پشت پرده فاسد شدن پرتقال‌های تنظیم بازاری

تصمیمات غیرکارشناسی ناشی از مداخله دولت در بازار میوه و مرکبات و سودجویی برخی افراد با ممنوعیت صادرات سیب و پرتقال برای واردات انحصاری موز، منشأ گرانی پرتقال در بازار شب عید و فاسد شدن بخشی از پرتقال‌های تنظیم بازاری است.
به گزارش همشهری، با گذشت بیش از یک‌ماه از رکوردشکنی قیمت سیب و پرتقال در بازار شب عید و رسیدن نرخ هر کیلوگرم از این اقلام به 15تا 18هزار تومان در میوه‌فروشی‌های سطح شهر، تازه‌ترین خبرها از فاسد شدن حداقل 10درصد از پرتقال‌های تنظیم بازاری و عرضه پشت وانتی این محصولات فاسد به قیمت 5تا 7هزار تومان در برخی نقاط کلانشهر تهران است.
 پرتقال‌هایی که در کشاکش گرانی میوه و مرکبات در روزهای پایانی سال گذشته توسط دولت و برخی مباشرانش در بخش خصوصی و پس از نرخ‌گذاری بالا خریداری و به امید تنظیم بازار شب عید راهی سردخانه‌های کشور شد اما این پرتقال‌ها به‌دلیل افت شدید تقاضا و به امید بالا ماندن قیمت‌ها به بازار عرضه نشد اما سرنوشت این پرتقال‌ها که سابقه چندبار تخلیه و بارگیری از سردخانه‌ها به نقاط مختلف کشور را دارند، جز فاسد شدن، فروش به حداقل قیمت در حاشیه بازار‌ها یا اصرار بر عرضه اجباری آن در برخی مراکز عرضه مستقیم میوه و تره‌بار نیست. 
تشکل‌های صنفی دخالت و سیاستگذاری غلط دولت در تنظیم بازار شب عید را عامل گرانی سیب و پرتقال و سودجویی برخی برای واردات انحصاری و رسیدن نرخ هر کیلوگرم موز به مرز 60هزار تومان را علت تحمیل فشار بیشتر به مصرف‌کنندگانی می‌دانند که ناچار به خرید سیب و پرتقال در ایام شب عید امسال با سه برابر قیمت تمام‌شده واقعی بوده و اکنون نیز ناگزیر به خرید پرتقال‌های فاسد و بی‌کیفیت در قالب مراکز عرضه مستقیم میوه و تره‌بار یا وانت‌بارهای دوره‌گرد با نرخ‌هایی به‌مراتب کمتر از ایام نوروز هستند.

فساد ۳۰درصدی پرتقال‌های تنظیم بازاری
رئیس اتحادیه بارفروشان با بیان اینکه هنوز 100هزار تن پرتقال در انبارها دپو شده است از فاسد شدن بیش از ۳۰ درصدی پرتقال‌های تنظیم بازاری خبر داد و گفت: سیب و پرتقال تنظیم بازاری شب عید با قیمت بالاتر عرضه شد و روی دست دولت ماند. مصطفی دارایی‌نژاد، با اشاره به اینکه اکنون پرتقال و سیب دیگر مشتری ندارد و بهای هر کیلوگرم پرتقال به 5تا 7هزار تومان کاهش یافته است، افزود: اما تاریخ مصرف پرتقال تا پایان فروردین بوده و کسانی که هنوز پرتقال در انبار خود دارند، اکثر بارشان فاسد شده است. 
او افزود: شب عید به دولت هشدار دادیم که میوه‌های تنظیم بازاری را کیلویی ۱۰ تا ۱۲‌هزار تومان روانه میدان کنند، اما برخی‌ این هشدار را جدی نگرفتند و برای اینکه این میوه را با نرخ بالاتری بفروشند سیب و پرتقال را به بازار عرضه نکردند و حالا با گرم شدن هوا هزاران تن پرتقال فاسد شده است.دارایی‌نژاد، افزود: همچنین به‌طور کلی در‌ماه رمضان خرید پرتقال و سیب کمتر می‌شود و همین کاهش استقبال مردم باعث زیان دلال‌ها شده است به‌نحوی که اکنون قیمت هر کیلوگرم سیب 3تا ۹‌هزار، موز هندی ۲۱‌هزار و موز اکوادوری به ۲۵‌هزار تومان کاهش یافته است.

پرتقال‌های فاسد شده، دولتی نیست
رئیس اتاق اصناف تهران با تأکید بر مدیریت صحیح ستاد تنظیم بازار در جلوگیری از سوءاستفاده سودجویان در بازار شب عید گفت: میوه‌های دپو شده در انبارها و سردخانه‌ها ربطی به اقدامات تنظیم بازار میوه ندارد. قاسم نوده‌فراهانی، افزود: وزارت صمت مسئولیت فروش میوه تولید شده را ندارد و موضوعی که به ستاد تنظیم بازار در این خصوص مربوط است بحث خرید و تامین برخی اقلام، ازجمله میوه‌ برای تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش نامتعارف قیمت‌هاست.
او با بیان اینکه برای تنظیم بازار میوه شب عید، ستاد تنظیم بازار مانند سنوات قبل، اقدام به خریداری میوه کرد، افزود: ستاد تنظیم بازار براساس آمار و رصد بازار کشور، حدود ۲۰ هزار تُن پرتقال را برای تنظیم بازار میوه شب عید خریداری کرد که 4هزار تُن آن برای استان تهران درنظر گرفته شده بود. بنابراین اینکه این حجم از میوه در انبارها و سردخانه‌ها دپو شده است، ربطی به وزارت صمت و تنظیم بازار میوه شب عید ندارد.

هیاهوی بسیار برای هیچ
رئیس اتحادیه باغداران در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه مطابق روال معمول، سال گذشته نیز دولت برای تنظیم بازار شب عید مانور کرده و دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف نظارت و اجرا درگیر این موضوع شدند، گفت: در مجموع سالانه حدود 8تا 10میلیون تن سیب و پرتقال در کشورمان تولید می‌شود که طبق گفته‌های مسئولان از این مقدار، دولت قصد داشت تا فقط 50هزار تن ذخیره‌سازی‌ کند اما همین میزان نیز به‌دلیل مشکلات تامین اعتبار عملیاتی نمی‌شود. با این روند به‌فرض خرید 40هزارتن سیب و پرتقال توسط دولت، تنها حدود نیم درصد از کل تولید را شامل می‌شود اما همواره عرضه 99.5درصد سیب و پرتقال را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. 
مجتبی شادلو افزود: اما خرید همین میزان اندک سیب و پرتقال حاشیه‌سازی‌ و هیاهوی بسیاری داشته و همواره در نهایت حق کشاورز و مصرف‌کننده ضایع می‌شود. او گفت:‌ هنوز هم دولت سیب و پرتقال تنظیم بازاری را به‌طور انحصاری در غرفه‌های سازمان میادین عرضه می‌کند و مشخص نیست که چرا نباید میزان عرضه این محصولات افزایش یافته و از فاسد شدن آن جلوگیری شود. باید برای مردم‌ مشخص شود چرا باید عرضه این محصولات به این میادین محدود شود.
او تأکید کرد، دولت باید از بازار میوه و مرکبات خارج شده، تنها نقش‌های حاکمیتی و نظارتی خود را انجام دهد و با واگذار کردن تنظیم بازار میوه به بخش‌های تخصصی سایر قطعات زنجیره ارزش افزوده تولید میوه و مرکبات که مرتبط به سردخانه، صنایع بسته‌بندی، تبدیلی و تکمیلی و... است را کامل کند. اما به‌دلیل همین دخالت‌های بی‌مورد برای خرید و ذخیره‌سازی‌ سیب و پرتقال شب عید، همواره ضایعات 30درصدی در مجموع 10میلیون تن تولید داخل این محصولات را شاهد بوده‌ایم. 
شادلو افزود: این در حالی است که اگر سیاستگذاری درستی برای تولید و عرضه میوه وجود داشته باشد با توجه به میزان تولید و نیاز بازار، ظرفیت 50درصدی برای صادرات انواع محصولات باغی نیز وجود دارد و نیازی به این برنامه‌های تنظیم بازار نیست. اما متأسفانه با این شیوه مدیریت، زحمات باغداران هدررفته و میوه نیز گران به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد.

ضربه به بازار با تصمیمات غیرکارشناسی 
رئیس اتحادیه باغداران با اشاره به اینکه سیاستگذاری دولت برای خرید و ذخیره‌سازی‌ سیب و پرتقال شب عید کارشناسی نبود، گفت: درحالی‌که هزینه‌های تولید سیب نسبت به پرتقال بیشتر است، برای تعیین نرخ تنظیم بازاری این محصولات، دولت مرتکب دو اشتباه بزرگ برای تعیین قیمت سیب و پرتقال تنظیم بازاری شب عید شد ودرحالی‌که قیمت هر کیلوگرم پرتقال مرغوب در میدان مرکزی میوه و تره بار 7هزار تومان بود با تعیین قیمت 10هزار و 500تومان برای خرید و ذخیره‌سازی‌ این محصول موجب افزایش قیمت خرده‌فروشی پرتقال در بازار به 14هزار و 500تومان شد اما اکنون قیمت همین پرتقال به 6تا 7هزار و 500کاهش یافته است.
شادلو با بیان اینکه این دخالت دولت باعث زیان توأم تولید‌کننده و مصرف‌کننده شد، افزود: قیمت پرتقال درمراکز عمده عرضه در حالی از 4به 7هزار تومان و سپس در بازار خرده‌فروشی به 14هزارو 500تومان رسید که ستاد تنظیم بازار نرخ سیب را با وجود هزینه فرآوری و ارزش افزوده بالاتر 8هزار و 700تومان تعیین کرد، این در حالی بود که همان موقع قیمت خرده‌فروشی هر کیلوگرم سیب در بازار حدود 10تا 11هزار تومان بود و با این قیمت‌گذاری‌های نادرست زمینه افزایش قیمت سیب و پرتقال در بازار خرده‌فروشی را فراهم و بلای بزرگی را به سر باغداران و مصرف‌کنندگان آورد و موجب شد تا بازار سیبی که فرصت صادراتی خوبی داشت، به هم بریزد.

از واردات انحصاری تا گرانی موز 
رئیس اتحادیه باغداران با بیان اینکه پرتقالی که توسط کشاورزان در مراکز تولید نگه‌داری شده مشکلی ندارد اما پرتقال تنظیم بازاری دولتی به‌دلیل جابه‌جایی از شمال کشور به سردخانه استان‌ها و فروش نرفتن و حمل‌ونقل دوباره فاسد شده است ضمن اینکه کیفیت پرتقال خریداری شده تنظیم بازاری مناسب نبود، گفت: اواخر آذر‌ماه سال گذشته وزیر صمت با استناد نادرست به کمبود سیب و پرتقال برای تامین نیاز بازار شب عید طی نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهوری، خواستار ممنوعیت صادرات سیب و پرتقال شد. گرچه با پیگیری تشکل‌ها این نامه توسط دولت به صادرکنندگان ابلاغ نشد اما همین نامه‌نگاری نخستین شوک به بازار سیب و پرتقال در ایام پایانی سال گذشته بود و در نهایت نیز معاون اول رئیس‌جمهوری طی دستوری ضرورت تسهیل صادرات این محصولات را ابلاغ کرد. 
شادلو گفت: به‌نظر می‌رسد این درخواست وزیر صمت برای واردات انحصاری موز توسط برخی افراد بود و ابلاغیه معاون اول رئیس‌جمهوری توسط وزارت صمت اوایل بهمن‌ماه به گمرکات ابلاغ شده تا واردات موز انجام شود. او افزود: این در حالی بود که 25اسفند‌ماه درجلسه‌ای که با حضور نمایندگان تشکل‌ها و معاونین وزرای صمت و جهادکشاورزی برگزار شد، برای مسئولان دولتی یقین حاصل شد که نه‌تنها کمبودی برای تامین سیب و پرتقال شب عید وجود ندارد بلکه میزان تولید این محصولات در بازار داخلی قابل جذب نیست اما متأسفانه بعد از جلسه 27بهمن‌ماه ستاد تنظیم بازار، قبادی، معاون بازرگانی داخلی وزارت صمت طی مصاحبه‌ای صادرات سیب و پرتقال را ممنوع دانست که یکی ازدلایل نابسامانی بازار این اقلام بود. 
شادلو افزود: در ماه‌های پایانی سال گذشته مسئولان تنظیم بازاربه‌طور مکرر تنش‌هایی را به بازار سیب و پرتقال شب عید وارد کردند که باید پاسخ بدهند که با کدام پشتوانه کارشناسی چنین تصمیمات نادرستی را اتخاذ یا در ابلاغ برخی مصوبات دولت با تأخیر عمل کردند.


مکث
دولتی بودن پرتقال‌های تنظیم بازاری

رئیس اتحادیه باغداران با رد ادعای رئیس اتاق اصناف تهران مبنی بر اینکه پرتقال‌های فاسد شده تنظیم بازاری دولتی نیست، گفت: میوه‌های تنظیم بازاری به دستور دولت خریداری می‌شود و این خریداران دستگاه مباشر و تحت امر دولت هستند و زمانی که صورتجلسه نشود، کسی نمی‌تواند نسبت به خرید و ذخیره‌سازی‌ سیب و پرتقال شب عید اقدام کند. این در حالی است که قیمت اتحادیه باغداران برای پرتقال تنظیم بازاری شب عید نسبت به قیمت مصوب دولتی کمتر و برای سیب بالاتر بود اما در نهایت با اقداماتی غیرکارشناسی قیمت خرید و ذخیره‌سازی‌ پرتقال را افزایش و سیب را کاهش دادند. شادلو  افزود: پرتقال‌هایی که فاسد شده برای مصرف زیان‌آور است و باید این میوه‌ها در همان ایام تعطیلات نوروزی با عرضه در بازار یا صادرات تعیین تکلیف می‌شد تا عرضه محصولات فاسد در بازار بعد از عید نیزاختلال ایجاد نکند. او افزود: همچنین عرضه اجباری این پرتقال‌ها به غرفه‌های سازمان میوه و تره‌بار شهرداری مشکل‌ساز شده است و در نهایت فشار عرضه این میوه‌های گران و بی‌کیفیت به مشتریانی تحمیل خواهد شد که در ایام نوروز نیز قادر به خرید میوه‌های با کیفیت مناسب از فروشگاه‌های سطح شهر نبوده و سیب و پرتقال تنظیم بازاری را گران خریدند.