آبی، یکی از مهم‌ترین و شاید نخستین مراکز سکونت انسان‌هاست و گهواره و مرکز تبادل تمدن‌های زیادی مانند عیلامی، سومری، آکدی، آشوری، بابلی، مادی، پارسی، یونانی، اسلامی و... بوده است. این آبراهه در دوره‌های تاریخی مختلف دارای اهمیت فراوانی بوده، اما مهم‌ترین مقطع رونق و شکوفایی اقتصاد و تجارت خلیجفارس دوران هخامنشیان در دوران سلطنت داریوش کبیر و پس از آن عصر ساسانیان است.
10اردیبهشت چه روزی است؟
روز ملی خلیجفارس سال۱۳۸۴ در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تصویب و سال1389 به‌عنوان میراث معنوی ثبت شد. پیش از تصویب این روز 3پیشنهاد برای نام‌گذاری روز خلیجفارس مطرح شده بود؛ ۹آذر برگشت 3جزیره به نام ایران، روز ملی شدن نفت در ۲۹اسفند و روز اخراج پرتغالی‌ها توسط ارتش ایران از خلیجفارس در 10اردیبهشت که بعد از چانه‌زنی و بررسی‌ها، درنهایت پیشنهاد سوم به تصویب رسید. در این تاریخ، شاه عباس صفوی بعد از ۱۱۷سال تسلط پرتغالی‌ها بر سواحل جنوبی کشور با کمک انگلیسی‌ها به رهبری امیرالامرای فارس (امام‌قلی‌خان) در سال1621 میلادی توانست هرمز را از چنگ پرتغالی‌ها درآورد تا همیشه به‌خاطر این اقدامش از او به نیکی یاد کنند.
هفته همگرایی و همدلی
محمد بلبلی ـ خبرنگار
هفته هرمزگان برای نخستین‌بار با هدف معرفی داشته‌ها، استعدادها و امکانات فرهنگی، تجاری، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، صنایع، شیلات، کشاورزی و... این استان از 4اردیبهشت آغاز شده است و روز گذشته همزمان با روز ملی خلیجفارس به پایان رسید.
استاندار هرمزگان با بیان اینکه با تصویب شورای فرهنگ عمومی استان، چهارم تا دهم اردیبهشت با عنوان «هفته هرمزگان» نام‌گذاری شده است به همشهری گفت: این هفته با توجه به ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل استان می‌تواند در آینده موجب جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی شود.
فریدون همتی، هفته هرمزگان را فرصت خوبی برای معرفی توانمندی‌های استان ازجمله شرایط محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، جامعه‌شناسی، معرفی شخصیت‌های تاریخی و مرور تاریخی هرمزگان دانست و تأکید کرد که این هفته ظرفیت مناسب و پرجاذبه‌ای برای توسعه و جذب گردشگری در استان است. وی با اشاره به اینکه هرمزگان به‌دلیل موقعیت سوق‌الجیشی و استراتژیک و وجود جزایر متعدد در طول تاریخ، شاهد جنگ‌ها و حوادث تلخ و شیرین بسیاری بوده که نیاز به بازخوانی و معرفی دارد، ادامه داد: نخستین سال برگزاری هفته هرمزگان با برنامه‌ریزی‌های گسترده و همکاری 16کمیته پیش‌بینی شده بود. شورای برگزاری درنظر داشت علاوه بر اجرای 28برنامه فرهنگی این هفته را به شکل جشن‌های مردمی با آذین‌بندی و معرفی ظرفیت‌های گردشگری شهرها و روستاهای استان برگزار کند که با تغییر ناگهانی رنگ آبی کرونایی به رنگ قرمز بسیاری از برنامه‌های پیش‌بینی شده به فضای مجازی منتقل شد.
همتی همچنین افزود: یکی از برنامه‌های این هفته در حوزه صنعت، معدن و تجارت رونمایی از یک پلتفرم بود که در این پلتفرم یک نمایشگاه معرفی ظرفیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری در استان برگزار و در بخش فرهنگ و هنر نیز جشنواره مونولوگ(تک‌گویی) با دریا در فضای مجازی اجرا شد.
استاندار هرمزگان برگزاری چند جلسه و کارگاه در بخش زبان‌شناسی، معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و هنری استان توسط پژوهشگران و همچنین تجلیل از نخبگان و کارآفرینان برتر استان را از برنامه‌های برگزار شده در هفته هرمزگان اعلام کرد که از تلویزیون‌های اینترنتی و همچنین صداوسیمای مرکز خلیجفارس پخش شد. همتی با بیان اینکه برگزاری هفته هرمزگان می‌تواند توجه کشورهای حوزه تمدنی خلیجفارس را به‌خود جلب کند و باعث مراوده‌های بیشتر و رونق تجارت شود، گفت: اگر با معضل کرونا روبه‌رو نبودیم یک جشن مفصل با حضور مردم استان برگزار می‌کردیم، زیرا اینگونه جشن‌ها کمک می‌کند تا همگرایی بیشتری در استان‌ها شکل بگیرد و اتحاد و همدلی اتفاق بیفتد. استاندار هرمزگان در پایان تأکید کرد: بستر هفته هرمزگان از سوی دستگاه‌های دولتی فراهم شده، اما در واقع بار برگزاری این اتفاق فرهنگی بر دوش نخبگان و چهره‌های فرهنگی و هنری استان است که هر کدام در حوزه تخصصی خود به معرفی هرمزگان می‌پردازند.
