دوپینگ اعتباری بورس

در شرایطی که سرنوشت اجرای سیاست تزریق مالی دولت به بورس، به‌دلیل آنکه به مصوبات قانونی مجلس نیاز دارد، مبهم است، روز یکشنبه حسن روحانی،رئیس جمهوری خواستار تسهیل در اعطای اعتبار به سهامداران به‌عنوان اهرم رونق بورس شد. کارشناسان می‌گویند: این راهکار می‌تواند تا حدودی در تقویت طرف تقاضا در بورس مؤثر باشد.
به گزارش همشهری، اعتراض‌های اجتماعی به روند نزولی بورس، روزبه‌روز ابعاد وسیع‌تری پیدا می‌کند، معترضان می‌گویند دولت در ابتدای سال گذشته از مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس دعوت کرد. دولت در آن زمان قصد داشت تا از طریق فروش سهام برخی شرکت‌های دولتی بخشی از منابع مالی مورد نیازش را به‌دلیل کسری بودجه شدید تامین کند؛ به همین دلیل حضور گسترده مردم در بازار سهام اهمیت زیادی داشت؛ زیرا می‌توانست جریان ورود نقدینگی به بورس را تقویت کند و زمینه فروش سهام شرکت‌های دولتی را فراهم کند. مطابق با این سیاست، ظرف 5‌ماه نخست سال 99بیش از 120هزار میلیارد تومان پول جدید وارد بازار سهام شد و دولت از همین طریق توانست بخشی از کسری بودجه‌اش را جبران کند.
فروش سهام 2 صندوق سرمایه‌گذاری بزرگ با نام‌های «دارا یکم» و «پالایش یکم» با همین هدف انجام شد.آن طور که محمد علی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس می‌گوید: دولت در سال گذشته از محل فروش سهام شرکت‌های خود 35هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده، این درآمد به غیر از مالیات‌هایی است که سهامداران به‌طور مستقیم از محل نقل و انتقال سهام پرداخت کرده‌اند که 17هزار میلیارد تومان را شامل می‌شود. 
حالا سهامداران معترض بر این باورند که راه نجات بورس از محل تزریق منابع مالی مستقیم از دولت می‌گذرد. به‌ویژه آنکه مشکل اصلی بازار سهام در شرایط حاضر کمبود پول است. اما آیا دولت حاضر است ضمن پذیرش بار تورمی این اقدام به بورس پول تزریق کند؟ 

برنامه‌های تزریق پول به بورس
ظرف چند هفته گذشته نشست‌های مختلفی در مجلس، سازمان بورس، ستاد هماهنگی اقتصادی دولت برای نجات بورس برگزار شده و فصل مشترک همه این نشست‌ها تزریق پول از دولت به بورس بوده، اما اختلاف نظر درباره آثار تزریق پول دولتی به بورس مانع از تحقق این موضوع شده است.ضمن اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد اقدام دولت برای تزریق پول به مصوبات قانونی مجلس نیاز دارد و درکوتاه‌‌مدت شدنی نیست. آنطور که حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو هیأت رئیسه مجلس می‌گوید: تخصیص ردیف اعتباری برای بهبود وضع بورس نیازمند مصوبه مجلس است و باید دولت لایحه دهد که زمان‌بر است و ممکن است در حل مشکل بورس نتواند مؤثر واقع شود. در نتیجه احتمالا نمی‌توان در کوتاه‌مدت به سیاست‌های تزریق نقدینگی به بورس امیدوار بود؛ ضمن اینکه سایر مسیر‌ها ازجمله تزریق نقدینگی از صندوق توسعه ملی نیز مسدود شده است. 
قرار بود سال گذشته صندوق توسعه ملی 15هزار میلیارد تومان نقدینگی به صندوق تثبیت بازار سرمایه تزریق کند که به‌دلیل فقدان الزامات اجرایی از این رقم فقط 1000هزار میلیارد تومان تزریق شد.محمد ابراهیم آقا بابایی، رئیس هیأت عامل صندوق تثبیت بازار سرمایه در این‌باره می‌گوید: نیاز بازار بیشتر از هزار میلیارد تومانی است که صندوق توسعه ملی در صندوق تثبیت بازار سرمایه سپرده‌گذاری کرده و ضرورت دارد منابع این صندوق برای حمایت و امکان اثرگذاری در بازار تقویت شود.

آیا استفاده از اهرم مالی کمکی می‌کند؟
در شرایطی که مسیر‌های تزریق نقدینگی به غیر از منابعی که قرار است از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و هلدینگ‌ها در قالب انتشار اوراق بدهی به بازار سهام تزریق شود، مسدود شده است، روز یکشنبه حسن روحانی، رئیس‌جمهوری درباره اجرای سیاست‌های حمایتی از بورس گفت: سیستم بانکی می‌تواند با ایجاد امکان لازم برای اعطای تسهیلات به سرمایه‌گذاران به کمک بورس بیاید و رونق را به بورس بازگرداند.
او تلویحا از بانک‌ها خواست تا روند اعطای اعتبار به سهامداران را تسهیل کنند تا در شرایطی که پولی برای تزریق به بازار سهام نیست، طرف تقاضا در بورس تقویت شود.در ادبیات مالی از این روش با نام اهرم مالی یاد می‌شود زیرا قدرت سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد و در ابعاد کلان به رشد تقاضا منجر می‌شود. ابراهیم عنایت، مدیرعامل کارگزاری بانک سپه درباره سخنان رئیس‌جمهوری و به کارگیری روش اهرم مالی برای نجات بورس گفت: اعطای تسهیلات به سرمایه‌گذاران بورس یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که شرکت‌ها و بازار را رو به جلو پیش می‌برد، اما نباید هیچ شرط و الزامی در آن وجود داشته باشد.
او اضافه کرد: البته نباید تسهیلات‌گیرندگان را به خرید سهام مجبور کرد، بلکه می‌توان اجازه داد تا شرکت کسورات خود را جبران کند و در این صورت، نتیجه مثبت آن را درصورت‌های مالی شرکت‌ها شاهد خواهیم بود. مهدی آسیما، کارشناس بازار سرمایه در این‌باره گفت: یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت سمت تقاضا در بازارهای مالی، استفاده از اهرم مالی در زمان‌هایی است که بازار سرمایه در نقطه بهینه از لحاظ ریسک و بازده قرار دارد. استفاده از تسهیلات برای خرید سهام، انگیزه بسیار زیادی  را برای حضور فعال‌تر سهامداران در بازار سرمایه به همراه دارد. 
او اضافه کرد: براساس مکانیسم‌های موجود و همچنین از نظر نوع و میزان وثیقه و سایر موارد، اگر ادعا کنیم از میان انواع تسهیلات اعطایی بانک‌ها؛ بهینه‌ترین نوع تسهیلات از نظر ریسک و بازده، تسهیلات اعطایی به سهامداران برای خرید سهام است؛ ادعایی گزاف نکرده‌ایم. احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه درباره سخنان رئیس‌جمهوری گفت: با توجه به شرایط بازار سرمایه که کمبود نقدینگی چالش اصلی آن است، اعطای تسهیلات برای تقویت بازار ضروری است.   
بنابراین تأکید رئیس‌جمهوری بر چنین اقدامی پسندیده است و حتی باید زودتر هم اتفاق می‌افتاد چون زمانی که با مدیران هلدینگ‌ها صحبت می‌کنیم معتقدند سهام شان ارزنده است اما پولی وجود ندارد تا تزریق کنند.
او تأکید کرد: البته که این موضوع درخواست فعالان از سران سه قوه هم است و اگر این موضوع عملیاتی شود، راهکاری کلیدی برای حمایت از بازار به شمار می‌رود. اکثر سهام بزرگ در بازار زیر ارزش ذاتی‌شان معامله می‌شوند؛ بنابراین هر سرمایه‌گذار حقوقی و حقیقی که در بازار حضور دارد، می‌تواند با وثیقه قراردادن سهامش تسهیلات لازم در جهت خرید سهام را دریافت کند.