اجرای 3طرح برای تفکیک زباله از مبدأ

محمود مولایی- خبر‌نگار

طرح کاپ (کاهش پسماند) که از سال گذشته فعالیت خود را در شهر تهران شروع کرده است، همچنان در این مسیر گام برمی‌دارد. کاپ در 6گام طراحی شده که در تازه‌ترین خبر، کاهش چشمگیر ورود ضایعات حجیم به آرادکوه و استفاده از پسماندهای میادین میوه و تره‌بار برای تولید کمپوست اتفاق افتاده است.

طرح کــاپ بــرای کاهش تولید پسماند و هزینه‌های حمل‌ونقل و دفع پسماندهای تولیدی اجرا می‌شود که مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با اشاره به این موضوع به همشهری گفت: «از آذرماه سال گذشته مدیریت متمرکز پسماندهای حاصل از هرس درختان و پسماندهای حجیم شامل چوب، تیر و تخته، مبل و... به پیمانکار بخش خصوصی در محل سایت آزادگان واگذار شد.»
صدرالدین علیپور ادامه داد: «بر این اساس از ابتدای آذرماه از ورود حدود 7500سرویس ضایعات حجیم و چوب و سرشاخه به مرکز دفع آرادکوه و چهاردیواری‌های مناطق جلوگیری شده است. بیشترین آمار ساماندهی پسماندهای حجیم مربوط به اسفندماه سال گذشته با حدود ۵هزار سرویس و تناژ تقریبی ۷هزار تن انواع چوب و سرشاخه است.» او عنوان کرد: «در گذشته ضایعات حجیم هم با پسماندهای دیگر در آرادکوه دفع می‌شد، اما با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، ورود ضایعات حجیم در آرادکوه کاهش پیدا کرده است.»
جدا از اینها برای تولید کمپوست نیز پسماندهای میادین میوه و تره‌بار به‌صورت آزمایشی در دستور کار سازمان پسماند قرار گرفته‌اند؛ چنان‌که با هدف تأمین رطوبت و تسریع در فرایند تولید کمپوست و افزایش کیفیت محصول نهایی، انتقال روزانه حدود ۳۰تن از پسماندهای میدان مرکزی میوه و تره‌بار به‌صورت آزمایشی انجام می‌شود. علیپور در این رابطه گفت: «درصورت موفقیت، قرار است در آینده روزانه ۱۰۰تن پسماند میدان مرکزی میوه و تره‌بار به‌صورت متمرکز مدیریت و از ورود آنها به مرکز آرادکوه جلوگیری شود.»

گام نخست، گام مهم
یکی از گام‌های مهم در اجرای طرح کاپ، تفکیک زباله از مبدأ است. پسماند تفکیک نشده یکی از مشکلات شهر تهران محسوب می‌شود. شهر تهران از گذشته با معضل تفکیک زباله از مبدأ مواجه بوده و حالا قرار است در طرح کاپ این مشکلات به حداقل برسد.
از اواخر خردادماه سال گذشته طرح حذف تدریجی مخازن پسماند از سطح شهر و جایگزین کردن مخازن سه‌گانه در شهرک‌ها، ساختمان‌های بلندمرتبه و... به‌صورت پایلوت اجرا شد؛ اتفاقی که ابتدا در 4منطقه 6، 16، 21 و 22 روی داد تا این طرح آزمایشی نتیجه دهد؛ درحالی‌که در برخی محله‌ها به نتیجه مطلوب نرسیده است.
مدیرعامل سازمان پسماند در این رابطه گفت: «در طرح کاپ 6گام داریم که یک گام آن تفکیک زباله از مبدأ است. درواقع با حذف تدریجی مخازن پسماند از سطح شهر مخازن سه‌گانه را جایگزین کردیم. اما در مورد حذف مخازن از معابر و جایگزین کردن مخازن تفکیکی به جایی فشار نیاوردیم که حتما اجرا شود؛ درحالی‌که برای تفکیک زباله از مبدأ این تنها راه نیست و هم‌اکنون طرح شنبه بدون پسماند را در اپلیکیشن داریم و همه اینها راه‌هایی است که بتوانیم در گام یک تفکیک زباله از مبدأ را بیشتر کنیم.» علیپور ادامه داد: «حالا یک جایی امکان تعبیه مخزن تفکیکی وجود دارد یا اینکه در جایی دیگر امکانش نیست. برای همین، طرح شنبه‌های بدون پسماند را اجرا می‌کنیم یا اپلیکیشن‌ها برای تفکیک زباله‌های تفکیکی به کمک بیایند. درواقع کارهایی صورت می‌گیرد که تفکیک زباله از مبدأ بیشتر شود.»
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران معتقد است سیستم مدیریت پسماند در بسیاری از کشورها زمانی به نتیجه رسیده و الگو شده که مخازن مالک داشته و تفکیک زباله از مبدأ صورت گرفته است. علیپور عنوان کرد: «درواقع برای اینکه هزینه‌ها کاهش یابد، آلودگی محیط‌زیستی کم شود و انرژی و مواد را دوباره بتوانیم استفاده کنیم، راه دیگری وجود ندارد. حالا در تهران ما یکسری مشکلات شهرسازی داریم. همچنین یک جایی مسئول ساختمان نیست و در جایی کوچه‌ها اجازه تعبیه مخازن را نمی‌دهد. البته اینها در طرح جامع آمده است، ولی در گام نخست طرح کاپ نتیجه گرفتیم که در شهرک‌ها، برج‌ها، ساختمان‌های بلندمرتبه و جاهایی که مسئول ساختمان حضور دارد، می‌توان مخازن تفکیکی را جایگزین مخازن فعلی کرد. در عین حال، به این نتیجه رسیدیم که خودِ اپلیکیشن‌ها خیلی می‌توانند کمک کنند.»

مشارکت شهروندی
مشارکت شهروندان در تفکیک زباله از مبدأ یک نقش کلیدی است؛ به همین دلیل، سازمان مدیریت پسماند در اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ به شیوه آزمایشی روی آورده است. علیپور تأکید کرد: «در اجرای گام اول، قطعا ضعف‌هایی وجود دارد، برای همین ما در اجرای این گام سراغ اجرای پایلوت رفتیم. به این دلیل که بتوانیم مشکلات اجرای آن را شناسایی کنیم و بحث هم این نبود که این طرح صددرصد جواب می‌دهد. به‌طور کلی در بحث مشارکت مشکلاتی وجود دارد؛ زیرا اجرای روش سابق آسان بوده و شهروندان هر ساعتی می‌توانستند پسماند خود را داخل مخزن قرار دهند، اما حالا مخازن تفکیکی وارد ساختمان‌ها و شهرک‌ها شده است.» او درباره اینکه اجرای این طرح در محله امیرآباد شمالی با مشکلاتی روبه‌رو شده است، گفت: «تا زمانی که سیستم تفکیک زباله از مبدأ به‌اصطلاح جانیفتد و مشارکت صورت نگیرد، مخزنی از معابر حذف نمی‌شود. با شهردار و معاون منطقه6 هم صحبت کرده و اعلام کردیم تا زمانی که این سیستم جانیفتد، مخزنی از معابر حذف نشود. تعدادی از مخازن هم در منطقه6 حذف شده بود که دوباره در جای قبلی قرار گرفتند.»
 مدیرعامل سازمان پسماند یادآور شد: «البته این دلیل نمی‌شود که موفقیت‌های اجرای طرح کاپ دیده نشود و گفته شود که مثلا در کوچه‌ای اجرای آن به نتیجه نرسیده است. این مسائل به‌عنوان مشکل در اجرای طرح کاپ قلمداد نمی‌شود.»