نظاره دشت‌های زعفرانی طرق‌رود از فراز قلعه‌ای بی‌نظیر
2هزار سال قدمت
نفیسه زمانی نژاد
در دامنه کوه‌های سربه فلک کشیده کرکس در فاصله ۳۰ کیلومتری نطنز، شهری زیبا به نام طرق‌رود قرار دارد که چشم‌اندازهای بی‌نظیر به همراه طبیعت جذابش، این نقطه از شهرستان نطنز را به یکی از زیباترین و پرجاذبه‌ترین مکان‌های منطقه تبدیل کرده است. شهر اصفهان با نام دیگر اِسپَهان یکی از شهرهای قدیمی ایران زمین است که به غیرازآنکه خودش دیدنی است شهرستان‌های اطرافش نیز مملو از آثار وجاذبه‌های طبیعی و تاریخی است. برخی از این آثار مانند پل‌های تاریخی و عمارات دورتادور میدان نقش جهان یا روستاهای معروف آن و... به‌دلیل معروفیتشان به میزانی در اذهان شاخص و به‌یادماندنی شده‌اند که اغلب ایرانیان اطلاعاتی هرچند اندک درباره آنها دارند، اما برخی ظرفیت‌های گردشگری اصفهان که در گوشه و کنار شهرستان‌های این استان و بسیار هم دیدنی هستند، کمتر شناخته شده‌اند و به اندازه قابلیت‌هایشان مورد توجه قرار نگرفته‌اند. یکی از این مناطق، طرق‌رود با جاذبه‌های دیدنی فراوان است با 6و7در سفری به طرق‌رود همراه شوید.
شهر طرق‌رود، تقریبا در مرکز ایران، در 335کیلومتری تهران، 35کیلومتری نطنز و 90کیلومتری شمال اصفهان و نزدیکی قلّه کرکس قرار دارد. این شهر کوهپایه‌ای، دارای آثار باستانی، تاریخی و دیدنی فراوانی است که برای نمونه می‌توان از قلعه خشتی دوره اشکانی با بیش از 2200سال قدمت، قلعه سنگی دوره ساسانیان، درخت چنار و سرو 1400ساله، مسجدجامع دوره ایلخانی، امام زادگان چهاربزرگوار(ع)، دریاچه‌های طرق و چهار سامون(صابون)، عمارت افسانه‌ای 40دختران، گورستان قدیمی و حمام‌هانی نام برد.طرق یا طرق‌رود دارای روستاهای زیادی است که نیه، مزده، طار، کشه، آبکشه، ورگوران، یحیی آباد، باغستان پایین و باغستان بالا، از مهم‌ترین آنها محسوب می‌شوند. علامه ذکریای قزوینی درکتاب «آثارالبلاد واخبار العباد» درمورد طرق می‌نویسد: (درقرن هفتم هجری قمری)، طرق شهری نزدیک اصفهان است و اهالی آن دستی فراخ در ساخت ظروفی از عاج و آبنوس دارندکه مردم شهرهای دیگر، توانایی ساخت آنها را ندارند. در داخل و اطراف این شهر، معادن متعدد سنگ تراورتن قرار دارد و گویش مردم این دیار «طرقی» است که از زمان باستانی باقی مانده و شاخه‌ای از زبان راجی تلقی می‌شود. از بزرگان طرق یا طرق‌رود می‌توان از احمدبن ثابت بن محمد طرقی(فقیه، نویسنده و خطاط) نام برد که متوفی به سال 520هجری قمری است، شیخ تاج الدین طرقی(عالم، ادیب و شاعر ظریف گوی قرن ششم) و سلطان بابا احمد طرقی(عارف) هم از اهالی طرق بوده‌اند.
درخت لامینجوین
درخت عجیبی با نام «لامینجوین» درطرق‌رود وجود دارد که خودش مانند نامش عجیب است. در منابع کهن نوشته شده است که در باغستان بالای طرق و روی کمر(صخره‌ای در طرق‌رود) درختی به نام لا مینجوین وجود دارد اما علت نامگذاری آن بیان نشده است. به هر حال گفته می‌شود که برای این اعجوبه که در فراز و شمال آرامستان طرق و در دل صخره‌ای بلند وزیبا خودنمایی می‌کند نمونه‌ای در ایران دیده نشده است. ریشه‌های بلند و شگفت‌انگیز این درخت کهنسال که در لابه‌لای سنگ سخت نفوذ کرده و دشواری دسترسی به آن و سایر خصوصیات باعث شده لامینجوین منشا داستان‌ها و روایت‌های بسیاری شود. خفتن افعی دوسر زیر آن، کنجکاوی برای یافتن گنج و ترشحات مایعی گریس گونه از این درخت، نمونه‌هایی از این قصه‌ها هستند.
رودخانه کدر
اگر طرق ریشه یابی شود به معنی آب کدر است. عده‌ای معتقدند که ۲ هزار سال پیش گروهی از زرتشتیان که از این مسیر عبور می‌کردند، به رودخانه‌ای پرآب با آب بسیار کدر و گل آلود برخوردند و به‌علت فراوانی آب آنجا سکنی گزیدند و نام این محل را طرق‌رود یعنی رودی با آب کدر و گل آلود گذاشتند. شهری است کوهپایه‌ای با بیش از ۲ هزار سال قدمت که تقریباً در مرکز ایران، در335کیلومتری تهران، 35کیلومتری نطنز و90کیلومتری شمال اصفهان قرار دارد. با آثار طبیعی و تاریخی بسیار که هر یک نشان‌دهنده هنر، معماری و تاریخ این منطقه است.
چشم‌انداز
در بدو ورود به این شهر، مناظر چشم نوازی چون کوه‌های سربه فلک کشیده، چشمه‌ها، باغ‌های میوه و مزارع زیبای کاشت زعفران در اطراف جاده خودنمایی می‌کنند. مناظری که با زبان طبیعت مهمانان را دعوت به ورود به این شهر پررمز وراز می‌کنند.
با ورود به طرق‌رود با بافتی قدیمی و تاریخی با کوچه‌باغ‌های باریک، دالان‌ها، جوی‌های آب، خانه‌های خشتی و ایوان‌های زیبا، روبه‌رو می‌شوید.جالب اینکه که در کنار فضاهای جدید مسکونی، سقف‌هایی با شیروانی رنگی هست که زیبایی خاصی به این شهر داده است. ضمن آنکه چشمه‌ها و قنات‌های فراوان، طبیعت کوهپایه‌ای و همچنین هوای دل‌پذیر طرق‌رود حس و حال بسیار دل‌نشینی به تازه واردان می‌بخشد. دریاچه زیبایی با آبی زلال در میانه این شهر قرار گرفته که شفافیت آبش به حدی است که می‌توان تصویرشکوهمند قلعه خشتی این دیار و درختان بلند اطراف را درآن نظاره کرد و این درست نقطه تضاد است با نام طرق‌رود که به‌معنای آب کدر است.
درواقع آنچه بسیاری از علاقه‌مندان را هرساله به سوی طرق‌رود می‌کشاند، طبیعت گردی و کوهنوردی این منطقه است به‌طوری که همه ساله درفصل‌های بهار و تابستان این شهر میزبان ورزشکاران و طبیعت گردانی است که از سراسر ایران برای صعود به قله کرکس به شهرستان نطنز می‌آیند.
مورد دیگر که از ویژگی‌های ممتاز این منطقه خوش آب وهوا به شمار می‌آید عرضه تولیدات کشاورزی نابی است که مهم ترینش زعفران طرق‌رود است که بازار ایران شهرت بسیاری کسب کرده است. دشت‌های پهناور طلای سرخی که در طرق‌رود وجود دارد آن رابه قطب تولید زعفران تبدیل کرده است. چشمه‌سارهای فراوان در دره‌های منتهی به کوه کرکس در نزدیکی به شهر طرق‌رود با جاذبه‌های گردشگری فراوان ازجمله دریاچه‌های فصلی و آثاری چون قله کرکس، قلعه باستانی، مسجد جامع تاریخی، خانه‌های قدیمی و ارزشمند، سرو عظیم خمیده، دشت‌های زعفران، معادن تراورتن کرم و سرخ طرق، آسیاب‌های آبی و..... بخشی از جاذبه‌های این سرزمین ناب است.
آنچه بسیاری از علاقه‌مندان را هرساله به سوی طرق‌رود می‌کشاند، طبیعت گردی و کوهنوردی این منطقه است به‌طوری که همه ساله درفصل‌های بهار و تابستان این شهر میزبان ورزشکاران و طبیعت گردانی است که از سراسر ایران برای صعود به قله کرکس به شهرستان نطنز می‌آیند
با ورود به طرق‌رود با بافتی قدیمی و تاریخی با کوچه‌باغ‌های باریک، دالان‌ها، جوی‌های آب، خانه‌های خشتی و ایوان‌های زیبا، روبه‌رو می‌شوید.جالب اینکه که در کنار فضاهای جدید مسکونی، سقف‌هایی با شیروانی رنگی هست که زیبایی خاصی به این شهر داده است. ضمن آنکه چشمه‌ها و قنات‌های فراوان، طبیعت کوهپایه‌ای و همچنین هوای دل‌پذیر طرق‌رود حس و حال بسیار دل‌نشینی به تازه واردان می‌بخشد. دریاچه زیبایی با آبی زلال در میانه این شهر قرار گرفته که شفافیت آبش به حدی است که می‌توان تصویرشکوهمند قلعه خشتی این دیار و درختان بلند اطراف را درآن نظاره کرد و این درست نقطه تضاد است با نام طرق‌رود که به‌معنای آب کدر است.
درواقع آنچه بسیاری از علاقه‌مندان را هرساله به سوی طرق‌رود می‌کشاند، طبیعت گردی و کوهنوردی این منطقه است به‌طوری که همه ساله درفصل‌های بهار و تابستان این شهر میزبان ورزشکاران و طبیعت گردانی است که از سراسر ایران برای صعود به قله کرکس به شهرستان نطنز می‌آیند.
مورد دیگر که از ویژگی‌های ممتاز این منطقه خوش آب وهوا به شمار می‌آید عرضه تولیدات کشاورزی نابی است که مهم ترینش زعفران طرق‌رود است که بازار ایران شهرت بسیاری کسب کرده است. دشت‌های پهناور طلای سرخی که در طرق‌رود وجود دارد آن رابه قطب تولید زعفران تبدیل کرده است. چشمه‌سارهای فراوان در دره‌های منتهی به کوه کرکس در نزدیکی به شهر طرق‌رود با جاذبه‌های گردشگری فراوان ازجمله دریاچه‌های فصلی و آثاری چون قله کرکس، قلعه باستانی، مسجد جامع تاریخی، خانه‌های قدیمی و ارزشمند، سرو عظیم خمیده، دشت‌های زعفران، معادن تراورتن کرم و سرخ طرق، آسیاب‌های آبی و..... بخشی از جاذبه‌های این سرزمین ناب است.
آنچه بسیاری از علاقه‌مندان را هرساله به سوی طرق‌رود می‌کشاند، طبیعت گردی و کوهنوردی این منطقه است به‌طوری که همه ساله درفصل‌های بهار و تابستان این شهر میزبان ورزشکاران و طبیعت گردانی است که از سراسر ایران برای صعود به قله کرکس به شهرستان نطنز می‌آیند
مسجد جامع طرق‌رود
مسجد جامع این شهر قطعا از جاذبه‌های تاریخی این نقطه است که با قدمتی 700ساله یادگاری از دوره پادشاهی ایلخانان است. البته در برخی از منابع آمده است که این مسجدجامع با قدمتی حدود 900سال متعلق به دوره سلجوقی است. اما منابع موثق‌تر پیشینه 700ساله آن را تأیید می‌کنند. به هرحال مسجدی است کهن با معماری اسلامی و دارای دو ایوان شمالی و جنوبی که یک شبستان در غرب دارای محراب است. حیاط مسجد دارای حوض فیروزه‌ای رنگ از کاشی لعاب‌دار است که حد فاصل بین دو شبستان شمالی و جنوبی است. طاق‌های آجری بسیار زیبا با شکلی متقارن و ستون‌های مربع شکل موجود در بنا قدمت این بنا را نشان می‌دهد. کف ایوان‌ها و شبستان مسجد کاملاً تخته پوش است تا بنا از نم موجود در زمین دور باشد.مسجد دارای درب چوبی زیبایی با نقوش برجسته‌ای است که اخیراً ترمیم‌شده است.
قلعه‌ای که مهریه زنان است
اما جدای از طبیعت زیبا و ویژگی‌های تاریخی فراوان طرق‌رود، بنایی که بیش از دیگر جاذبه‌ها باعث شهرت طرق‌رود شده است، قلعه‌ای است در مرکز این شهر که در زمره یکی از آثار ناشناخته استان به شمار می‌رود. قلعه تاریخی روی صخره‌ای بزرگ و دراز که کمر نامیده می‌شود قرار گرفته و روایتی ماندگار از تاریخ و قدمت این شهراست.
محسن سمرقندی مدیر مؤسسه میراث‌پژوهان مهربین در مورد این قلعه تاریخی می‌گوید: قلعه طرق‌رود بنایی خشتی وپر عظمت مربوط به دوران اشکانیان است با دیوارهایی قطور که با مجموعه‌ای از ساختمان‌های یک تا سه طبقه با کاربری‌های متفاوت در فضای درونی آن، به‌عنوان یکی از بی‌نظیر‌ترین قلعه‌های ایران شناخته می‌شود.این قلعه به‌عنوان محلی برای محافظت از ساکنین شهر در برابر هجوم دشمنان، کاروانسرا یا برج دیده‌بانی مورد استفاده بوده است. مجموعه قلعه خشتی در 3طبقه است که می‌توان گفت جزو معدود قلعه‌های چندطبقه در ایران است. ساختار شکلی بعضی از اتاق‌ها و تقسیماتی که در کف و زیر زمین اتاق‌ها وجود دارد مبین این است که کاربرد این قلعه بیشتر حفاظتی و امنیتی بوده و انبار کردن محصولات کشاورزی نیز در آن صورت می‌گرفته است.
در قلعه، طبقه‌ای متعلق به احشام و حیوانات، طبقه‌ای به‌عنوان انبار کاه و یونجه و طبقه‌ای هم برای سکونت بوده است. طبقات این قلعه از طریق حفره‌هایی که حالا فروریخته و از بین رفته به هم مرتبط می‌شدند. در بالاترین نقطه‌های قلعه، اتاقک‌های دیده‌بانی قرار دارد. روی دیواره این اتاقک‌ها حفره‌هایی وجود دارد که نگهبان‌ها از طریق آنها اطراف قلعه را زیرنظر داشتند. قابل‌تأمل است که این کهن دژ باوجود ناملایمات مختلف که از رخدادهای طبیعی و انسانی بر خود دیده است و آسیب‌هایی که در گذر زمان بر آن وارد شده است و با آنکه بارها در محاصره‌های طولانی دشمن، مورد تخریب و ویرانی قرار گرفته است همچنان زیبا و پا برجا بر فراز ارتفاعات این شهر، در کنار دریاچه‌ای آرام، استوارایستاده است و تا حدود بیست سال پیش در این قلعه سکونت رواج داشته است.
در رابطه با معماری این قلعه باید گفت که در ظواهر برخی از قسمت‌ها قلعه طرق اشکالی متفاوت از معماری مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده ساخت‌وسازهایی مکرر در قلعه طرق است و البته در بخش‌هایی از آن‌هم فرم معماری همسان و یک نواخت، به‌علاوه هماهنگی مصالح ساختمانی و نمای بیرونی قلعه، گویای تفکری واحد در معماری و ساخت این قلعه است.
قلعه طرق از قسمت‌هایی مانند راهروی اصلی و راهروهای فرعی، 2برج در ابتدا و انتها، چاه، خانه دربان قلعه، و خانه‌هایی دو و سه‌طبقه‌ای متعدد و میدانگاه تشکیل شده است.
قلعه دارای 440اتاق با 330سند ثبتی است که تا‌کنون تعدادی ازاین مالکان، اتاق‌های متعلق به‌خودشان را به میراث فرهنگی بخشیده‌اند. ارزش این قلعه برای مردم این منطقه به میزانی است که اهالی با جان و دل حاضر شده‌اند آن را که از اجدادشان به ارث برده‌اند درازای حفاظت به سازمان میراث فرهنگی ببخشند.
نکته جالب در مورد قلعه طرق‌رود اینکه نیمی از مالکان این قلعه بزرگ، زنان طرق هستند که خانه‌های این بنای بزرگ به‌عنوان مهریه یا جهیزیه آنان بوده است است؛ این نکته نیز در میان مردم شهرت دارد که زنان طرق، در توافقنامه به شرط تعمیر و محافظت از قلعه، از مهریه خود دست کشیده و این بنای ارزشمند را به سازمان میراث فرهنگی سپرده‌اند.
نکته جالب در مورد قلعه طرق‌رود اینکه نیمی از مالکان این قلعه بزرگ، زنان طرق هستند که خانه‌های این بنای بزرگ به‌عنوان مهریه یا جهیزیه آنان بوده است است؛ این نکته نیز در میان مردم شهرت دارد که زنان طرق، در توافقنامه به شرط تعمیر و محافظت از قلعه، از مهریه خود دست کشیده و این بنای ارزشمند را به سازمان میراث فرهنگی سپرده‌اند
محسن سمرقندی مدیر مؤسسه میراث‌پژوهان مهربین در مورد این قلعه تاریخی می‌گوید: قلعه طرق‌رود بنایی خشتی وپر عظمت مربوط به دوران اشکانیان است با دیوارهایی قطور که با مجموعه‌ای از ساختمان‌های یک تا سه طبقه با کاربری‌های متفاوت در فضای درونی آن، به‌عنوان یکی از بی‌نظیر‌ترین قلعه‌های ایران شناخته می‌شود.این قلعه به‌عنوان محلی برای محافظت از ساکنین شهر در برابر هجوم دشمنان، کاروانسرا یا برج دیده‌بانی مورد استفاده بوده است. مجموعه قلعه خشتی در 3طبقه است که می‌توان گفت جزو معدود قلعه‌های چندطبقه در ایران است. ساختار شکلی بعضی از اتاق‌ها و تقسیماتی که در کف و زیر زمین اتاق‌ها وجود دارد مبین این است که کاربرد این قلعه بیشتر حفاظتی و امنیتی بوده و انبار کردن محصولات کشاورزی نیز در آن صورت می‌گرفته است.
در قلعه، طبقه‌ای متعلق به احشام و حیوانات، طبقه‌ای به‌عنوان انبار کاه و یونجه و طبقه‌ای هم برای سکونت بوده است. طبقات این قلعه از طریق حفره‌هایی که حالا فروریخته و از بین رفته به هم مرتبط می‌شدند. در بالاترین نقطه‌های قلعه، اتاقک‌های دیده‌بانی قرار دارد. روی دیواره این اتاقک‌ها حفره‌هایی وجود دارد که نگهبان‌ها از طریق آنها اطراف قلعه را زیرنظر داشتند. قابل‌تأمل است که این کهن دژ باوجود ناملایمات مختلف که از رخدادهای طبیعی و انسانی بر خود دیده است و آسیب‌هایی که در گذر زمان بر آن وارد شده است و با آنکه بارها در محاصره‌های طولانی دشمن، مورد تخریب و ویرانی قرار گرفته است همچنان زیبا و پا برجا بر فراز ارتفاعات این شهر، در کنار دریاچه‌ای آرام، استوارایستاده است و تا حدود بیست سال پیش در این قلعه سکونت رواج داشته است.
در رابطه با معماری این قلعه باید گفت که در ظواهر برخی از قسمت‌ها قلعه طرق اشکالی متفاوت از معماری مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده ساخت‌وسازهایی مکرر در قلعه طرق است و البته در بخش‌هایی از آن‌هم فرم معماری همسان و یک نواخت، به‌علاوه هماهنگی مصالح ساختمانی و نمای بیرونی قلعه، گویای تفکری واحد در معماری و ساخت این قلعه است.
قلعه طرق از قسمت‌هایی مانند راهروی اصلی و راهروهای فرعی، 2برج در ابتدا و انتها، چاه، خانه دربان قلعه، و خانه‌هایی دو و سه‌طبقه‌ای متعدد و میدانگاه تشکیل شده است.
قلعه دارای 440اتاق با 330سند ثبتی است که تا‌کنون تعدادی ازاین مالکان، اتاق‌های متعلق به‌خودشان را به میراث فرهنگی بخشیده‌اند. ارزش این قلعه برای مردم این منطقه به میزانی است که اهالی با جان و دل حاضر شده‌اند آن را که از اجدادشان به ارث برده‌اند درازای حفاظت به سازمان میراث فرهنگی ببخشند.
نکته جالب در مورد قلعه طرق‌رود اینکه نیمی از مالکان این قلعه بزرگ، زنان طرق هستند که خانه‌های این بنای بزرگ به‌عنوان مهریه یا جهیزیه آنان بوده است است؛ این نکته نیز در میان مردم شهرت دارد که زنان طرق، در توافقنامه به شرط تعمیر و محافظت از قلعه، از مهریه خود دست کشیده و این بنای ارزشمند را به سازمان میراث فرهنگی سپرده‌اند.
نکته جالب در مورد قلعه طرق‌رود اینکه نیمی از مالکان این قلعه بزرگ، زنان طرق هستند که خانه‌های این بنای بزرگ به‌عنوان مهریه یا جهیزیه آنان بوده است است؛ این نکته نیز در میان مردم شهرت دارد که زنان طرق، در توافقنامه به شرط تعمیر و محافظت از قلعه، از مهریه خود دست کشیده و این بنای ارزشمند را به سازمان میراث فرهنگی سپرده‌اند
آداب ورسوم
طرق‌رود همپای تاریخ کهنش آداب و رسوم بسیاری دارد که مردم منطقه هنوز به آن پایبند هستند. مرور برخی از آنها شاید خالی از لطف نباشد.
آتش‌افروزی و جل جلانی
یکی از رسوم مردم این منطقه که مربوط به دی‌ماه است آنکه در شب‌های هفدهم، هجدهم و نوزدهم دی‌ماه کودکان در دسته‌های مختلف جمع می‌شوند و هر دسته دریکی از تپه‌ها و بلندی‌های آبادی بوته و خار و هیزم را که از پیش جمع کرده‌اند آتش می‌زنند به‌طوری‌که شعله‌های آتش سراسر آبادی را روشن کند. آنها معتقدند روشنایی اگر به درخت‌ها برسد آن سال میوه و سردرختی بیشتر می‌شود و آفات از بین می‌رود. برخی به نیت آنکه درختان میوه بیشتری بدهند به قبرستان رفته و سنگ‌های کوچک و بزرگ جمع می‌کنند و به شاخه‌های درختان می‌آویزند. در مراسم آتش‌افروزی بعد از خاموش شدن آتش‌ها و تاریکی، اهالی دوباره به ده برمی‌گردند و به یک نفر توبره بزرگی تا در آن از اهالی هدیه بگیرد. اغلب توبره داران به حالت گروهی به در خانه‌ها می‌روند، گاهی دسته‌ها باهم برخورد می‌کنند و باهم درگیر می‌شوند تا یکی پیروز شود.
چله بزرگ و چله کوچک
در مرز طرق‌رود برای زمستان تقسیم‌بندی مخصوصی دارند. ده روز اول زمستان و چهل روز بعد از آن‌را چله بزرگ و بیست روز بعدی را چله کوچک می‌دانند و به ده روز بعد امن و بهمن می‌گویند. از ده روز باقیمانده هفت روز سرما پیرزن و سه روز سرما عجوزه است.
در طرق‌رود چله از دهم دی‌ماه شروع می‌شود و تا بیستم بهمن ادامه دارد. این چهل روز را به چهار قسمت کرده‌اند که هر قسمت ده روز است و هر ده روز نامی دارد: ده روز اول را چله بزرگ یا چله قوس می‌نامند. ده روز دوم را چله کوچک و ده روز سوم را چله برزگر و ده روز چهارم را چله جولا می‌نامند. در این مدت بنا به‌رسم محل، برزگران به خانه مالکان می‌روند و برف بام‌ها را پایین می‌ریزند. در آن روز همسر مالک خانه آش می‌پزد تا بعد از پارو کردن برف‌ها از این آش میل کنند.
شب اسبند رعینی
رسم دیگری که در کاشان و اطراف آن در اسفند‌ماه هر سال برگزار می‌شود جشن شب اول اسفند‌ماه است.در این منطقه‌ماه را سی‌روز محاسبه می‌کنند و برای گرفتن جشن شب اول اسفند قرار جشن می‌گذارند. از یک‌ماه تا چهل روز پیش از اسفند قرار می‌گذارند که در یک روز و یک شب همه اهل آبادی شب اسفند بگیرند.
مردم طرق‌رود و اطراف آن ماه‌های سال را 30روز حساب می‌کنند و یک سال را 360روز و حساب 5روز باقیمانده را جدا نگه می‌دارند و آن‌را پنجه می‌نامند. به این ترتیب، بیست و پنجمین روز بهمن‌ماه تقویم رسمی، شب اول اسفند است که آن‌را شب اسبند رعینی یا زراعتی می‌نامند و عقیده دارند هر سال ده پانزده روز قبل از رسیدن اسفند، بادی معتدل می‌وزد که به آن «باد اسبند» می‌گویند و آن‌را پیک بهار می‌دانند.
در این شب دکان دارها، دکان‌ها را چراغانی می‌کنند. آرایش دکان‌های سبزی‌فروشی بسیار زیبا صورت می‌گیرد. آجیل‌فروشان برای جشن اسبندی آجیل «آچار» درست می‌کنند و خوردن این آجیل در این شب رسم است. اهالی طرق‌رود در این شب برای شام پلو می‌پزند و پلو با ماهی دودی یا چلو با کوکو یا کشمش‌پلو می‌خورند. پنیر و ماست را نیز برای شگون بر سر سفره می‌گذارند. آنها معتقدند در این شب نباید تخم‌مرغ خوردو باید آن‌را در خانه نگاه داشت.
چهارشنبه‌سوری و عید
غروب سه‌شنبه آخر سال که مصادف با چهارشنبه سوری همه ایرانیان است، بانوی خانه بوته‌ای را آتش می‌زند و آن‌را در کوچه می‌اندازد. کوزه آبی با چند دانه اسفند هم روی آتش می‌ریزد تا بلا دور شود. شب چهارشنبه‌سوری مراسم فال‌گوشی و فال‌کوزه هم در این منطقه هنوز رایج است. اهالی این دیار بعد از چهارشنبه سوری، منتظر شب عید نوروز می‌مانند و با فرارسیدن سال نو، رسومی مانند پلو پختن، سفره پهن کردن و استفاده از انواع خوراکی‌ها را به جای می‌آورند.
شیره پزی در خانه‌های طرق‌رود
شیره پزی از آداب ورسوم گذشته مردم طرق‌رود و مربوط به روزگاری بوده که تاکستان‌های زیادی دراین منطقه بوده است که طرق را به قطب تولید و صادرات انگور وکشمش وشیره انگور در منطقه تبدیل کرده بود.
همه ساله چهل روز پس از گذشتن از فصل پاییز که در واقع پایان فصل برداشت بوده، باغداران طرق مقداری از انگور تولیدی خود را به شیره تبدیل می‌کردند. طرز تهیه شیره انگور جذابیت خاصی دارد. برای تهیه این ماده شیرین، باغداران پس از تلاش یک روزه برای له کردن انگور‌ها در حوضچه مخصوص و استحصال آب انگور در هنگام غروب آفتاب آب انگور به‌دست آمده را با نوعی خاک سفید رنگ که به آن گل شیره می‌گویند مخلوط می‌کنند. این خاک، به شیره انگور زلالی خاصی می‌بخشد و غلظت و شیرینی آن را افزایش می‌دهد.با گذشت 24ساعت شیره زلال انگور برای پخت از خاک ته نشین شده جدا و برای جوشاندن به ظروف مخصوصی که در داخل یک کوره داغ قرار داشته ریخته می‌شد.پس از حرارت دادن در دمای بالا و به‌مدت پنج ساعت شیره انگور برای مصرف آماده می‌شد. در گذشته‌ها پخت شیره به حدی در این منطقه مرسوم بود که از زبان یکی از اهالی طرق‌رود شنیده می‌شود که سالانه بیش از ۲ هزار کیلو شیره، در طرق تولید می‌شده است. اما در سال‌های اخیر کمتر کسی از اهالی شیره می‌پزد و البته علت آن از بین رفتن 90درصد باغات انگور در منطقه بزرگ طرق‌رود است. امروزه تعدادی از این شیره پز خانه‌های طرق‌رود کهن به‌عنوان آثاری تاریخی برجای مانده و قابل دیدن هستند.
آتش‌افروزی و جل جلانی
یکی از رسوم مردم این منطقه که مربوط به دی‌ماه است آنکه در شب‌های هفدهم، هجدهم و نوزدهم دی‌ماه کودکان در دسته‌های مختلف جمع می‌شوند و هر دسته دریکی از تپه‌ها و بلندی‌های آبادی بوته و خار و هیزم را که از پیش جمع کرده‌اند آتش می‌زنند به‌طوری‌که شعله‌های آتش سراسر آبادی را روشن کند. آنها معتقدند روشنایی اگر به درخت‌ها برسد آن سال میوه و سردرختی بیشتر می‌شود و آفات از بین می‌رود. برخی به نیت آنکه درختان میوه بیشتری بدهند به قبرستان رفته و سنگ‌های کوچک و بزرگ جمع می‌کنند و به شاخه‌های درختان می‌آویزند. در مراسم آتش‌افروزی بعد از خاموش شدن آتش‌ها و تاریکی، اهالی دوباره به ده برمی‌گردند و به یک نفر توبره بزرگی تا در آن از اهالی هدیه بگیرد. اغلب توبره داران به حالت گروهی به در خانه‌ها می‌روند، گاهی دسته‌ها باهم برخورد می‌کنند و باهم درگیر می‌شوند تا یکی پیروز شود.
چله بزرگ و چله کوچک
در مرز طرق‌رود برای زمستان تقسیم‌بندی مخصوصی دارند. ده روز اول زمستان و چهل روز بعد از آن‌را چله بزرگ و بیست روز بعدی را چله کوچک می‌دانند و به ده روز بعد امن و بهمن می‌گویند. از ده روز باقیمانده هفت روز سرما پیرزن و سه روز سرما عجوزه است.
در طرق‌رود چله از دهم دی‌ماه شروع می‌شود و تا بیستم بهمن ادامه دارد. این چهل روز را به چهار قسمت کرده‌اند که هر قسمت ده روز است و هر ده روز نامی دارد: ده روز اول را چله بزرگ یا چله قوس می‌نامند. ده روز دوم را چله کوچک و ده روز سوم را چله برزگر و ده روز چهارم را چله جولا می‌نامند. در این مدت بنا به‌رسم محل، برزگران به خانه مالکان می‌روند و برف بام‌ها را پایین می‌ریزند. در آن روز همسر مالک خانه آش می‌پزد تا بعد از پارو کردن برف‌ها از این آش میل کنند.
شب اسبند رعینی
رسم دیگری که در کاشان و اطراف آن در اسفند‌ماه هر سال برگزار می‌شود جشن شب اول اسفند‌ماه است.در این منطقه‌ماه را سی‌روز محاسبه می‌کنند و برای گرفتن جشن شب اول اسفند قرار جشن می‌گذارند. از یک‌ماه تا چهل روز پیش از اسفند قرار می‌گذارند که در یک روز و یک شب همه اهل آبادی شب اسفند بگیرند.
مردم طرق‌رود و اطراف آن ماه‌های سال را 30روز حساب می‌کنند و یک سال را 360روز و حساب 5روز باقیمانده را جدا نگه می‌دارند و آن‌را پنجه می‌نامند. به این ترتیب، بیست و پنجمین روز بهمن‌ماه تقویم رسمی، شب اول اسفند است که آن‌را شب اسبند رعینی یا زراعتی می‌نامند و عقیده دارند هر سال ده پانزده روز قبل از رسیدن اسفند، بادی معتدل می‌وزد که به آن «باد اسبند» می‌گویند و آن‌را پیک بهار می‌دانند.
در این شب دکان دارها، دکان‌ها را چراغانی می‌کنند. آرایش دکان‌های سبزی‌فروشی بسیار زیبا صورت می‌گیرد. آجیل‌فروشان برای جشن اسبندی آجیل «آچار» درست می‌کنند و خوردن این آجیل در این شب رسم است. اهالی طرق‌رود در این شب برای شام پلو می‌پزند و پلو با ماهی دودی یا چلو با کوکو یا کشمش‌پلو می‌خورند. پنیر و ماست را نیز برای شگون بر سر سفره می‌گذارند. آنها معتقدند در این شب نباید تخم‌مرغ خوردو باید آن‌را در خانه نگاه داشت.
چهارشنبه‌سوری و عید
غروب سه‌شنبه آخر سال که مصادف با چهارشنبه سوری همه ایرانیان است، بانوی خانه بوته‌ای را آتش می‌زند و آن‌را در کوچه می‌اندازد. کوزه آبی با چند دانه اسفند هم روی آتش می‌ریزد تا بلا دور شود. شب چهارشنبه‌سوری مراسم فال‌گوشی و فال‌کوزه هم در این منطقه هنوز رایج است. اهالی این دیار بعد از چهارشنبه سوری، منتظر شب عید نوروز می‌مانند و با فرارسیدن سال نو، رسومی مانند پلو پختن، سفره پهن کردن و استفاده از انواع خوراکی‌ها را به جای می‌آورند.
شیره پزی در خانه‌های طرق‌رود
شیره پزی از آداب ورسوم گذشته مردم طرق‌رود و مربوط به روزگاری بوده که تاکستان‌های زیادی دراین منطقه بوده است که طرق را به قطب تولید و صادرات انگور وکشمش وشیره انگور در منطقه تبدیل کرده بود.
همه ساله چهل روز پس از گذشتن از فصل پاییز که در واقع پایان فصل برداشت بوده، باغداران طرق مقداری از انگور تولیدی خود را به شیره تبدیل می‌کردند. طرز تهیه شیره انگور جذابیت خاصی دارد. برای تهیه این ماده شیرین، باغداران پس از تلاش یک روزه برای له کردن انگور‌ها در حوضچه مخصوص و استحصال آب انگور در هنگام غروب آفتاب آب انگور به‌دست آمده را با نوعی خاک سفید رنگ که به آن گل شیره می‌گویند مخلوط می‌کنند. این خاک، به شیره انگور زلالی خاصی می‌بخشد و غلظت و شیرینی آن را افزایش می‌دهد.با گذشت 24ساعت شیره زلال انگور برای پخت از خاک ته نشین شده جدا و برای جوشاندن به ظروف مخصوصی که در داخل یک کوره داغ قرار داشته ریخته می‌شد.پس از حرارت دادن در دمای بالا و به‌مدت پنج ساعت شیره انگور برای مصرف آماده می‌شد. در گذشته‌ها پخت شیره به حدی در این منطقه مرسوم بود که از زبان یکی از اهالی طرق‌رود شنیده می‌شود که سالانه بیش از ۲ هزار کیلو شیره، در طرق تولید می‌شده است. اما در سال‌های اخیر کمتر کسی از اهالی شیره می‌پزد و البته علت آن از بین رفتن 90درصد باغات انگور در منطقه بزرگ طرق‌رود است. امروزه تعدادی از این شیره پز خانه‌های طرق‌رود کهن به‌عنوان آثاری تاریخی برجای مانده و قابل دیدن هستند.
