مهدهای کودک‌؛ سرگردان بین بهزیستی و آموزش و پرورش

 25 آذر امسال بود که اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کردند که  مسئولیت حوزه تعلیم و تربیت کودک، ساماندهی و مدیریت مهدکودک‌ها از سازمان بهزیستی گرفته و به وزارت آموزش و پرورش سپرده شود. این مصوبه خیلی کلی بود و درباره جزئیات نحوه واگذاری و ساختار اداری و نظارتی که مسئولیت مهدها زیر نظر آن است، سخنی به میان نیامد. همین مسئله باعث سرگردانی و بلاتکلیفی مدیران مهدهای کودک بین بهزیستی و آموزش و پرورش شده و آنها را با مشکلات متعددی روبه‌رو کرده است.  مدیران مهدهای کودک در طول این 3ماه برای حل مسائل خود بارها به وزارت آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی و سازمان بهزیستی برای تعیین‌تکلیف وضعیت خود مراجعه کرده‌اند، اما فعلا به نتیجه‌ای نرسیده‌اند و وضعیتشان همچنان نامشخص است. 
  مهناز حسن‌زاده، مدیر یکی از مهدهای خصوصی غرب تهران درباره مشکلات و ابهام‌هایی که درباره این واگذاری وجود دارد به همشهری گفت: اساسی‌ترین مشکل ما این است که هنوز در ساختار وزارت آموزش و پرورش، جایگاه و تشکیلاتی برای مهدهای کودک ایجاد نشده و ما برای پیگیری مطالبات‌مان باید به معاونت ابتدایی وزارت آموزش و پرورش مراجعه کنیم که آنها نیز حجم کارشان بالاست و آموزش ابتدایی برایشان در اولویت است. بنابراین ما به شورای عالی انقلاب فرهنگی مراجعه و با برخی از اعضای آن صحبت کردیم که گفتند تصویب ساختار جدید 2سال طول می‌کشد. 
او افزود: همین الان برخی از مهدهای کودک مجوز کارشان تمام شده و برای دریافت مجوز جدید وقتی به بهزیستی مراجعه می‌کنند، می‌شنوند که مسئولیت با ما نیست. وقتی به آموزش و پرورش می‌روند، با این پاسخ روبه‌رو می‌شوند که هنوز ساختارها تصویب نشده و به روش قبلی به فعالیت‌هایتان ادامه دهید تا تکلیف ساختار روشن شود.  مدیران مهدهای کودک می‌گویند درست این بود که ابتدا اساسنامه در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و جزئیات کار مشخص می‌شد و بعد انتقال از بهزیستی به آموزش و پرورش صورت می‌گرفت. نقد بعدی آنها به تصمیم وزارت آموزش و پرورش برای محول کردن تربیت و آموزش گروه سنی 4 تا 6 سال به مدارس است.  

آموزش کودکان 4 تا 6 سال بر عهده مدرسه یا مهد؟
حسن‌زاده در این باره می‌گوید: معاونت ابتدایی آموزش و پرورش کودکان زیر 7سال را به 2گروه سنی صفر تا  3سال و 4 تا 6 سال تقسیم و اعلام کرده که مدارس مسئولیت آموزش دسته دوم را برعهده بگیرند. ما به چند علت نسبت به این تصمیم نقد داریم؛ اول اینکه سال‌ها تجربه و پشتوانه علمی مهدهای کودک برای یادگیری و رشد کودکان 4تا 6 سال به طور کلی نادیده گرفته شده و اصلا در این باره با ما به عنوان متولیان همیشگی این حوزه مشورتی نشده است و دوم اینکه معتقدیم آموزش و پرورش بیشتر از جنبه تربیتی به دنبال درآمد اقتصادی از این موضوع است؛ چراکه آموزش رسمی رایگان از 7سالگی بر عهده دولت است و قبل از آن، والدین باید برای دریافت خدمات آموزشی شهریه بپردازند. 
طبق اعلام سازمان بهزیستی، 17هزار مهدکودک در کل کشور فعالیت می‌کنند که بسیاری از آنها با مسئله ظرفیت خالی مواجه هستند و حالا با تصمیم جدید وزارت آموزش و پرورش بیم آن دارند که وضعیت اقتصادی‌شان وخیم‌تر شود.
فرحناز حسن، مدیر یکی از مهدهای کودک در منطقه 12 تهران از کسانی است که در چند ماه گذشته برای حل مشکلات و ابهام‌های به وجود آمده برای مهدها با معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش و جمیله علم‌الهدی، عضو شورای انقلاب فرهنگی جلسه داشته است. او نیز در این باره به همشهری گفت: یکی از مسائلی که ما در همه جلسات روی آن تاکید داشتیم، این بود که درباره چگونگی فعالیت مهدهای کودک شتاب‌زده عمل نکنند و نظر مدیران این حوزه را هم بپرسند. تاکید کردیم که همه مهدهای کودک را دچار مشکلات و مسائل غیرقانونی نبینید و با آنهایی که سابقه طولانی و موفق دارند، مشورت کنید. ما با رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش جلسه گذاشتیم و با او درباره وضعیت ثبت‌نام کودکان 4 تا 6 ساله‌ در مدارس صحبت کردیم. گفتیم که علاوه بر مشکلات اقتصادی که این تصمیم شما برای مهدها ایجاد می‌کند، حضور کودک 4ساله در مدرسه کنار نوجوانی که در کلاس ششم درس می‌خواند، از نظر تربیتی درست نیست. مسائل این دو گروه سنی با هم متفاوت است و حضورشان در یک فضای مشترک از نظر علمی و تربیتی اصلا توصیه نشده است، اما او پاسخ داد که آموزش گروه سنی 4 تا 6 سال برعهده آموزش و پرورش است.  مدیران مهدهای کودک معتقدند که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی 14 ایراد حقوقی دارد که تمام آنها را در اختیار شورا قرار دادند؛ «آنها بخشی از ایرادها را قبول کردند و گفتند که آنها را بررسی می‌کنیم، اما وزارت آموزش و پرورش قبل از رفع آن به مدارس اعلام کرده که برای امسال می‌توانند کودکان 4 تا 6 سال را ثبت‌نام کنند.»

امکان بیکاری مربیان مهدهای کودک 
300 هزار مربی فقط در مهدهای کودک تهران مشغول به کار هستند که این رقم در کل کشور بیشتر است. فرحناز حسن توضیح داد که بسیاری از آنها به واسطه بیماری کرونا و تعطیلی یک‌ساله، مهدهای کودک بیکار شده‌اند و اگر آموزش و یادگیری گروه 4 تا 6 سال هم برعهده آموزش و پرورش گذاشته شود، بیکاری بخش دیگری از نیروها هم قطعی خواهد شد. 

مکث
قصد محدود کردن مهدهای کودک را نداریم
 رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش که هم‌اکنون مهدهای کودک زیرنظر مجموعه او فعالیت می‌کنند، درباره نقدها و نگرانی‌های مدیران مهدها گفت: چالش این بود که 13دستگاه در این موضوع و چندگانگی مدیریتی وجود داشت. مرکز استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و مرکز پژوهش‌های مجلس درباره چالش‌های این موضوع مطالعاتی را انجام داده بودند که تداخل وظایف، آموزش سلیقه‌ای، ناهماهنگی در روش‌های آموزش زبان فارسی و مسائل فرهنگی و اجتماعی و تعارض میان آموزش‌های ارائه شده قبل از دبستان و دبستان از این جمله هستند. او توضیح داد: یکپارچه‌سازی‌ نظام تعلیم و تربیت از موضوعاتی بود که نیاز داشت تا پاسخگوی مشخصی داشته باشد و وزارت آموزش و پرورش از آنجا که متولی اصلی آموزش در کشور است، به‌عنوان نهاد مرجع انتخاب شد. حکیم‌زاده درباره آموزش کودکان 4تا 6سال هم توضیح داد: ۸۰ درصد یا ۵۰۰ هزار نفر از کودکان در مهدهای کودک را ۴ تا ۶ ساله‌ها تشکیل می‌دهند که متولی آنها آموزش و پرورش است و ۲۰ درصد زیر ۴ سال هستند که با مصوبه اخیر به‌صورت یکپارچه مدیریت آنها نیز به آموزش و پرورش داده شد. می خواهم بگویم موکدات قانونی در این‌باره وجود داشت ولی به دلایل متعددی نتوانسته بودیم به اداره یکپارچه تربیت کودکان زیر ۶ سال بپردازیم که با مصوبه اخیر این امکان فراهم شد. حالا هم قصد محدود کردن مهدهای کودک را نداریم. موضوع تفاوت زیادی نکرده و مهدها زیرنظر آموزش و پرورش می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند. معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره تعیین تکلیف مهدهای کودک که اکنون مشغول به‌کار هستند نیز گفت: هم‌اکنون آنها به‌طور طبیعی به‌کار خودشان ادامه می‌دهند. چون کلیات تصویب شده، ولی هنوز جزئیات آن تدوین و نهایی نشده است و تا زمان لازم‌الاجرا شدن مصوبه، مهدهای کودک طبق قوانین فعلی ادامه می‌دهند و بعد از تأیید و تصویب آیین‌نامه‌های جدید ظرف یک مدت زمان مشخص باید خودشان را منطبق کنند. او درباره ساعات فعالیت مهدهای کودک و نگرانی برخی خانواده‌ها مبنی بر تغییر ساعات فعالیت مهدها پس از واگذاری مسئولیت به آموزش و پرورش گفت: به این موضوع توجه داریم که یک کارکرد مهم مهدکودک کمک به مادران شاغل است. وظیفه ما حمایت از این موضوع و ایجاد آرامش برای مادران است. قطعا در برنامه‌ها تغییری حاصل نمی‌شود؛ چون دنبال تصدی گری نیستیم بلکه به‌دنبال این هستیم که بحث تعلیم و تربیت را پیوسته ببینیم و اهداف تعلیم و تربیت را با اهداف سندتحول بنیادین همسو کنیم.