گزارش
ایده‌های نو در روزگار کرونایی
مسئول بخش ایده‌های نو جشنواره عروسکی تهران از حضور تئاتر عروسکی در فضای مجازی و تأثیرش بر جامعه امروز می‌گوید
فهیمه پناه‌آذر ـ روزنامه‌نگار
بهرام بهبهانی که در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران - مبارک، مدیریت بخش ایده‌های نو و فضای مجازی را برعهده دارد، تأکید می‌کند که نمایشگران عروسکی نباید دچار محافظه‌کاری شوند، بلکه باید به‌دنبال فانتزی‌های ذهنی خویش باشند.
این نمایشگر عروسکی توضیحاتی درباره آثار رسیده به این دو بخش ارائه و ابراز امیدواری کرد، قابلیت‌های نمایش عروسکی برای ارگان‌ها و نهادهای گوناگون شناخته شود و این گونه نمایشی بیش از پیش مورد استفاده قرار بگیرد.
بهبهانی با اشاره به تعریف بخش فضای مجازی در فراخوان این دوره از جشنواره در گفت‌وگو با همشهری توضیح می‌دهد: «این بخش به پیشنهاد زنده‌یاد گلزار محمدی، دبیر جشنواره اضافه شد. چون در این سال‌ها عروسک‌های زیادی در فضای مجازی به‌خوبی دیده شدند و این فضا قابلیت بالایی برای نمایش عروسکی دارد؛ به همین دلیل قرار شد بخشی را برای فضای مجازی درنظر بگیریم و اتفاقا همه‌گیری کرونا سبب شد این بخش مورد استقبال بیشتری هم قرار بگیرد.»
وی سپس توضیحاتی درباره آثار رسیده به این بخش‌ها ارائه کرده و ادامه می‌دهد: «هیأت انتخاب با سختگیری زیادی، آثار رسیده به این بخش را ارزیابی کردند و درنهایت نمایش‌های قابل‌قبولی برای شرکت در جشنواره انتخاب شدند که کاملاً متناسب با ویژگی‌های فضای مجازی طراحی و ساخته شده‌اند و مشخص است سازندگان آنها با این قابلیت‌ها آشنایی خوبی دارند. حضور آثار عروسکی در فضای مجازی نیازمند تداوم است؛ به‌طوری که تماشاگر باید منتظر کار بعدی باشد؛ ضمن اینکه در فضای مجازی باید بتوانیم در چند دقیقه کوتاه، تماشاگری را که فرصت بسیار اندکی دارد، جذب کنیم که این اتفاق می‌تواند به کمک موسیقی، دیالوگ یا عروسک‌گردانی و... صورت بگیرد.»
وی با تأکید بر نقش مهم خلاقیت در ساخت و پرداخت آثار عروسکی ویژه فضای مجازی یادآور می‌شود: «برخی از عروسک‌ها مانند «لقمـــه» بـه‌عنــوان یک عروسک موفق عموما محتوایی مناسب بزرگسالان می‌سازند و به مسائل اجتماعی یا سیاسی توجه دارند یا روی ناخودآگاه جمعی ما دست می‌گذارند. نمایشـــگران دیگری می‌توانند داستان‌گویی یا معرفی قهرمان‌های ملی و... را مورد توجه قرار بدهند یا برای کودکان محتوای آموزشی یا سرگرم‌کننده جذابی تدارک ببینند.»
بهبهانی درباره آثار بخش ایده‌های نو هم توضیح می‌دهد: «در این بخش هم چند کار خوب انتخاب کردیم، ولی بچه‌های نمایش عروسکی باید با فراغ بال بیشتری کار کنند و از چیزی نترسند، پرریسک‌تر باشند، تلاش کنند اتفاقات تازه‌ای رقم بزنند و فانتزی‌های ذهنی خود را به حقیقت پیوند بزنند.
لازمه همه اینها هم مطالعه بیشتر و دیدن نمونه‌های موفق آثار دیگر کشورهاست؛ چراکه امروز آثار عروسکی در دنیا پیشرفت قابل‌توجهی داشته است و ما باید تلاش کنیم یک گام جلوتر از آنها برداریم و این موضوع فقط با دوری از محافظه‌کاری و مطالعه ممکن می‌شود.»
این هنرمند تئاتر عروسکی درباره ورود آثار عروسکی به مسائل اجتماعی اضافه می‌کند: برخی از عروسک‌ها معاصر هستند و به سراغ یکسری از مفاهیم یا موضوعاتی می‌روند که در ناخودآگاه جمعی ما شکل گرفته یا به نقد اجتماعی می‌پردازند و مردم سخنان خود را از زبان آنها می‌شنوند. البته لازم است دیگر نمایشگران عروسکی، سراغ موضوعات متفاوتی بروند؛ ضمن اینکه از آغاز باید تکلیف گروه سنی تماشاگر را مشخص کرد.
این نمایشگر عروسکی درباره آشنایی نهادها و ارگان‌های مختلف با قابلیت‌های عروسک و استفاده از این پتانسیل نیز اضافه می‌کند: این شناخت به میزان اندکی وجود دارد.
معمولاً هم نهادها فعالیت خود را به یک جشنواره محدود می‌کنند که شامل یک مقطع زمانی کوتاه می‌شود، ولی امیدواریم هم نمایشگران عروسکی بتوانند با آثار قابل توجه و مستمر خود، ظرفیت‌های این گونه نمایشی را معرفی کنند و هم ارگان‌ها و نهادها متوجه باشند که هنر، زبان گویایی است برای ارائه پیام‌های اجتماعی و آموزشی و هرچه بهتر و بیشتر از این ظرفیت بهره ببرند.
بهبهانی با اشاره به اینکه در دوران کرونا حضور و فعالیت نمایشگران عروسکی در فضای مجازی افزایش ملموسی داشته است، ادامه می‌دهد: در این یک سال هر یک از بچه‌های عروسکی به نوعی فعالیت خود را در فضای مجازی ارائه داد. امیدوارم همین موضوع سبب آشنایی بیشتر نهادها شود؛ زیرا تنها کاری که هنرمندان برای شناسایی کار خود می‌توانند انجام دهند، تداوم در ساخت آثار باکیفیت است.
تجربه کرونا نشان داد تئاتر نمی‌تواند تعطیل شود. نمایش عروسکی در این مقطع قابلیت بسیار بالایی دارد؛ به‌ویژه اگر ملاک سلامت افراد باشد، این گونه نمایشی کم‌ریسک‌تر است؛ زیرا یک عروسک‌گردان می‌تواند عروسک‌های متفاوتی را هدایت کند؛ ضمن اینکه عروسک‌گردانان معمولاً ماسک بر چهره دارند؛ بنابراین در قیاس با دیگر رشته‌ها، کارشان کم‌ریسک‌تر و امن‌تر است.
