فرهنگ و زندگی/ از مردم به مردم
حمیدرضا محمدی
من به اونا گفتم: «دلتون می‌خواد پولدار بشین؟»
پیرمردی پرسید: «چه جوری؟»
گفتم: «یه‌جا هس که چند قطره خون ازتون می‌گیرن و عوضش بیست‌تومن بهتون می‌دن.»
آشغالدونی، غلامحسین ساعدی
شاید فیلم «دایره مینا» را دیده باشید که داریوش مهرجویی، برپایه داستان کوتاه «آشغالدونی» نوشته غلامحسین ساعدی ساخته و عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، سعید کنگرانی، فروزان، اسماعیل محمدی و بهمن فُرسی بازیگرانش بوده‌اند. داستان فیلم درباره خون‌فروشی است و دلالی خون. فقیرانی که در جرثومه دلالی گرفتار آمده و ناچارند خون بخرند تا زنده بمانند و در مقابل، ضعیفانی که خون خود را می‌فروشند تا زندگی یومیه‌شان بگذرد. فیلم اگرچه در 23 فروردین 1357 به نمایش عمومی درآمد، اما 4سال پیش‌تر از آن ساخته شد. یعنی همان‌سالی که سازمان انتقال خون پا گرفت و فریدون علا - که فردا، نودسالگی اوست - بنیادش نهاد.
البته اساسنامه این سازمان، 2سال پیش به ثبت رسیده بود اما سنگ‌اندازی‌های بسیار پیش رویش بود. او توانست «وضع دلخراش و شرم‌آور انتقال خون در تمام مؤسسات درمانی» را به سمت‌وسویی ببرد که این سازمان، «تنها از داوطلبین غیرانتفاعی و سالم خون بگیرد... و به رایگان در اختیار بیماران و مؤسسات درمانی قرار بدهد.»
شعار آن روز، «از مردم به مردم» بود و امروز، «اهدای خون، اهدای زندگی». حالا 46سال است، فرهنگ اهدا و انتقال خون، در جامعه‌مان نهادینه شده. هرگاه هر حادثه‌ای اعم از منتظره و غیرمترقبه رخ می‌دهد، مردم صف می‌کشند تا خون‌شان، هموطنان‌شان را منتفع سازد. هرچند هنوز هم خون‌فروشی، ریشه‌کن نشده و این پدیده را می‌توان در زوایا و لوایای جامعه دید.
این فرهنگ اگرچه با جان مردم ایران عجین و قرین شده و به جزیی از زندگی‌شان تبدیل شده اما همچنان می‌توان رد دلالی خون را رصد کرد.
با وجود این، اما علا کاری کرد کارستان زیرا در پی آن بود تا با «احساس نوع‌دوستی در وجود تمام اقشار جامعه» در «تغییر طرز و طریقه فکر جامعه» موفق شود.
پی‌نوشت:
عبارات داخل گیومه، برگرفته از گفته‌های فریدون علا، در شب بزرگداشتش (کانون زبان پارسی، 6 دی 1395).
