رؤیای سلامت با آزادی

مائده امینی_روزنامه نگار

«محدودیت، زنده نگه‌مان می‌دارد». امروز روزگار غریبی است که این گزاره سراسر تناقض و غیرقابل‌باور صحت پیدا کرده است. دوری، سلامتی شده و در آغوش‌نکشیدن، وظیفه. خانه‌نشینی امتیاز و رفت‌وآمد با آدم‌ها، خطرناک.... حالا دیگر مرگ با آن ویروس بی‌رحم که این روزها نامش روزانه ده‌ها بار به گوش همه می‌خورد، انگار عادی شده است. تا خبر از دست‌رفتن کسی می‌رسد، نخستین اگر نباشد دومین پرسش حتما این است: با کرونا؟ مرگ‌هایی که در آبان سال‌جاری موج سومی در کشور ساختند و با ثبت عدد 482، رکورد «درگذشتن» در ایران را شکستند. هفتم آبان‌ماه بود که تعداد قربانیان ویروس چینی از مرز 400نفر گذشت؛ عددی که به‌خودی خود هشداری برای مردم و مسئولان بود. مرگ‌ها اما به این رقم رضایت ندادند و تا اول آذر به 482نفر در روز رسیدند. کار به جایی رسید که بیست‌و‌پنجم آبان سخنگوی دولت اعلام کرد که قرار است محدودیت‌هایی جدی از اول آذر برقرار شود تا از ثبت رکوردهای تلخ تازه جلوگیری شود. اگر آمارهای رسمی را مبنای تحلیل‌مان قرار دهیم، شیب آمار کشته‌شدگان روی نمودار از بعد از اعمال محدودیت‌ها - به سرعت - نزولی شده است. دوم آذر تعداد قربانیان کرونا به 406نفر رسید و تنها یک روز بعد از آن تا 390نفر کاهش را تجربه کرد و این روند تا جایی کاهش پیدا کرد که در روز پنجاهم اعمال محدودیت‌ها، مرگ‌سنج روی عدد 82ایستاده است؛ 82درصد کاهش آمار مرگ‌ومیر. تعداد مبتلایان اما روایت متفاوتی دارد. براساس آمارهای منتشر‌شده در پایگاه worldmeter نشان می‌دهد که رکورد ابتلا در ایران در شانزدهم آذر‌ماه شکسته شده است. در این تاریخ 259هزار و 439نفر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند که برخی آن‌ را ناشی از افزایش تست‌های pcr‌ در سطح کشور قلمداد می‌کنند. تعداد مبتلایان بر این اساس در روز پنجاهم اعمال ممنوعیت‌ها به 156هزار و 872نفر رسیده و در روز اول آذر (روز آغاز ممنوعیت‌ها) 200هزار و 845 نفر اعلام شده است. اعداد اگرچه روی کاغذ حکایت از موفق‌بودن سیاست‌ منع تردد و تشدید محدودیت‌ها می‌کند اما به‌نظر می‌رسد که تعدادی از شهروندان نسبت به ناکارآمد‌بودن این سیاست گلایه دارند. آیا واقعا ادامه این روند می‌تواند فرصت تنفسی به کادر درمان داده و سایه مرگ را از سر مبتلایان بردارد؟ 

ابهام‌ها در کنترل کرونا با محدودیت‌های تردد شبانه 
گزارش‌های میدانی، نتایج عجیبی به همراه دارند. براساس نتایج یک نظرسنجی که همشهری میان 320نفر از شهروندان تهرانی برگزار کرده است، 65درصد آنها بر این باورند که ادامه منع ترددهای شبانه و بین‌شهری برای همه جامعه نتایج مثبتی به‌همراه خواهد داشت و می‌تواند شیوع این ویروس را کنترل کند. این درحالی است که 35درصد دیگر این افراد بر این باور بودند که نمی‌توان به شکل گزینشی برای همه کشور ممنوعیت تعریف و آن را اجرا کرد. مثلا سعیده آذری، روانپزشکی است که در جرگه 35درصدی‌ها قرار گرفته و درباره علت انتخاب خود اینگونه توضیح می‌دهد: این روزها بسیاری از مراجعان من از افسردگی شدید رنج می‌برند. نمی‌شود که برای سلامت جسمی افراد یک جامعه هرچیزی را ناگهان و بدون کارکرد مؤثر ممنوع کنیم اما سلامت روان آنها برایمان اهمیت نداشته باشد. آیا بهتر نبود که از ابتدا با برگزاری یک قرنطینه مشابه چین نگذاریم اوضاع اینقدر پیچیده شود؟ امروز کسب‌وکارها برقرارند، ‌تورم ادامه دارد و ترافیک، امان پایتخت‌نشین‌ها را بریده اما در نهایت نسبت به برگزاری هر نوع تفریح، گارد وجود دارد. چطور ممکن است صرفا با شرکت‌نکردن در دورهمی‌ها – آن‌هم اگر ساعت آنها را لزوما 9شب به بعد بدانیم - بشود روبه‌روی شیوع ویروس ایستاد؟ 
گفتنی است که با همه این انتقادها، آمارهای غیررسمی حکایت از خالی‌شدن تخت‌های بیمارستان‌ها دارد و به‌نظر می‌رسد که 60درصد بیشتر از سابق، امکان سرویس‌دهی به بیماران در مراکز درمانی وجود دارد.

با همه انتقادها، آمارهای غیررسمی حکایت از خالی‌شدن تخت‌های بیمارستان‌ها دارد و به‌نظر می‌رسد که 60درصد بیشتر از سابق، امکان سرویس‌دهی به بیماران در مراکز درمانی وجود دارد

یادداشت
بیمارستان‌ها فرصت تنفس پیدا کردند

پروفسور حسین کیوانی_ویروس‌شناس
 اعداد گویای واقعیت‌ها هستند. همه ما دیدیم که بعد از اجرا‌شدن ممنوعیت‌ها، آمارها به‌طور معناداری پایین آمدند. ممکن است سختی‌های رعایت‌کردن قوانین ناشی از ممنوعیت‌ها برای خیلی از ما سخت باشد اما شک نکنید که همین منع تردد شبانه در شهرها تأثیر بسیاری بر کاهش آمار ابتلا و مرگ خواهد داشت؛ به‌خصوص که بیشتر مهمانی‌ها، دورهمی‌ها و... از ساعت 9شب به بعد برگزار می‌شوند و عموما یکی از اصلی‌ترین محل‌های انتقال ویروس به‌شمار می‌روند. تحدید این مهمانی‌ها و دورهمی‌ها قطعا می‌تواند به کاهش سرعت انتشار ویروس کمک بزرگی کند. 50روز ممنوعیت در تردد شهری و بین‌شهری سبب شد که در نهایت ما به شرایط خوبی دست پیدا کنیم؛ اینگه به روزی 80تلفات در روز رسیده‌ایم نشان از کنترل خوبی است که صورت گرفته است. اما فراموش نکنیم که اگر دنبال کنترل واقعی شیوع بیماری بودیم، باید همان روزهای نخست دیده‌شدن کرونا در ایران، حکومت نظامی به‌معنای واقعی کلمه اعلام می‌شد. برای مثال باید آنها که تست pcr مثبت شده بود نه فقط از طریق گوشی‌های موبایل بلکه از روش‌های کارآمد در قرنطینه می‌ماندند و ورود و خروج آنها تحت نظارت‌های لازم قرار می‌گرفت. هم‌اکنون 50درصد مبتلایان به کووید-19در جامعه و بین افراد حاضر می‌شوند و به‌جرأت می‌توان گفت که آنها یکی از عوامل اصلی انتشار ویروس در سطح جامعه به‌شمار می‌روند. اگر این مبتلایان تحت کنترل قرار می‌گرفتند، اگر مردم به ۳هفته خانه‌نشینی تن می‌دادند و روابط خود را کنترل می‌کردند، شاید ما هم می‌توانستیم مانند چین امروز شیوع کرونا را مهار کنیم و اساسا کار به این ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های شبانه و بین‌شهری امروز نمی‌رسید. در شرایط کنونی، به‌نظر می‌رسد ایده‌آل مسئولان در وزارت بهداشت این است که صرفا سرعت انتشار را کم کنند تا کادر درمان فرصت تنفس داشته باشند و بیمارستان‌ها بتوانند ظرفیت خود را خالی نگه‌ دارند. هدف از تمام محدودیت‌های وضع شده این است که نباید سیستم بهداشت و درمان ما برای پاسخگویی به بیمارانی که به آنجا مراجعه می‌کنند، ناتوان باشند. امروز بیمارستان‌ها می‌توانند به همه مریض‌ها سرویس بدهند و برای بیماران کرونایی آماده‌تر باشند؛ هدف از همه این محدودیت‌ها این است که آن 10درصدی که نیاز به بستری‌شدن دارند حتما بستری شوند. در نهایت باید گفت که تحلیل سیاستگذاری در حوزه ممنوعیت‌های برای آینده و تعطیلات نوروز اما نیاز به حضور متخصصان در حوزه‌های مختلف دارد. حتما باید روانشناسان، آموزگاران، پزشکان و متخصصان دیگر در این‌باره نظر بدهند و همه ابعاد این ماجرا را بررسی کنند. همه اقدامات ما باید در این راستا باشد که اجازه ندهیم موج جدیدی در کشور ایجاد شود. اگر به مرور، با رعایت قوانین تازه و پایش افراد مبتلا روی خط کنترل حرکت کنیم، می‌توانیم از وقوع موج چهارم جلوگیری کنیم. عادی‌شدن شرایط کرونایی برای جامعه می‌تواند موج‌های چهارم، پنجم، ششم و... به همراه داشته باشد؛ طوری که به‌طور کلی اوضاع از کنترل خارج شده و بیمارستان‌ها از بیمار لبریز شوند.

یادداشت
ممنوعیت شبانه باید زودتر از اینها اعمال می‌شد

دکتر محمدرضا هاشمیان_فوق‌تخصص ICU بیمارستان مسیح دانشوری
 مهم‌ترین محصول محدودیت‌ها بی‌شک مهار کروناست. اگر از همان روزهای نخست شیوع کرونا در ایران همین محدودیت‌ها - و شاید اندکی جدی‌تر - در کشور اجرا می‌شد، امروز این همه به دردسر نمی‌افتادیم و تلفات نمی‌دادیم. نتایج کنترل‌های ساعتی کشورهای همسایه در آمارهای آنها مشهود است و نمی‌توان تأثیر محدودیت‌ها در کاهش آمار آنها را انکار کرد. امروز می‌بینیم که ترکیه برای روزهای تعطیل خود محدودیت‌‌های جدی‌تری وضع کرده و حتی همچنان بسیاری از ادارات خیلی ضروری را تماما دورکار یا حتی موقتا تعطیل کرده است. در کشور ما اما از ابتدا نه کنترلی بر شب بود نه در انتهای هفته و روزهای تعطیل. این در حالی است که در فرهنگ ما، خرید رفتن، پاساژگردی، رستوران‌‌گردی، کافه‌نشینی و برگزاری مهمانی بسیار جا افتاده و پر طرفدار است و محدودیت‌های شبانه می‌تواند به تحدید این رسوم و طبعا کاهش تلفات ناشی از ویروس کرونا کمک کند. درخصوص ارتباطات بین‌شهری هم باید بگویم که مردم در حال تردد هستند اما این تردد باید بسیار تحت نظارت انجام شود. نباید به هر نوع ترددی اجازه داده شود؛ چرا که شهرهای تیره، شهرهای روشن را هم آلوده می‌کنند.
با همه اینها، بر این باورم که کاهش مرگ‌ومیر به 80نفر در روز، مطلوب نیست بلکه صرفا نسبت به آن روزها که بیش از 400نفر به واسطه این ویروس جان خود را از دست می‌دادند، دستاورد قابل‌ارزشی به شمار می‌رود. باید برای سلامت جامعه به وضع این محدودیت‌ها ادامه داد. نباید در روزهای تعطیل، هواپیماها، قطارها و اتوبوس‌ها به‌راحتی افراد را میان شهرها جابه‌جا کنند، بدون آنکه از ابتلا یا عدم‌ابتلای مسافران آماری در دست داشته باشند. همچنین مراسمی مانند 22بهمن باید به فضای مجازی منتقل شده و به‌صورت وبینار، ‌لایو و... انجام شود. در همین ایام باید مسیر سفرها بسته باشد و اجازه و فرصت خروج افراد از شهرهایشان از آنها گرفته شود؛ به‌خصوص که مقاصد مسافران ممکن است از امکانات درمانی مناسب برای مهار ویروسی که مسافران به‌عنوان سوغات به آنجا می‌برند، ‌نداشته باشد.
در نهایت هم باید بگویم که ما در دوره انتظار برای واکسن به سر می‌بریم. روش اصلی ایمنی جمعیتی، واکسیناسیون است. همه هم و غم ما باید کاهش تلفات تا زمان رسیدن واکسن باشد؛ واکسنی که بی‌شک باید با سرعت هرچه تمام‌تر به همه افراد جامعه تزریق شود و مصونیت نسبی برای همه ایجاد کند. واکسن تنها راهی است که می‌تواند ما را از بند قرنطینه‌ها و محدودیت‌ها نجات دهد. امیدواریم که این واکسن هرچه سریع‌تر به کشور ما هم برسد تا با حداقلی از قرنطینه در ماه‌ها و سال‌های آینده مواجه شویم.