نقد خبر/ خطر تکرار تجربه‌های ناموفق مسکنی

خبر: مرکز پ‍ژوهش‌های مجلس، طرح دوفوریتی جهش تولید و تأمین مسکن مجلس را بررسی کرده و 17پیشنهاد برای کارآمد شدن این طرح ارائه داده است. در جریان تدوین طرح نهایی، 7پیشنهاد به کلی از سوی کمیسیون عمران مجلس رد شده و برخی از 10پیشنهاد پذیرفته شده نیز با تغییراتی همراه بوده که در مجموع می‌تواند موفقیت این طرح‌ را تحت‌تأثیر قرار دهد.
نقد: به‌نظر می‌رسد در طرح جهش تولید و تامین مسکن، به‌گونه‌ای بر حذف بوروکراسی‌های موجود تمرکز شده که اهداف غایی طرح را از «حل اصولی مشکل مسکن» به «ساخت مسکن به هر شکل و صورتی» تقلیل داده است که روزگاری می‌تواند آسیب‌هایی نظیر مسکن مهر برای اقتصاد به همراه بیاورد.
طبق اعلام بازوی پژوهشی مجلس، در نسخه نهایی طرح جهش تولید و تأمین مسکن، 2محور اساسی «بازنگری مخاطبان براساس حمایت‌ها» و «ملاحظات آمایشی» به تأیید کمیسیون عمران مجلس نرسیده و 2محور «نحوه عرضه و واگذاری زمین» و «پایش و نظارت بر اجرای طرح - ارزیابی» نیز با تغییرات و حذف تبصره‌ها تأیید شده است. همچنین محور «تعیین زیربنا و متراژ موردنیاز» گرچه در طرح مورد نظر گنجانده نشده، اما به‌طور غیرمستقیم در محاسبات طرح مدنظر قرار گرفته که می‌تواند کارآیی لازم را داشته باشد.
نکته دیگر اینکه در طرح مجلس، با تغییر رکن اصلی تأمین مالی از «سهم تسهیلات پرداختی بانک‌ها» به «تغییرات مانده تسهیلات پرداختی» نگرانی‌های تبعات رشد شدید نقدینگی و تورم بالا یا تشدید رکود در سایر بخش‌های اقتصادی تا حدی مرتفع شده، اما درج عدد ثابت برای این ماده منطقی نیست و با پیش‌فرض تداوم رشد بالای نقدینگی تدوین شده درحالی‌که اصلاح ساختار نظام بانکی و مهار رشد نقدینگی از اولویت‌های مجلس بوده و درصورت تحقق این هدف، ثابت بودن این رقم عملا به معنای کاهش سهم سایر بخش‌ها و تکالیف محوله خواهد بود؛ ضمن اینکه درج این رقم ثابت در قانون دائمی با رویه و راهبرد مجلس در کنترل رشد نقدینگی و ایجاد ثبات اقتصادی مغایرت دارد؛ از این‌رو پیشنهاد می‌شود رقم یک‌میلیون و 600هزار میلیارد ریال از متن ماده حذف شود.
از دیگر نکاتی که مرکز پ‍ژوهش‌های مجلس تذکر داده، این است که طبق محاسبات انجام شده، تعیین حداقل 40درصد از تغییرات مانده تسهیلات پرداختی در هر سال مالی به‌عنوان اصلی‌ترین رکن تامین مالی طرح، معادل بیش از 4برابر تسهیلات پرداختی بانک‌ها در سال1398 به بخش مسکن و ساختمان و بیش از دوبرابر بودجه عمرانی کشور در سال1398 است که اهمیت نظارت و پایش اجرای صحیح و دقیق و کامل طرح را دوچندان می‌سازد. طبق محاسبات مرکز پ‍ژوهش‌های مجلس، تسهیلات درنظر گرفته شده برای طرح جهش تولید مسکن در هر سال 4.8برابر تسهیلاتی است که برای ساخت مسکن ملی در یک سال مدنظر قرار گرفته است.
همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس موضوعات مهم و کلیدی مرتبط با بخش مسکن که در طرح مجلس به آن پرداخته نشده را گوشزد کرده و البته لزوم پندآموزی از تجارب مشابه طرح‌های مسکن را مورد تأکید قرار داده است. از نظر مرکز پژوهش‌های مجلس، «ساماندهی بازار اجاره و اجاره‌داری حرفه‌»، «تحرک‌بخشی ساماندهی بافت فرسوده و سکونتگاه غیررسمی»، «تسریع و تسهیل صدور پروانه ساختمانی و تشویق ساخت‌وساز شخصی»، «تدوین مالیات‌های هوشمند بخش مسکن برای حذف سوداگری و سفته‌بازی»، «ساماندهی بنگاه‌های املاک و آگهی‌های خرید و فروش و اجاره مسکن» و «بازنگری ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری مرتبط با حوزه مسکن» مجموعه اقدامات مغفول در طرح مجلس است که در برنامه‌های دولت و مجلس باید مدنظر قرار گیرد.