«فردوسی» جای «علاءالدوله» نشست

بهاره خسروی

خیابان فردوسی، خیابانی که این روزها نامش با ارز و دلار گره ‌خورده است، از قدیمی‌ترین و پرماجراترین خیابان‌های تهران است؛ گذری که کانون بسیاری از اتفاقات و خاستگاه برخی جریان‌های سیاسی و اجتماعی تاریخ ایران و حتی جهان بوده است.

خیابان فردوسی در دوره قاجاریه شکل گرفت و به‌واسطه قرار گرفتن باغ ایلخانی در آن به خیابان «باغ ایلخانی» مشهور شد. ساختمان «بانک ملی ایران» در دل این باغ توسط الله‌قلی خان ایلخانی ساخته شد. این خیابان بعدها به احترام «محمدرحیم ‌خان علاءالدوله» از وزیران و رجال عصر ناصری، به نام او و به خیابان علاءالدوله، تغییر نام یافت.

مادام «کارلا سرنا» نخستین بانوی جهانگرد ایتالیایی، در کتاب «آدم‌ها و آیین‌ها در ایران» در توصیف خیابان علاءالدوله می‌نویسد: «این خیابان مانند همه خیابان‌های تهران به ۳ قسمت عمده تقسیم شده است؛ وسط خیابان اختصاص به پیاده‌روندگان، سواره‌ها و حمل بار و بنه دارد. در دو طرف خیابان، پیاده‌روهایی پیش‌بینی شده که در آن حیوان‌های بارکش رفت‌وآمد می‌کنند. برای محافظت درختان، در فاصله‌های معین، میخ‌های بزرگی به زمین کوبیده و از میان آنها میله‌های آهنی گذرانده‌اند.» مهرماه ۱۳۱۳ دولت ایران به مناسبت هزارمین سالروز تولد فردوسی، شاعر پارسی‌گوی، مراسم تجلیلی برگزار کرد. ۱۰ روز بعد از این بزرگداشت، در سی‌اُم مهرماه ۱۳۱۳، خیابان علاءالدوله تهران که از جمله خیابان‌های مهم شهر به شمار می‌آمد، به نام حکیم طوس نامگذاری و از آن ‌پس خیابان فردوسی خوانده شد.