آقای مقدم کلکسیون‌هایش را جا گذاشته است
پرسه در یکی از جذاب‌ترین خانه‌موزه‌های تهران
سمانه رنجبر| کارشناس‌ارشد معماری:
«خانه مقدم» درست در میان هیاهوی خیابان امام خمینی(ره)،بین خیابان شیخ هادی و خیابان ولیعصر(عج) قرار دارد؛ با این حال آن‌قدر مهجور است که بیشتر افرادی که هر روز از جلوی سردر زیبای آن عبور می‌کنند از وجودش بی‌خبرند. این خانه که اکنون به‌عنوان «موزه مقدم» از آن یاد می‌شود، از خانه‌های مجلل دوره قاجار بوده که در زمینی به مساحت ۲۱۱۷مترمربع ساخته شده و دارای 3بخش حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری‌است. در این عمارت مجلل، کاشی‌های زرین‌فام و گرانبهایی را می‌توان یافت که صاحبخانه برای پاسداری از آنها، جایی مناسب در داخل دیوار در نظر گرفته بوده تا از آسیب در امان بمانند. بعضی از این کاشی‌ها در دنیا منحصربه‌فرد هستند.
کلکسیون پارچه این موزه هم جزو ممتازترین کلکسیون‌های پارچه در دنیاست. این پارچه‌های قیمتی حالا به‌صورت فریزشده در داخل مجموعه نگهداری می‌شوند و امکان بازدید عموم از آنها وجود ندارد؛ جز یکی که آن هم در قابی شیشه‌ای نگهداری می‌شود.
کنار در و دیوارهای کاشی‌کاری‌شده و زیبای عمارت مقدم، شاید اتاق کوچک «حوضخانه» که در دوره مظفری بنا شده، زیباترین بخش این موزه باشد. این اتاق، راه ورود به زیرزمین خانه است و تمام اجزای آن با سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، صدف و مرجان‌های زیبا زینت داده شده است. تزیینات دیوارهای حوضخانه توسط استاد محسن مقدم و با کاشی و قطعات ظروف سفالی نفیس سده‌های چهارم تا سیزدهم قمری انجام شده است و سیر تحول صنعت سفال و کاشی ایران را به نمایش می‌گذارد.
برادر جعفرخان ازفرنگ‌آمده!
این خانه در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمدتقی‌خان احتساب‌الملک ـ از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجار و وزیرمختار ایران در سوئیس ـ بود. احتساب‌الملک، 2پسر به نام‌های حسن و محسن داشت که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در عرصه‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت اما در جوانی درگذشت. از او نمایشنامه معروف «جعفرخان ازفرنگ‌آمده» به جا مانده است.
برادر کوچک‌تر یعنی محسن مقدم، پس از تحصیل در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی سال۱۳۱۵ در میانه جنگ جهانی اول همراه همسر فرانسوی‌اش، سلما کویومجیان به ایران برگشت و در خانه پدری ساکن شد. او در سال‌های بعد فعالیت‌های بسیاری در زمینه‌های هنری و باستان‌شناسی انجام داد و همکاری یا شاگردی چهره‌هایی چون استاد کمال‌الملک، رولان دومکنم، آندره گدار و... را تجربه کرد.
میراث آقای کلکسیونر
یکی از ویژگی‌های بارز محسن مقدم علاقه شدید او به جمع‌آوری کلکسیون‌های مختلفی مثل تمبر، صدف، چپق، قلیان و آثار متنوع تاریخی بود. او و همسرش با صرف زمان و هزینه بسیار، موفق شدند مجموعه‌ای غنی از آثار و اشیای تاریخی و هنری را جمع‌آوری کنند. محسن مقدم مجموعه‌داری متخصص و دوستدار فرهنگ کهن ایران بود که مجموعه‌های خود را به خاطر ارزش مالی جمع‌آوری نمی‌کرد. او بخش زیادی از این آثار را از خارج کشور می‌خرید و به ایران بازمی‌گرداند.
استاد مقدم، آبان سال۱۳۵۱ یعنی 15سال قبل از مرگ، خانه پدری‌اش را همراه با تمام آثار موجود در آن، برای آموزش و پژوهش در فرهنگ ایران به دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا و گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، وقف کرد. او سال۱۳۶۶ از دنیا رفت و میراث ارزشمندی از خود به جا گذاشت. در سال1369 همسر او تولیت این مجموعه را در اختیار دانشگاه تهران قرار داد. عاقبت در مرداد سال88 پس از چند دوره عملیات مرمت، درهای این خانه‌موزه به روی بازدیدکنندگان باز شد.
تا نبینی ندانی
یکی از ویژگی‌های بارز این موزه، همگون‌بودن معماری بنا با آثار تاریخی موجود در آن است؛ طوری که در هرکدام از بخش‌های خانه، آثار متناسبی به نمایش گذاشته شده است. بخشی از موزه به معرفی استادمقدم و نمایش لوازم شخصی او اختصاص دارد. آثار تزئینی چوبی، وسایل آشپزخانه و صندوقخانه‌های قدیمی، سفالینه‌ها، ابزارهای سنگی، مفرغینه‌ها، شیشه‌ها، مهرها و اثر مهرها، کتابخانه مرتبط با باستان‌شناسی و هنر، از دیگر بخش‌های این خانه‌موزه است؛ همچنین حوض و حوضچه، استخر و اتاق‌های تدخین و استحمام که هر کدام داستان خود را دارند. زیبایی‌های موزه‌هایی مثل خانه مقدم غیرقابل توصیف است. پیشنهاد می‌کنیم خودتان به این خانه‌موزه استثنایی سر بزنید و زیبایی آن را از نزدیک لمس کنید. همین که از هشتی خانه وارد شوید انگار که در زمان سفر کرده باشید، زندگی ماشینی را پشت سر می‌گذارید و خود را در زمانه دیگری می‌یابید. این موزه ارزشمند و دیدنی در خیابان امام خمینی(ره)، بعد از خیابان شیخ‌هادی، جنب بانک ملت واقع شده و روزهای یکشنبه تا جمعه از ساعت ۹صبح تا 5عصر امکان بازدید از آن فراهم است.
گردشگری در تهران
گرچه تهران با تاریخ ۴۰۰ساله‌اش در مقایسه با دیگر شهرهای بزرگ ایران قدمت چندانی ندارد اما خانه‌های قدیمی و موزه‌های فراوان، جلوه‌ای تاریخی به این شهر داده‌اند. در سال‌های اخیر بسیاری از این خانه‌ها که از نظر معماری یا تاریخی ارزشمند بوده‌اند، تبدیل به موزه‌های کوچک و مراکز توریستی شده‌اند؛ بنابراین از گردشگری در تهران غافل نشوید!
ارزشمندترین خانه جهان
در سال‌های دهه‌های ۳۰ و ۴۰ شمسی پروفسور پوپ - مورخ آمریکایی- مقاله‌ای با عنوان «بررسی هنرهای ایران» در مجله سپیدوسیاه نوشت و از خانه مقدم به‌عنوان «ارزشمندترین خانه جهان» نام برد. این مکان در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۹۲۹ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در همینه زمینه :
بوک مارک