ایران از دیپلماسی منحرف نشود

رضا نصری
کارشناس حقوق بین‌الملل

اول اینکه ایران نباید هر اظهارنظری از مقامات آمریکا را وحی منزل بداند و اگر آن را منفی یافت، بلافاصله از صحنه دیپلماسی کنار بکشد. ممکن است این اظهارنظر منفی متاثر از فضای سیاست داخلی باشد، ممکن است یک ژست و ترفند مذاکراتی باشد یا اینکه به‌منظور وقت‌خریدن تا تکمیل آرایش تیم سیاست خارجی بیان شده باشد. حتی ممکن است کاملا هم جدی و بازتاب‌دهنده سیاست دولت مورد نظر باشد. اما در هر حال، اظهارنظر‌های تند و ژست‌‌ سرسختی قبل از مذاکرات، رسم رایجی در عالم دیپلماسی است و نباید بهانه‌ای برای انصراف از دیپلماسی باشد. قهر ایران از صحنه دیپلماسی، هم خواست لابی اسرائیل است و هم با عرف دیپلماسی و‌ شأن ایران به‌عنوان یک قدرت مؤثر سازگار نیست. دوم اینکه فراموش نکنیم زمانی همه قدرت‌های جهان -طی چند قطعنامه الزام‌آور شورای امنیت- حکم به توقف کامل غنی‌سازی (غنی‌سازی صفر) و فعالیت‌های موشکی ایران داده بودند‌.
اجرای قطعنامه‌ها نیز تکلیف ایران مطابق نص صریح منشور سازمان ملل بود، اعتبار شورای امنیت به آن گره خورده بود، حیثیت قدرت‌ها به آن وابسته بود و شرط مذاکره هم خوانده شده بود. اما حتی بدون یک روز اجرای این قطعنامه‌ها، دستگاه دیپلماسی ایران موفق شد بحران را حل کند و به یک توافق جامع با قدرت‌‌های جهانی برسد. با علم به این سابقه، یک «اول شما»ی آقای بلینکن برای بازگشت به برجام نباید قاعدتا اینگونه برخی را به بدبینی مفرط نسبت به لغو تحریم‌ها و رد دیپلماسی بکشاند؛ بلکه باید به دستگاه دیپلماسی و توانایی‌های آن اعتماد کرد. سوم اینکه به یاد داشته باشیم «عمل» از «حرف»‌ وزن بیشتری دارد.
 به بیان دیگر، اگر آقای بلینکن اظهارات ناخوشایندی از دید ایران بیان می‌کند، این را هم ببینیم که آقای بایدن همزمان فرد معتدل و واقع‌بینی مانند «رابرت مالی» را هم به‌عنوان سرپرست امور ایران در وزارت خارجه منصوب کرده است. در واقع، جدا از برخی اظهارنظرهای قابل پیش‌بینی، می‌توان گفت فعلا دولت بایدن در «عمل» با این انتصاب گام بسیار مثبتی برداشته است. این گام‌ها و اقدامات مثبت را هم باید دید و در فرایند سنجش سیاست دولت بایدن لحاظ کرد. 
در مجموع، معتقدم لازم است ایران از دیپلماسی منصرف نشود و تلاش کند با ارائه‌ فرمول‌ها و راه‌حل‌های قابل وصول هرچه سریع‌تر نسبت به ایجاد فضا برای لغو تحریم‌ها اقدام کند.