ناباروران زیر پوشش کامل بیمه

خدیجه نوروزی_روزنامه نگار

سال93 سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده در حالی با تأکید بر ضرورت افزایش جمعیت مانند فرزندآوری و حمایت از نقش مادری، تسهیل ازدواج، بهداشت باروری، ترویج سبک زندگی ایرانی-اسلامی، توانمندسازی جوانان و رصد تحولات جمعیتی مطرح و ابلاغ شد که تاکنون قدم مثبتی در این راستا برداشته نشده است و اگر گاهی حرکت‌هایی صورت پذیرفته آن‌قدر اثربخشی نداشته که بتواند به‌صورت فراگیر بر تار و پود جامعه نفوذ کند. نمونه بارز یکی از مشکلاتی که در راستای حرکت در جهت سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده سال‌هاست به آن توجهی نشده و دغدغه هیچ‌یک از دولت‌ها نبوده، مسئله ناباروری است؛ مشکلی که روزبه‌روز با افزایش سن ازدواج‌ها، تنش‌ها و اضطراب‌های مداوم افراد و تغییر سبک زندگی شدت بروز بیشتری پیدا کرده تا جایی که ما هم‌اکنون در کشور 3میلیون جمعیت نابارور داریم. اگر کمی دوربین را روی زندگی زوج‌های نابارور زوم کنیم خواهیم دید همان تحکیم خانواده که ما در سیاست‌های کلی جمعیت به‌دنبالش هستیم نیز در این خانواده‌ها رو به ضعف است؛ چراکه متأسفانه در عرف عموم جامعه نگاه مثبتی به زوج‌های نابارور وجود ندارد و این مشکل موجب شده تا این زوجین با انواع سرخوردگی‌های روحی، افسردگی‌های مقایسه خود با دیگران، جداشدن از جمع‌های خانوادگی و دوستانه، احساس عقب‌ماندن از دیگران، بی‌انگیزگی و احساس کمبود مواجه باشند و در بعضی موارد حل‌نشدن مشکل باروری منجر به از هم پاشیدگی و جدایی بسیاری از خانواده‌ها می‌شود. حل این مشکل برای همه زوج‌های نابارور مقدور نیست و همین مسئله آنها را بیشتر رنج می‌دهد، چراکه هزینه‌های درمان ناباروری سرسام‌آور است و فقط خانواده‌هایی توان درمان دارند که بضاعت مالی داشته باشند. ناباروری تحت پوشش کامل بیمه درمانی نیست تا خانواده‌های ضعیف و متوسط هم بتوانند برای رفع این مشکل اقدام کنند. در ایران پوشش‌های حمایتی آن‌قدر ناچیز است که عملا برای هرگونه اقدامی ناکارآمد است و دولت و مجلس هم طی این سال‌ها اقدامات مؤثری در این زمینه برای حمایت از زوجین نابارور انجام نداده‌اند. اخیرا طرح «جوانی جمعیت و تعالی خانواده» پس از چندین سال خاک‌خوردن در پستوهای مجلس، از سوی مجلس یازدهم دوباره به جریان افتاده و در کمیسیون مشترک مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است که سه‌ماده آن درخصوص ناباروری است که اگر تصویب شود در راستای حمایت از زوج‌های نابارور قدم‌های مثبتی برداشته خواهد شد.

در انتظار تصویب قطعی
امیرحسین بانکی‌پورفرد، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با همشهری درخصوص طرح‌های مجلس برای حمایت از زوج‌های نابارور می‌گوید: «در طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده چند ماده برای حمایت از زوج‌های نابارور قید شده که می‌تواند بسیاری از مشکلات‌شان را مرتفع کند. زوج‌های نابارور یک مشکل عمده و اساسی دارند و آن‌هم تامین هزینه‌های درمان است. هزینه‌های درمان ناباروری سرسام‌آور است. لذا با تصویب قطعی طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده، هزینه‌های این بخش به‌طور کامل تحت پوشش بیمه قرار خواهد گرفت. امسال هم در مجلس بودجه خوبی برای این طرح درنظر گرفته شده البته هنوز در صحن مجلس به تصویب قطعی نرسیده است. اما ماده تصویب‌شده هنوز در بودجه امسال آورده نشده است».
15تا 35درصد زوج‌های نابارور نیازمند انجام عمل پیشرفته تلقیح آزمایشگاهی و لقاح مصنوعی (آی وی اف) در فرآیند درمان هستند. این عمل‌ها حدود 25 تا 30درصد منجر به باروری می‌شوند، اما بسیاری از زوجین به‌دلیل هزینه بالایی که برایشان دربر دارد، از ادامه درمان منصرف می‌شوند.

توسعه زیرساخت‌های درمانی
نبود مراکز درمان ناباروری در بسیاری از شهرستان‌ها موجب شده تا زوج‌های نابارور برای درمان به مراکز درمانی پایتخت مراجعه کنند. بسیاری متصورند با صرف 4 تا 5میلیون تومان می‌توانند مراحل درمان را طی کنند، اما نمی‌دانند تنها اقامت کوتاه چندروزه در تهران و اجاره یک اتاق کوچک نیاز به چنین عدد و ارقام کوچکی دارد. درحالی‌که شاید اگر در شهر خود مرکزی تحت این عنوان داشتند در هزینه‌کردهایشان بسیار صرفه‌جویی می‌شد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درخصوص کمبود مراکز درمان ناباروری در کشور می‌گوید:« تجهیز و توسعه زیرساخت‌های درمانی درخصوص ناباروری یکی از دغدغه‌های مهم مجلس در بخش درمان است، چراکه مراکز موجود کفاف جمعیت بالای زوج‌های نابارور را نمی‌دهد. ما 3میلیون زوج نابارور داریم که طالب فرزندآوری هستند اما امکان آن وجود ندارد. مجموعه‌ها خیلی محدود است و هزینه‌ها هم بالاست. ما به‌دنبال آن هستیم تا در زیر مجموعه هر دانشگاه علوم پزشکی یک مرکز درمان ناباروری راه‌اندازی شود، چراکه هم‌اکنون بسیاری از استان‌ها مراکز ناباروری ندارند».

خبرهای خوب
جواد نیک‌بین، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید:« طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده حدود11 است که در مجلس در حال بررسی است و هیچ وقت هم نتوانسته است مصوب شود، اما در عمر کوتاه مجلس یازدهم این طرح از سوی نمایندگان به‌صورت تخصصی مورد بررسی قرار گرفته و حدود 4‌ماه است که آنها تمام وقت پای کار آمده‌اند تا اتفاقات خوبی در این زمینه رقم بخورد.»
نمایندگان مجلس با رأی قاطع به اصل 85ای شدن طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» اختیار صحن را به کمیسیون مشترکی متشکل از کمیسیون‌های تخصصی مجلس تفویض کردند تا حمایت از خانواده ایرانی در امر فرزندآوری تسریع شود.
نیک‌بین می‌افزاید: «برای تصویب این طرح همه طیف‌ها و فراکسیون‌ها و کمیسیون مجلس به میدان آمدند و کمک کردند و همین باعث شد رأی بسیار خوبی به این طرح داده شود و نمایندگان با دادن 194 رأی با طرح موضوع موافقت کردند که این از افتخارات مجلس یازدهم است. طرح در دستور کار جدی صحن قرار دارد و به‌زودی نتایج اعلام می‌شود و رأی عموم نمایندگان مجلس را هم خواهد گرفت. ما تمام تلاش خود را می‌کنیم و از تمام تجربیات موفق دستگاه‌ها، نهادها، اشخاص حقیقی و حقوقی استفاده می‌کنیم تا این طرح پاسخگوی سطح انتظارات جامعه و مردم باشد».
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درخصوص ضرورت تسریع در روند تصویب این طرح می‌گوید: «اگر ما مشوق‌ها و امتیازاتی برای تسریع در فرزندآوری و از آن طرف خدماتی برای زوج‌های نابارور قرار دهیم که بتوانند درمان ناباروری را تسریع ببخشند و با خیال راحت به بحث درمان بپردازند حتما جمعیت از وضعیت موجود بسیار بهتر خواهد شد. زوج‌های نابارور اگر تحت درمان قرار گیرند و به لحاظ مالی تامین باشند حداقل اقدام به آوردن 3فرزند می‌کنند. کثرت در تعداد جمعیت موجب امنیت در آینده می‌شود و در راستای سیاست‌های کلی نظام هم هست. البته بخش بهداشت و درمان کشور هم اقدامات خوبی در این زمینه انجام داده و جهاد دانشگاهی هم مراکز درمان ناباروری خوبی در مراکز استان تاسیس کرده، اما با وجود همه این اقدامات بازهم ما کمبود مراکز درمانی در این خصوص داریم».

برش
ماده‌های ناباروری در طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده
طبق ماده29 طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواد، وزارت بهداشت مکلف است راهنما و دستورالعمل هماهنگ کشوری برای پیشگیری، غربالگری، تشخیص بهنگام و درمان افراد نابارور و در معرض ناباروری را با بهره‌گیری از دانش استادان زنان و مامایی، نازایی، کلیه و مجاری ادراری، بهداشت خانواده، غدد، تغذیه و استادان متخصص طب سنتی ایرانی و سایر رشته‌های مرتبط در قالب نظام سطح‌بندی خدمات با رویکرد به‌روزرسانی، حداکثر شش‌ماه پس از لازم‌الاجرا‌شدن این قانون، تدوین و اجرا کند. همچنین طبق ماده30 این طرح، وزارت بهداشت با همکاری وزارت رفاه و سازمان‌های بیمه‌گر مکلف است برنامه‌ها و اقدامات لازم را برای برخورداری همه زوج‌هایی که با وجود اقدام به بارداری به‌مدت یک سال یا بیشتر، صاحب فرزند نشده‌اند، از برنامه‌های معاینه، بیماریابی (غربالگری)، تشخیص علت ناباروری و درمان آن تحت پوشش بیمه‌های پایه (حداکثر فرانشیز 10درصد) بدون محدودیت زمان و دفعات تا حصول فرزندآوری موفق به عمل آورد. ماده30 دارای 4تبصره است که طبق تبصره یک، این مدت برای افراد بالای ۳۵سال، شش‌ماه خواهد بود. طبق تبصره2 کسانی که دچار سقط مکرر شده‌اند، مشمول ماده فوق هستند. بر مبنای تبصره3 وزارت بهداشت مکلف است افراد مشمول این قانون راکه تحت پوشش بیمه قرار ندارند، از طریق بیمه سلامت، تحت پوشش بیمه قرار دهد. همچنین طبق تبصره4، شورای‌عالی بیمه موظف است ظرف مدت حداکثر شش‌ماه پس از ابلاغ قانون، بسته خدمات پایه خود را به‌گونه‌ای تعریف کند که شامل کلیه اقدامات مذکور در درمان ناباروری اولیه و ثانویه شود. در ماده31 طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده، وزارت بهداشت مکلف است حداکثر ظرف مدت یک سال پس از لازم‌الاجرا‌شدن قانون، نسبت به راه‌اندازی حداقل یک مرکز تخصصی درمان ناباروری در دانشگاه‌های علوم پزشکی فاقد مرکز در قالب نظام سطح‌بندی خدمات متناسب با الگوی جمعیتی، و تجهیز سایر مراکز موجود اقدام کند. همچنین براساس تبصره یک این ماده، وزارت بهداشت مکلف است اقدامات لازم را برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته تخصصی ناباروری (فلوشیپ) و سایر رشته‌های مرتبط به عمل آورد به‌گونه‌ای که کمبود نیروی متخصص در این زمینه حداکثر تا ۵سال پس از لازم‌الاجرا شدن قانون با توجه به نیاز مراکز در تمام مراکز ناباروری سراسر کشور برطرف شود.