دیوارنگاره‌ای در ستایش مادرانگی

مهدیا گل محمدی

 چند ‌ماه پس از آغاز جنگ کوزوو در آوریل 1999، یعنی درست در چنین روز‌هایی، شریفه مادر یک نوزاد شش‌ماهه در حال فرار از دست ارتش صرب‌ها مشغول شیر دادن به کودکش بود؛ اما نمی‌دانست روزی همین تصویر نماد واقعیت جنگ می‌شود و عکس تلاش او برای نجات فرزندش روی جلد مجله تایم چاپ خواهد شد؛ او فقط به فرار از چنگ صرب‌ها و رساندن دخترش به مقدونیه می‌اندیشید. صرب‌ها به‌دنبال ادامه نسل‌کشی بودند و این تصویر نماد ادامه نسل بود. جنگ صرب‌ها هم مانند آغاز هر جنگی پوچ و در عین حال فجیع بود. همان‌قدر که دفاع در جنگ مقدس است آغازگر جنگ پیوسته در تاریخ محکوم خواهد شد.
سال‌ها پیش از جنگ کوزوو یعنی در سال 1992میلادی هم پس از تجزیه یوگسلاوی، صرب‌ها تحت‌تأثیر سخنرانی میلوشویچ رئیس‌جمهور‌شان، بوسنیایی‌ها را از نظر نژادی متفاوت و ترک‌تبار اعلام کردند و آنها را مسئول قربانی بودن خود در گذشته دانستند. چندی بعد آزمایش‌های ژنتیک ثابت کرد صرب‌ها، بوسنیایی‌ها و حتی کروات‌ها همگی در استخر ژنی یکسانی می‌جنگیده‌اند؛ یعنی کل مواد ژنتیک آنها از خزانه ژنی یا استخر ژنی یکسانی بوده است. نسل‌کشی اما شریفه و دخترش را تهدید می‌کرد. شریفه می‌گوید: همگی خیال می‌کردیم دخترم «بسا» مرده است، او گریه نمی‌کرد، پس از چند ساعت متوجه شدیم که او از سرما به نوعی شوکه شده و به همین دلیل در حال فرار تلاش کردیم او را گرم کنیم، وقتی گریه کرد من هم از خوشحالی گریه کردم. آنها زنده ماندند اما بین 25هزار تا 329هزار نفر در این نسل‌کشی کشته شدند. تفاوت آمار‌ها ناشی از تفاوت آمار کشته‌های مستقیم و کشته‌های ناشی از قحطی و گرسنگی است. حالا پس از گذشت بیش از 2دهه این عکس تبدیل به دیوارنگاره‌ای در کوزوو شده که نماد کوچ یک میلیون پناهجو از این منطقه است. اسلوبودان میلوشویچ اما پس از 5سال رسیدگی‌های دادگاه بین‌المللی لاهه درحالی‌که هنوز پرونده‌ قطور جنایات جنگی‌اش در حال تکمیل شدن بود پیش از پایان محاکمه در زندان لاهه در تنهایی مرد.