توپ برجام در زمین بایدن

پس از 4سال امروز نخستین روزی است که دونالد ترامپ دیگر رئیس‌جمهور آمریکا نیست. ترامپ در دوره ریاست‌جمهوری‌اش بخش عمده وقت خود را با خروج از برجام و وضع تحریم‌های گسترده، صرف فشار حداکثری بر ایران کرد. از نخستین ساعات انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا یکی از سؤالات اصلی سرنوشت برجام بود؛ موضوعی که وزیر خارجه جدید آمریکا دیروز به صراحت از آمادگی برای بازگشت به آن سخن گفت و وزیر خارجه ایران هم تأکید کرد توپ در زمین آمریکاست. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه در دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا روز سه‌شنبه در جلسه استماع تأیید صلاحیتش در سنای آمریکا درباره تصمیم بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای، گفت که او به‌دنبال توافقی «مدت‌دار‌تر و قوی‌تر» خواهد بود. وزیر امور خارجه دولت جدید آمریکا گفت که بایدن درصورت پایبندی ایران به تعهداتش به توافق هسته‌ای بازمی‌گردد. با این حال در ایران هم مقامات دیپلماتیک گفته‌اند درصورتی که بایدن به برجام برگردد، عمل به تعهدات برجامی را از سر خواهند گرفت. در روزهای اخیر روزنامه فیگارو در خبری ادعا کرده بود که از حدود 3هفته پیش دولت جدید آمریکا و ایران پشت پرده مذاکراتی را آغاز کرده‌اند که این مذاکرات در نیویورک بین نماینده ایران در سازمان ملل، مجید تخت‌روانچی و نماینده آمریکا در دولت بایدن در جریان است. محمدجواد ظریف در حاشیه جلسه دیروز هیأت دولت در جمع خبرنگاران در مورد ادعای فیگارو گفت: خیلی جالب است که خبرنگار فیگارو چک نکرده است که آقای تخت‌روانچی در 3هفته اخیر ایران بوده و تازه دوشنبه به نیویورک برگشته است و در عین حال بعد از بازگشت هم یک هفته را معمولا در قرنطینه خواهد بود. پس بسیار بی‌حساب صحبت کرده است.

مذاکره موشکی امکان ندارد
ظریف در پاسخ به پرسشی درخصوص موضع ایران درباره گفت‌وگوی مجدد با آمریکا درباره برجام و قدرت موشکی جمهوری اسلامی، تأکید کرد: ما یک توافق مستحکم داریم که شورای امنیت در یک قطعنامه که اتفاقا ایالات‌متحده هم بانی آن بوده به اتفاق آرا رأی داده است. در این توافقنامه چه نکاتی که هست و چه نکاتی که نیست، همه با توافق‌نظر همراه بوده است. وزیر خارجه یادآور شد: در این زمینه 3نکته مورد توجه قرار گرفته است؛ یکی بحث زمانبندی است؛ این موضوع در جریان توافق، یکی از طولانی‌ترین مباحث مذاکره بوده است و امکان ندارد که درباره آن مجددا مذاکره شود. آمریکایی‌ها باید این ایده را که همیشه داشته‌اند و می‌گویند: «آنچه که من دارم مال خودم است و آنچه تو داری را می‌توان درباره‌اش مذاکره کرد.» کنار بگذارند. اگر این ایده درباره سایر کشورها کار کرده است درباره ایران کار نخواهد کرد. ظریف با بیان اینکه در مورد مسائل منطقه‌ای و موشکی از ابتدا توافق کردیم که این موضوعات وارد برجام نشده و نمی‌شود، یادآور شد: در همین زمینه پذیرفتیم که محدودیت‌های تسلیحاتی تا 5سال و محدودیت‌های موشکی تا 8سال ادامه پیدا کند. این موضوع درنظر گرفته شد به‌خاطر اینکه ما حاضر نشدیم درباره آنها مذاکره کنیم. ما هزینه صحبت‌ نکردن را پرداختیم.

درخواست اروپا از بایدن
در سوی دیگر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هشدار داد که توافق هسته‌ای در شرایط شکننده‌ای قرار دارد و فعالیت‌های هسته‌ای اخیر ایران می‌تواند تلاش دیپلماتیک برای احیای برجام در دوره بایدن را به شکست بکشاند. او به اقدامات اخیر ایران در غنی‌سازی‌ 20درصدی اشاره کرده است؛ اقدامی که البته در تحلیل وال‌استریت ژورنال با هدف داشتن دست برتر ایران در مذاکرات احیای برجام انجام شده است. بورل با اشاره به اینکه با پیوستن مجدد آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران، جهان امن‌تر خواهد بود، از بایدن خواست در نخستین گام تهدید به اعمال تحریم علیه هر کسی که با ایران به‌گونه‌ای روابط اقتصادی دارد را متوقف کند و با پیوستن مجدد به برجام به جای تلاش برای مذاکره بر سر یک توافق هسته‌ای جدید، در وقت صرفه‌جویی کند. گفته می‌شود وزیران خارجه اتحادیه اروپا قرار است روز دوشنبه دور هم جمع شوند و احتمالا برجام یکی از موضوعاتی است که درباره آن تبادل‌نظر خواهند کرد. در همین رابطه، وزیر خارجه انگلیس گفته است که توافق هسته‌ای با ایران یکی از موضوعاتی است که در دستور کار مذاکرات انگلیس با دولت جو بایدن است.

مکث
پمپئو یک هیولاست

سرنوشت برجام موضوعی است که نه‌فقط در ایران بلکه در آمریکا هم مورد توجه قرار دارد. در این رابطه ایلهان عمر، نماینده دمکرات مجلس نمایندگان آمریکا در پایان کار دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در رشته توییتی انتقادی درباره فعالیت‌های مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا نوشت: این مرد یک هیولاست. هیچ‌گاه نباید میلیون‌ها نفری را که به‌خاطر بی‌رحمی او رنج کشیده‌اند، فراموش کنیم. عمر در ادامه نوشت: پمپئو برای اعمال تحریم‌های فلج‌کننده علیه مردم ایران و محروم کردن‌شان از تجهیزات پزشکی ضروری در بحبوحه شیوع یک بیماری و کشتن هزاران نفر لابی کرد. این نماینده آمریکایی همچنین مطرح کرد: نتیجه دیگر چه بود؟ ایران اکنون ۱۲برابر بیشتر از حد مجاز اورانیوم غنی شده دارد و حکومت ایران قوی‌تر از همیشه است. دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سال۲۰۱۸ با ادعای ناقص بودن برجام از آن خارج شد و تحریم‌های متعددی علیه ایران اعمال کرد. ایران درپی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تعلل کشورهای اروپایی در عمل به تعهداتشان در راستای پیدا کردن راهکاری کاربردی برای کاهش تأثیر تحریم‌های آمریکا و عادی‌سازی‌ روابط اقتصادی با ایران، سال گذشته اعلام کرد که در 5گام تعیین شده و طبق راهکارهای مقرر در توافق هسته‌ای، تعهدات داوطلبانه‌اش در توافق را کاهش می‌دهد.