عبدالحمید دبیبه؛ معمار جدید سیاست در لیبی
سمانه معظمی- روزنامه نگار
گروه‌های سیاسی لیبی پس از مذاکرات طولانی با میانجیگری سازمان ملل، موفق شدند بر سر انتخاب عبدالحمید دبیبه، به‌عنوان نخست‌وزیر دولت موقت این کشور به توافق برسند. دبیبه که از عرصه تجارت به صحنه سیاست کشیده شده، شاید بتواند در کنار 3عضو شورای ریاست‌جمهوری، با ایجاد آتش‌بس، به یک دهه جنگ داخلی و هرج‌ومرج در این کشور آفریقایی پایان بدهد.
اعضای مجمع گفت‌وگوی سیاسی لیبی در رأی‌گیری خود در روز جمعه، مقام‌های اجرایی برای هدایت این کشور را تا قبل از انتخابات سال آینده از بین 4فهرست انتخاب کردند. 75عضو مجمع از سوی سازمان ملل متحد به نمایندگی از طیف وسیعی از مردم لیبی از چهره‌های قومی و منطقه‌ای تا نمایندگان احزاب سیاسی برگزیده شده بودند. این نمایندگان در سوئیس، نخست‌وزیر موقت این کشور و 3عضو شورای ریاست جمهوری- هر یک به نمایندگی از یکی از مناطق اصلی لیبی یعنی شرق، غرب و جنوب- را انتخاب کردند. شورای ریاست جمهوری لیبی شامل محمد یونس منفی به‌عنوان رئیس، موسی الکونی و عبدالله حسین اللافی به‌عنوان اعضای شورا خواهد بود.
رهبران جدید لیبی ماموریت دارند تا این کشور چندپاره را متحد کنند و آرامش را به آن برگردانند. دبیبه و اعضای شورای ریاست‌جمهوری، روزها و ماه‌های سختی برای آماده‌سازی زمینه انتخابات ملی شفاف و عادلانه و اطمینان از مشارکت مردم در آن در پیش خواهند داشت.
نخست‌وزیر جدید نیازمند یک برنامه چالشی و جاه‌طلبانه است. عبدالحمید دبیبه 61ساله، 3هفته وقت دارد تا کابینه تشکیل بدهد و 3هفته دیگر هم فرصت دارد تا رأی اعتماد پارلمان لیبی را به‌دست بیاورد. او باید نهایتا تا 19مارس(29اسفند) با تشکیل دولت انتقالی طی 10ماه، کشورش را برای انتخابات سراسری 24دسامبر(3دی 1400) آماده کند. هیچ‌یک از سیاستمداران حاضر در دولت موقت، اجازه شرکت در این انتخابات را نخواهند داشت.
دبیبه سابقه مشخصی در حوزه عمران و ساخت‌وساز دارد. او را سیاستمداری مستقل می‌دانند که مورد تأیید بسیاری از گروه‌های سیاسی لیبی است. همچنین بنیانگذار جنبش المستقبل(آینده لیبی) و مورد حمایت قبایل غربی این کشور هم است. با این حال، انتخاب دبیبه به‌دلیل ارتباط نزدیک او با معمر قذافی، دیکتاتور سابق لیبی، خیلی‌ها را شگفت‌زده کرده است. او متولد شهر مصراته در غرب لیبی است؛ جایی که به‌عنوان سنگر مقاومت در برابر 4دهه حکومت قذافی شناخته می‌شود. دبیبه در جوانی برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی به کانادا رفت. او در زمان اوج شکوفایی ساخت و ساز در لیبی به زادگاهش بازگشت و همان‌جا بود که مورد توجه نزدیکان قذافی قرار گرفت. مهارت او به‌سرعت موجب جلب اعتماد دیکتاتور سابق شد. او در سال 2007 دبیبه را مسئول شرکت دولتی توسعه و سرمایه‌گذاری لیبی (LIDCO) کرد تا مجری برخی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمومی این کشور مانند ساخت هزار واحد مسکونی در شهر سرت، زادگاه قذافی شود. حکومت دیکتاتور سابق لیبی در سال 2011 در نتیجه یک خیزش مردمی که از سوی ناتو حمایت می‌شد، سرنگون شد و خودش نیز کمی بعدتر به قتل رسید. از آن زمان این کشور غنی از نفت، در هرج و مرج به‌سر می‌برد. دبیبه بعد از سرنگونی قذافی در سال 2011، برای مدتی الاتحاد، قدیمی‌ترین باشگاه فوتبال لیبی را هدایت می‌کرد.
از سال 2014 تاکنون 2دولت رقیب به‌طور همزمان در لیبی حاکم بوده‌اند: دولت وفاق ملی تحت حمایت سازمان ملل متحد در غرب-طرابلس- و مجلس نمایندگان در شرق که متحد خلیفه حفتر، از فرماندهان نظامی لیبی است. در این بین، نیروهای نظامی بی‌شماری نیز با یکدیگر در حال نزاع هستند. جدیدترین دور تلاش‌های دیپلماتیک برای ایجاد صلح در لیبی، پس از شکست عملیات 14ماهه خلیفه حفتر برای تصرف پایتخت، آغاز شد و تابستان امسال سرعت گرفت. در نهایت مذاکرات فشرده زیرنظر سازمان ملل متحد جواب داد و دولت موقت تشکیل شد. این نخستین تلاش سازمان ملل متحد برای ایجاد دولت وفاق ملی در لیبی نبوده است. این سازمان یک‌بار دیگر در سال 2015 نیز تلاش کرد دولتی به ریاست فایز السراج در این کشور تشکیل دهد؛ تلاشی که موفقیت‌آمیز نبود.
نخست‌وزیر موقت لیبی برای بازسازی کشورش فراخوان اعلام کرد و گفت که «برای شنیدن تمام صداها و همکاری با همه مردم لیبی صرف‌نظر از اعتقاد و وابستگی سیاسی‌شان» آماده است. این مهندس میلیونر در نخستین سخنرانی‌اش در مقام جدید، وعده داده که بعد از سال‌ها نزاع و تفرقه، اتحاد و دمکراسی را به لیبی برمی‌گرداند. او قبل از رأی‌گیری روز جمعه نیز در ویدئوکنفرانسی سوگند خورد که از «دانش و آموزش به‌عنوان راهی برای ثبات» استفاده کند. دبیبه گفت: «ما تلاش می‌کنیم تا نهادهای امنیتی تقویت شوند و سلاح‌ها تحت کنترل دولت دربیایند.» او همچنین وعده داده با ایجاد وزارت «آشتی ملی» در دولت، سرمایه‌گذاران خارجی را دوباره به لیبی برگرداند و برای جوانان اشتغال‌زایی کند. همچنین گفته است که قصد دارد نهایتا ظرف 6ماه به قطعی‌های روزانه برق که سال‌هاست مردم لیبی را کلافه کرده، پایان بدهد.
برخی تحلیلگران و مردم لیبی با تردید به این رخداد سیاسی می‌نگرند. به گزارش الجزیره، ولفگانگ پوزتای، تحلیلگر سیاسی و از دیپلمات‌های سابق اتریش در لیبی، معتقد است که سوابق دبیبه ممکن است به اعتبار او لطمه بزند. او گفت: «نامزدی دبیبه هنوز بحث‌برانگیز است. جدا از حضورش در شرکت سهامی توسعه و سرمایه‌گذاری لیبی، در فساد، پولشویی، خرید رأی، کمک مالی به گروه اخوان‌المسلمین و فعالیت‌های دیگر دولت قذافی مشارکت داشته است.» بعضی از مردم لیبی نیز معتقدند که دبیبه کارهای زیادی برای انجام دادن دارد، اما فرصت چندانی ندارد. یکی از شهروندان طرابلس به الجزیره گفته است: «تنها چیزی که ما از دولت جدید می‌خواهیم، امکان برگزاری انتخابات است. ما دوست داریم که حق انتخاب فردی که در مسند قدرت قرار می‌گیرد، دوباره به مردم برگردانده شود.»