پیروزی خیابانی بر اشغالگران

خیابان‌های شهر قدس و اطراف منطقه تاریخی مسجد‌الاقصی طی نزدیک به دوهفته گذشته صحنه درگیری‌های شبانه میان شهروندان فلسطین با نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی بود. جرقه این درگیری‌ها با اعمال برخی تدابیر امنیتی و برقراری ایست‌های نظامی جدید توسط نیروهای اسرائیلی در اطراف مسجدالاقصی آغاز شد اما بدون شک ریشه آن را باید در نزاع تاریخی بر سر هویت تاریخی-دینی شهر قدس جست‌وجو کرد؛ نزاعی که در سایه سیاست‌های تل‌آویو برای تهوید (به معنای یهودی‌سازی‌) قدس، روزبه‌روز ابعاد پیچیده‌تری پیدا می‌کند.
ماجرا از آنجا شروع شد که پلیس رژیم صهیونیستی همزمان با آغاز مناسک رمضان، ایست‌های نظامی جدیدی را در منطقه باب ‌العمود (یکی از ورودی‌های قدیمی و پررفت‌وآمد مسجدالاقصی) برقرار کرد. اسرائیل مدعی است این ایست‌ها پس از دریافت گزارش‌هایی مبنی بر احتمال وقوع عملیات شبه‌نظامی در منطقه باب ‌العمود برقرار شده اما تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد همزمان با فراگیرشدن اجتماعات دینی یا ملی فلسطینیان، تمایل صهیونیست‌ها به قدرت‌نمایی نظامی مقابل شهروندان این کشور نیز تشدید می‌شود.
روزنامه العربی الجدید در این‌باره می‌نویسد: اسرائیل از غلبه نمادهای اسلامی و عربی بر شهر قدس هراس دارد و همواره از هر فرصتی برای جلوگیری از فراگیرشدن این نمادها استفاده می‌کند. بدون شک یکی از مهم‌ترین مناسبت‌های سالانه برای اجتماعات اسلامی و عربی، شب‌های‌ ماه رمضان و جشن‌های مرتبط با عید فطر است و بر همین اساس، فشارهای امنیتی رژیم صهیونیستی بر مسلمانان نیز دقیقا در این مقطع زمانی افزایش می‌یابد. به این ترتیب، تنها یک روز پس از برقراری ایست‌ بازرسی‌های جدید، اعتراضاتی در برخی نقاط شرقی شهر قدس از سوی شهروندان فلسطینی آغاز شد؛ اعتراضاتی که در فاصله‌ای اندک، فضای خیابان‌های قدس در شب‌های ‌ماه رمضان را به‌کلی تغییر داد.

مانور قدرت نژادپرستان در مناطق مسکونی
با آغاز اعتراضات مسالمت‌آمیز شهروندان فلسطینی، مجموعه‌ای از شهرک‌نشینان افراطی وابسته به جریان حریدی، با حمله به برخی مناطق مسلمان‌نشین در نواحی شرقی قدس، اموال شهروندان عرب فلسطینی، نظیر شیشه‌های ساختمان‌ها و خودروها را تخریب کردند. این شهرک‌نشینان در قالب گروه‌های محدود اما سازمان‌یافته عازم مناطق مسکونی مختلف شده و ضمن اعمال تخریبی، شعارهایی مبنی بر ضرورت اخراج عرب‌ها از قدس را سر دادند. در برخی از تصاویر منتشرشده در جریان این درگیری‌ها، صهیونیست‌ها با دردست‌داشتن گالن‌های بنزین، خانواده‌های فلسطینی را تهدید به ایجاد آتش‌سوزی می‌کردند. تمام اینها درحالی بود که پلیس اسرائیل نه‌تنها هیچ‌گونه مداخله‌ای برای جلوگیری از این حملات نژادپرستانه انجام نداد، بلکه مانع از حرکت معترضان فلسطینی به‌سوی این مناطق برای رویارویی با شهرک‌نشینان نیز شد. مجموعه این تحولات منجر به شکل‌گیری خشم عمومی در میان شهروندان فلسطینی شد و دامنه اعتراضات به چند ایست بازرسی در نزدیکی مسجدالاقصی را بسیار فراگیر کرد.

عقب‌نشینی تاریخی مقابل معترضان
سرانجام پس از دوازده‌شبانه روز درگیری شدید خیابانی، پلیس اسرائیل با لغو محدودیت‌های امنیتی و انحلال ایست‌های بازرسی جدید در منطقه باب ‌العمود موافقت کرد. این درحالی است که رفتار نیروهای امنیتی اسرائیل در ابتدای درگیری‌ها نشان می‌داد اراده‌ای جدی برای برخورد با معترضان و خودداری از هرگونه عقب‌نشینی در میان آنها وجود دارد. پس از انتشار خبر لغو محدودیت‌ها، هزاران شهروند فلسطینی با اجتماع در مقابل باب‌ العمود، پیروزی خیابانی خود مقابل صهیونیست‌ها را جشن گرفتند. سردادن سرودهای ملی و اهتزاز پرچم فسلطین در این اجتماع، توجه رسانه‌های بین‌المللی حاضر در منطقه را به‌خود جلب کرد. احمد الطیبی، نماینده عرب پارلمان کنست که ازجمله سخنرانان این اجتماع شبانه بود، گفت: صدای مردم فلسطین را بشنوید و دست از حمله به آنان بردارید؛ هیچ نیرویی در جهان قادر به سرکوب اراده ملت‌ها نیست.
در بیانیه پلیس اسرائیل، با اشاره به تصمیم لغو ایست‌های بازرسی آمده است: «مراکز مراقبت نظامی جدید که براساس گزارش‌های هشدارآمیز تأسیس شده بودند، پس از مشورت با رهبران دینی، شیوخ منطقه و مالکان اماکن تجاری در باب ‌العمود به‌منظور حفظ صلح و جلوگیری از تشدید خشونت‌ها، جمع‌آوری شدند.» در جریان درگیری‌های دوازده‌روز گذشته بیش از 100تن زخمی و 50شهروند فلسطینی نیز توسط نیروهای امنیتی اسرائیل بازداشت شدند.

استقبال احزاب فلسطینی از اعتراضات مردم
جنبش فتح به ریاست محمود عباس که هیچ واکنش مؤثری نسبت به فشارهای امنیتی نیروهای اسرائیلی از خود نشان نداده بود، پس از تحولات شب گذشته و عقب‌نشینی پلیس رژیم صهیونیستی، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: شکست اشغالگران مقابل ایستادگی فرزندان ملت ما نشانه‌ای دیگر از پیروزی ابدی حق بر باطل است. از سوی دیگر، حازم قاسم، سخنگوی جنبش حماس، نیز در مصاحبه با شبکه الجزیره گفت: انقلاب جوانان قدس علیه اسرائیل، الگویی جدید از پیگیری مقاومت علیه اشغالگران در کرانه غربی است. جنبش حماس همزمان با تشدید فشارهای امنیتی علیه معترضان فلسطینی، حملات موشکی محدودی را به برخی شهرک‌های مجاور نوار غزه انجام داده بود. جنبش جهاد اسلامی، جبهه دموکراتیک تغییر و... نیز هریک با صدور بیانیه‌های جداگانه از پیروزی شهروندان قدس مقابل اسرائیل استقبال کردند.

باب‌ العمود کجاست؟
باب ‌العمود شریان اصلی برای دسترسی به بازارهای نزدیک به مسجد‌الاقصی در «البلده القدیمه» یا همان بخش تاریخی شهر قدس است. فعالیت‌های مستمر اقتصادی و تجاری در این ناحیه باعث شده باب العمود در تمام فصول سال از سرزندگی خاصی برخوردار باشد؛ سرزندگی‌ای که مملو از نمادهای عربی و اسلامی است. فشارهای اسرائیل برای توقف یا تعلیق شرایط فعلی در باب العمود، محدود به تحولات اخیر نیست و پیشنیه‌ای طولانی دارد؛ از دستگیری گاه و بیگاه صاحبان اماکن تجاری گرفته تا تهدید و تطمیع برای خرید واحدهای مسکونی گرانقیمت و قدیمی در این منطقه. علاوه بر تمام اینها، رژیم صهیونیستی از سال2017 نظام امنیتی هوشمندی را از طریق نصب دوربین‌های متعدد و برخی گیت‌ها در نقاط مختلف باب العمود برقرار کرده است.
هم‌اکنون یهودیان نیز به‌طور ویژه از منطقه باب العمود برای دسترسی به دیوار ندبه یا حتی برخی اوقات، ورود به محوطه داخلی مسجدالاقصی استفاده می‌کنند. بر همین اساس، تضعیف نمادهای عربی و اسلامی در باب ‌العمود از اهمیت بالایی برای جریانات صهیونیستی برخودار است. با این حال آخرین تلاش اسرائیل برای فشار بر حضور شهروندان عرب مسلمان در باب ‌العمود نتایج معکوس به‌دنبال داشته است. ناصر الهدمی، رئیس شورای مقدسیون، در این‌باره می‌گوید: ما در متن نبردی اجتماعی و تاریخی به‌سر می‌بریم؛ نبردی که هدف از آن، جلوگیری از نابودی هویت عربی و اسلامی بخش‌های مختلف شهر قدس و سرزمین فلسطین است.