کوچ مسئولان از تلگرام

کاربران میلیونی شبکه اجتماعی تلگرام در کشورمان روز گذشته را با استرس و اضطراب شروع کردند. اختلال جهانی که در ارتباط با این شبکه اجتماعی رخ داده بود بسیاری از کاربران را صبح دیروز به این اشتباه انداخت که تلگرام سرانجام بعد از یک‌ماه گمانه زنی و انتشار اخبار ضد‌و نقیض در ارتباط با احتمال فیلترینگ در پایان فروردین، فیلتر شده است؛ اما طولی نکشید که مشکل جهانی اتصال به تلگرام برطرف شد و این کاربران با اتصال تلفن‌های همراهشان به این شبکه اجتماعی از نگرانی بیرون آمدند. از ابتدای فروردین‌ماه و همزمان با اعلام خبر فیلترینگ تلگرام از انتهای فروردین از سوی علاء الدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و واکنش‌های مسئولان دولتی از رئیس‌جمهور گرفته تا وزیر ارتباطات به این موضوع؛ حاشیه‌ها و شایعات مختلفی نسبت به فیلترشدن یا نشدن این پیام رسان در جامعه شکل گرفته است. شبکه اجتماعی تلگرام با حدود 40میلیون کاربر در ایران طبق آمارهای رسمی پرکاربرترین شبکه اجتماعی در کشورمان است که بعد از حوادث دی‌ماه برای چندین روز فیلتر و بعد از آن با دستور رئیس‌جمهور دوباره رفع فیلتر شد ولی پس از آن همیشه گمانه زنی‌ها در ارتباط با فیلترینگ مجدد آن باقی ماند و حالا کاربران این شبکه اجتماعی در انتظار تصمیم مسئولان و شورای‌عالی فضای مجازی به ریاست رئیس‌جمهور در ارتباط با این شبکه اجتماعی هستند.

روز مهم برای پیام‌رسان‌های داخلی

اما همزمان با گمانه زنی‌ها در ارتباط با فیلترشدن یا نشدن شبکه اجتماعی تلگرام در یک‌ماه گذشته؛ حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی هم در کشور از سوی مسئولان مختلف از رئیس‌جمهور و معاون اول او گرفته تا وزرا، نمایندگان مجلس و... شدت گرفته است و «تقویت پیام رسان‌های داخلی» و «رفع انحصار از پیام‌رسان‌های خارجی» یا همان شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام به 2کلیدواژه مهم تبدیل شده‌اند. برای مثال حسن روحانی در دیدار نوروزی خود با مسئولان کشور گفت:« داشتن پیام‌رسان‌های ایرانی، توانمند، امن و ارزان که بتوانند مشکل و نیازهای مردم را حل کنند، بی‌تردید باعث افتخار همگان خواهد بود و هدف از ایجاد و تقویت نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌های داخلی فیلتر یا مسدود کردن دسترسی‌ها نباید باشد، بلکه باید با هدف رفع انحصار در پیام رسان‌ها انجام شود.»

البته حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی تنها به صحبت و تشویق مردم به استفاده از این شبکه‌های اجتماعی همچون سروش، ‌ای گپ و... محدود نشد زیرا تعدادی از مقامات عالی رتبه کشور و مسئولان نظام با تعطیلی تلگرام خود به این شبکه‌های اجتماعی کوچ کردند.دیروز را باید «روز کوچ مسئولان به پیام رسان‌های داخلی» نام داد زیرا از صبح اخبار متعددی در ارتباط با استفاده مسئولان کشور از پیام‌رسان‌های داخلی منتشر شد. دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب در بیانیه‌ای با اعلام توقف فعالیت این دفتر درشبکه اجتماعی تلگرام؛ اعلام کرد:« در راستای پاسداشت منافع ملّی و برای رفع انحصار از پیام‌رسان تلگرام، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای فعالیت خود را در این پیام‌رسان متوقف کرد.» بعد از انتشار این خبر تعداد زیادی از مسئولان و مقامات و سازمان‌های دولتی هم با انتشار اخباری از خروج خود از شبکه اجتماعی تلگرام و پیوستن به پیام‌رسان‌های داخلی خبر دادند. برای مثال در کانال تلگرامی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور به‌عنوان آخرین پیام اعلام شد: «در چارچوب قوانین و مقررات کشور، از امروز در کانال تلگرامی معاون اول رئیس‌جمهور مطلبی منتشر نخواهد شد و از این پس انتشار اخبار برنامه‌های ایشان از طریق پیام‌رسان‌های داخلی صورت می‌گیرد که نشانی این صفحات به‌زودی اعلام خواهد شد.» علاو بر معاون اول، روز گذشته نهادهایی همچون مجلس خبرگان رهبری، نهاد رهبری در دانشگاه‌ها و... ادامه فعالیت خود در تلگرام را متوقف کردند. وزارت خارجه نیز اعلام کرد که سخنگوی این وزارتخانه از این پس علاوه بر تلگرام در یکی از پیام رسان‌های داخلی نیز فعالیت خواهد کرد. 2روز پیش وزیر آموزش و پرورش هم اعلام کرده بود که فعالیت همه مدارس کشور در پیام رسان‌های خارجی ممنوع شده است و آنها باید از پیام رسان‌های داخلی استفاده کنند.

دولت از خود شروع کند

همچنین روز گذشته رئیس دفتر رئیس‌جمهور محمود واعظی که از شبکه اجتماعی تلگرام خارج شده و به 2پیام‌رسان داخلی پیوسته است، در حاشیه جلسه هیأت دولت به خبرنگاران گفت: «در جلسه امروز هیأت وزیران پیشنهاد شد که دولت حضور در پیام رسان‌های داخلی را از خودش آغاز کند و اعضای دولت که در پیام‌رسان‌های خارجی فعال هستند به پیام رسان‌های داخلی منتقل شوند.» واعظی ادامه داد: «موضوع حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی بحث جدیدی نیست و در 4سالی که در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حضور داشتم از اولویت‌ها و سیاست‌های این وزارتخانه بود. این حمایت‌ها امروز نتیجه داده و دبیرخانه شورای‌عالی فضای مجازی کار دقیقی را انجام داده و از بین 15یا 20پیام رسان داخلی 5پیام‌رسان را انتخاب کرده که دارای چارچوب‌های لازم هستند و آنها را معرفی کرده است. من هم در بررسی‌هایم متوجه شدم که این 5پیام‌رسان داخلی که همگان با آنها آشنا شده‌اند از مابقی بهتر هستند. مقام معظم رهبری فرمودند که ما باید از کالای ایرانی استفاده کنیم.»

او در پاسخ به سؤال خبرنگاری در ارتباط با حفظ امنیت اطلاعات مردم در پیام‌رسان‌های داخلی گفت: « از ابتدای دولت دوازدهم همواره شخص رئیس‌جمهور اعلام کردند که توجه به حقوق شهروندی و حفظ حریم شخصی آنها ضروری است. این موضوع نه فقط برای شبکه اجتماعی، بلکه در تمام موارد صادق است. مگر اطلاعات شما روی تلفن همراهتان قرار ندارد؟ مگر اطلاعات شما روی تلفن ثابت منزلتان نیست؟ مگر اطلاعاتتان روی اینترنتی که از آن استفاده می‌کنید نیست؟ چه‌کسی از این اطلاعات حفاظت می‌کند؟ اطلاعات شما در شبکه‌های مجازی بخش کوچکی از اطلاعات شماست. دولت به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد که نه خودش و نه هیچ‌کس دیگری بدون حکم محاکم قضایی که علنی است و خود طرف هم متوجه می‌شود به اطلاعات فرد دسترسی پیدا کند. فتوای مقام معظم رهبری (مقام معظم رهبری حدود 10روز پیش در دیدار با مسئولان کشور اعلام کردند تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام رسان‌های داخلی «حرام شرعی» است) یک اتفاق بسیار مهم بوده است؛ اکنون بر همه ما واجب است که از اطلاعات مردم حفاظت کنیم. الان هیچ فرد یا دستگاهی براساس فتوای مقام معظم رهبری اجازه و حق استفاده از اطلاعات مردم را ندارد.»

واعظی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا قرار است تلگرام فیلتر شود و خروج مسئولان از تلگرام به این دلیل است، پاسخ داد:« هنوز تصمیمی برای فیلتر شدن شبکه‌های مجازی گرفته نشده است. نباید طوری صحبت کرد که گویی این تصمیم اجرایی شده است. تلگرام یک شبکه از شبکه‌های موجود در فضای مجازی است. آقای جهانگیری تصمیم گرفته است که از تلگرام خارج شود و این تصمیم خودشان است. براساس حقوق شهروندی الان خودمان تصمیم گرفته‌ایم که از فضای تلگرام خارج شویم.»

بخشنامه ارائه خدمات دولتی در پیام رسان های داخلی

معاون اول رئیس جمهور که صبح دیروز اعلام کرد دیگر در شبکه های اجتماعی خارجی حضور نخواهد داشت و از پیام رسان های داخلی استفاده خواهد کرد در بخشنامه ای دستگاه‌های دولتی، قوای سه گانه و نهادهای عمومی غیر دولتی را موظف کرد که ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این بخشنامه، هرگونه فعالیت و ارایه خدمات خود را از طریق پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی انجام دهند و بسترهای لازم در این زمینه را فراهم کنند. در بخشی از متن این بخشنامه آمده است:« دولت در بخشنامه ای دستگاه‌های دولتی، قوای سه گانه و نهادهای عمومی غیر دولتی را موظف کرد که ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این بخشنامه، هرگونه فعالیت و ارایه خدمات خود را از طریق پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی انجام دهند و بسترهای لازم در این زمینه را فراهم کنند.» همچنین رئیس مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست جمهوری در بخشنامه ای به کلیه دستگاه های اجرایی، استفاده از پیام رسان‌های خارجی را ممنوع اعلام کرد.

شروط ادامه فعالیت پیام‌رسان‌های خارجی در ایران

همزمان با انتشار اخبار مرتبط با کوچ مسئولان از پیام رسان‌های خارجی به داخلی؛ روز گذشته عبدالصمد خرم آبادی دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و معاون دادستان کل کشور به ایسنا گفت: اگر پیام رسان خارجی فعال در ایران دستور مقام قضایی را درخصوص حذف محتوای مجرمانه در کانال‌ها و صفحه‌های عمومی اجرا نکند، مسئول است. نخستین شرط ادامه فعالیت پیام رسان‌های خارجی در کشور این است که مجوز فعالیت از مراجع ذی‌صلاح را دریافت کنند. براساس مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی، هیچ پیام رسان خارجی در ایران حق فعالیت ندارد، مگر اینکه 5 شرط را رعایت کند که عبارتند از اینکه از مراجع ذی‌صلاح قانونی (وزارت ارتباطات) مجوز فعالیت دریافت کند، داده‌های مربوط به کاربران ایرانی را در داخل کشور ذخیره و پردازش کند، به هیچ وجه داده را در اختیار بیگانگان قرار ندهد و از دسترسی به داده‌ها جلوگیری کند، قواعد و ضوابط قانونی مربوط به حفاظت و صیانت از حریم خصوصی کاربران را کاملا رعایت کند و نماینده رسمی و تام الاختیار برای اداره امور خود و پاسخ به استعلامات مراجع قضایی در داخل کشور داشته باشد.