کنار خیابان با موتوریاران

زینب  زینال‌زاده- خبر‌نگار

رویکرد برخورد با راکبان متخلف مدتی است که در شهر تهران تغییر کرده است. مدیریت شهری و پلیس راهور قصد دارند با اجرای طرح «موتوریار» و راه‌اندازی پویش «موتورسوارخوب»، رفتارهای صحیح شهروندی و فرهنگ احترام به قوانین را در میان موتورسواران متخلف نهادینه کنند.
بی‌اغراق می‌توان گفت که بخش مهمی از راکبان موتورسیکلت‌ها به هیچ قاعده و قانونی پایبند نیستند و مقررات خاص خودشان را دارند. ممنوعیت ورود به خطوط ویژه و پیاده‌روها و حتی توقف پشت چراغ قرمز و.... برایشان بی‌معناست و هرمسیری که بیابند، وارد می‌شوند و پیش می‌روند. براساس آخرین آمار مرکز شماره‌گذاری و تعویض پلاک پلیس راهور ناجا، حدود ۱۱ میلیون و ۶۵۰ هزاردستگاه موتورسیکلت در کشور وجود دارد که از این تعداد 2میلیون دستگاه در تهران تردد می‌کنند و از این حیث پایتخت رکورددار است. حال حتی با فرض اینکه تنها نیمی از موتورسواران نسبت به قوانین راهنمایی و رانندگی بی‌توجه باشند، قطعاً بازهم با حجم زیادی از بی‌انضباطی اجتماعی و ترافیکی در پایتخت مواجه خواهیم بود. اثبات این موضوع گفته سرهنگ احسان مؤمنی، رئیس اداره تصادفات پلیس راهور فاتب است: «در 6ماهه امسال حدود 47درصد از متوفیان حوادث رانندگی در تهران مربوط به موتورسواران بوده‌اند.»
اعمال قوانین سلبی و تنبیهی اعم از جریمه کردن و توقیف موتورسیکلت، سال‌هاست در دستور کار پلیس راهور قرار دارد اما آمار تصادفات گویای آن است که این قوانین بازدارنده نبوده‌اند از این‌رو قرار است با تغییر رویکرد و استفاده از مجازات‌های جایگزین و آموزش و فرهنگ‌سازی رفتار شهروندی در میان راکبان نهادینه شود. طرح «موتوریار» در حقیقت همان مجازات جایگزین به شمار می‌آید که از سوی پلیس راهور در تهران اجرا می‌شود و به جای توقیف موتورسیکلت، راکبان متخلف کاور به تن می‌کنند و ساعاتی به‌عنوان پلیس وظیفه برقراری انضباط ترافیکی در معابر را به‌عهده می‌گیرند. سردار محمدحسین حمیدی، رئیس پلیس راهور تهران می‌گوید: «امید است با اجرای این طرح آمار تخلفات و تصادفات موتورسواران در کلانشهر تهران کاهش یابد و راکبان قانونمند شوند.»

پویشی برای تغییر یک رفتار

مدیریت شهری در کنار پلیس راهور، رویه فرهنگی و آموزشی در پیش گرفته است و تلاش می‌کند با راه‌اندازی پویش «موتورسوار خوب» رفتارهای شهروندی را در میان قشر موتورسوار نهادینه کند. پویشی که به‌گفته متین رمضان‌خواه، معاون توسعه مهارت‌های شهروندی اداره کل آموزش شهروندی شهرداری تهران علاوه بر راکب، اعضای خانواده موتورسواران، راکبان کسب‌وکارهای موتوری، کودکان ونوجوانان، دانش‌آموزان، زنان خانه‌دار، انجمن اولیا و مربیان مدارس، دانشجویان، شهرداران مدارس و تمامی کاربران و فعالان فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، گروه هدف آن هستند.

ساماندهی فرهنگی موتورسواران
جامعه‌شناسان معتقدند خودآگاهی فرد نسبت به هویت فردی و اجتماعی، سبب تقویت سلامت زندگی و اجتماعی او می‌شود و آمار ارتکاب جرائم و انحرافات اجتماعی را کاهش می‌دهد. متولیان پویش موتورسوار خوب با توجه به این نظریه جامعه‌شناسی، هویت‌بخشی به موتورسواران را سرلوحه اقداماتشان قرار داده‌اند. رمضان‌خواه می‌گوید: «طی بررسی‌های صورت‌گرفته، مشخص شد موضوع هویت بخشی به موتورسواران در طرح‌های گذشته مغفول مانده است و شاید به همین دلیل آنها شکست خورده‌اند. رانندگان تاکسی و اتوبوس هویت دارند و همین هویت اجتماعی و فردی مانع تخلف آنها می‌شود. اما متأسفانه موتورسیکلت‌ها و راکبان آنها از هویت و رسمیت خاص موتورسواری در جامعه برخوردار نیستند و همین امر سبب ‌می‌شود آنها به قوانین و حقوق شهروندان احترام نگذارند.» نخستین گام برای هویت‌بخشی به این قشر برگزاری دوره‌های آموزشی بود که به‌گفته این مقام مسئول با استقبال هم مواجه شده است: «دوره‌های آموزشی متعدد با حضور فرزندان، همسر، پدر و مادر، خواهر و برادر در مدارس و سراهای محله برگزار و مباحثی مربوط به شناخت خصوصیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آسیب‌شناسی دلایل ناهنجاری‌های ترافیکی موتورسواران و... مطرح شد. در حقیقت با این کار تلاش کردیم جایگاه موتورسواران در جامعه را تثبیت و به آنها هویت اجتماعی دهیم؛ چراکه باور داریم ایجاد و ارتقای حس تعلق در قشر موتورسوار جامعه منجر به تسریع روند نهادینه شدن رفتارهای شهروندی در آنها می‌شود.» به‌گفته رمضان‌خواه این آموزش‌ها همچنان ادامه دارد و همزمان با اپیدمی شدن کرونا، مباحث در سامانه شاد هم آموزش داده می‌شود.

5محور در یک پویش
موضوعات مربوط به موتورسواران پیچیده است. معاون توسعه مهارت‌های شهروندی اداره کل آموزش شهروندی شهرداری تهران این مطلب را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «تا‌کنون در حوزه موتورسواران از بعد فرهنگی کاری انجام نشده یا اگر هم صورت گرفته بسیار کم و اندک بوده است. بنابراین وقتی پویش موتورسوار خوب راه‌اندازی شد با موضوعات پیچیده و متنوعی مواجه بودیم و از این‌رو 5محور اصلی که شاخص بودند را انتخاب و در دستور کار قرار دادیم.» استفاده از کلاه ایمنی، عدم‌ورود به مسیرهای غیرمجاز، عدم‌ورود به تونل‌ها و خطوط ویژه، عدم‌ورود به پیاده‌روها و در نهایت هم قهرمان خانواده من محورهای پویش موتورسوار خوب‌اند که به‌گفته رمضان‌خواه اقدامات مربوط به هر محور از اواخر سال گذشته شروع شده است: «علاوه بر جلسات آموزشی از طریق نصب تصاویر یا عبارت‌های مربوط به موتورسواران در فضاهای عمومی شهر اطلاع‌رسانی به مردم انجام می‌شود. همچنین با اجرای مانور و حضور در معابر شلوغ با اهدای گل و گفت‌وگوی دوستانه با موتورسواران آنها را ترغیب می‌کنیم به این پویش بپیوندند.» فعالیت در 5محور تعیین‌شده تا اردیبهشت 1400ادامه دارد و شاید سال آینده محورهای دیگری هم اضافه شود یا متولیان پویش موتورسوار خوب با همان محورهای قبل به‌کار خود ادامه دهند.

تحقق نتایج، سال‌ها بعد
نتیجه هر پویشی اعم از فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... به‌طور متوسط پس از 5تا 11سال نمود پیدا می‌کند. رمضان‌خواه، معاون توسعه مهارت‌های شهروندی اداره کل آموزش شهروندی شهردار تهران این مطلب را بیان می‌کند و می‌گوید: «این پویش در ترغیب موتورسواران به استفاده از کلاه ایمنی بسیار موفق بوده است و امروز آمار موتورسوارانی که کلاه ایمنی ندارند، بسیار کم شده است.هر چند می‌پذیریم در سایر محورها هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده‌ایم اما حداقل نشانه تأثیرگذاری دیده می‌شود که جای بسی خوشحالی دارد.» او ادامه می‌دهد: «تحقق اهداف پویش موتورسوار خوب که همان نهادینه شدن رفتارهای صحیح شهروندی و اجتماعی و فرهنگ احترام به قوانین است، قطعاً زمانبر خواهد بود و مردم نباید به این زودی منتظر تحول در حوزه موتورسواران باشند.» به‌گفته رمضان‌خواه استمرار فعالیت‌ها هم در تحقق نتایج مطلوب پویش موتورسوار خوب اهمیت دارد: «اگر اقدامات تعریف شده برای پویش موتورسوار خوب براساس برنامه‌ریزی‌ها انجام شود و تداوم هم داشته باشد قطعاً شهروندان طی 5سال آینده شاهد رفتارهای صحیح شهروندی از سوی موتورسواران در کلانشهر تهران خواهند بود.»

بهبود رفتار موتورسیکلت‌‌سواران

وهاب میزانی، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران
62درصد تصادفات جرحی در تهران مربوط به موتورسیکلت‌هاست. با توجه به این آمار نگران‌کننده و سایر مشکلات ناشی از این وسیله نقلیه مانند نقش آن در آلودگی هوا، امروز موتور را به یک معضل در تهران تبدیل کرده است و همه دغدغه رفع مسائل مربوط به این وسیله را دارند. پویش «موتورسوار خوب» اقدام بسیار ارزشمند فرهنگی است که در حوزه موتورسیکلت شکل گرفته و مدت زمان کوتاهی از عمر آن می‌گذرد و از این‌رو نمی‌توان به‌طور قطعی اظهارنظر کرد و از موفقیت آن حرف زد. آنچه به لحاظ جو روحی و روانی حاکم در جامعه استنباط می‌شود این است که پویش خوب شروع شده و در گذر زمان حتماً بخش قابل‌توجهی از مشکلات موتورسواران را رفع می‌کند. حساس شدن مردم به موضوع موتورسیکلت، دغدغه‌مند شدن مسئولان در این حوزه و مشارکت پلیس راهور و معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران برای اجرای طرح‌های مشترک در راستای کاهش معضلات موتورسواران، تکه‌های پازلی هستند که وقتی درست و با برنامه کنار هم قرار بگیرند حتماً به نتایج مطلوب منتهی می‌شود اما زمانبر خواهد بود.

10هزار راکب موتوریار شدند

سرهنگ علی همه‌خانی، معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ
بیش از یک ‌ماه است که طرح «موتوریار» به‌عنوان مجازات جایگزین در برخورد با راکبان متخلف توسط پلیس راهور تهران اجرا می‌شود. خوشبختانه نظرسنجی‌ها حاکی از آن است ‌که طرح موتوریار نه‌تنها یک طرح ترافیکی موفق که یک اقدام فرهنگی مؤثر در جهت کاهش تخلفات و حوادث مرتبط با موتورسواران بوده است. در همین مدت زمان کوتاه با اجرای این طرح از توقیف و انتقال 10هزار دستگاه موتورسیکلت به پارکینگ جلوگیری و در قبال آن 10هزارراکب متخلف کاور موتوریار به تن کرده و ساعاتی همراه با نیروهای راهور به برقراری انضباط ترافیکی پرداختند.