شکست اروپا در میدان شجاعت و صداقت

خبر: قائم‌مقام وزارت امور خارجه آلمان در اظهارنظری گفته سازو کار مالی اینستکس که 2 سال پیش با هدف میسر کردن مبادله تجاری بین اروپا و ایران ایجاد شده بود، مؤثر نبوده و ایران مسئول عملکرد ناموفق اینستکس است چون با معاملات موافقت نکرده است. بانک مرکزی ایران در پاسخ به این ادعا اعلام کرد: اینستکس برای نجات برجام طراحی شد، اما کار نکرد چون کشورهای اروپایی شجاعت کافی برای اعمال قدرت اقتصادی ملی و مستقل خویش را نداشتند‌ و هیچ راهی برای تامین مالی اینستکس نیافتند. نکته کلیدی ماجرا در پاسخ بانک مرکزی این است که می‌گوید: تنها برای حفظ کانال اروپایی و واردات کالاهایی که قادر است از کانال‌های دیگر تامین کند، حاضر به جابه جایی منابع مالی خود نیست زیرا اینستکس قرار بود روابط تجاری ایران و اروپا را فارغ از تحریم‌های آمریکا شکل دهد نه آنکه آن را تحت تحریم‌ها تعریف کند.
نقد: واقعیت اینستکس برقراری یک کانال مالی برای صیانت از تجارت بین کشور ایران با کشورهای اروپایی بود که ماه‌ها پس از خروج آمریکا از برجام وزیران وقت خارجه 3 کشور اروپایی حاضر در برجام یعنی آلمان، انگلیس و فرانسه از آن رونمایی کردند و متعهد شدند که فرانسه میزبان اینستکس باشد، آلمان مدیریت را بر عهده گیرد و انگلیس مسئول حسابرسی آن باشد. تجربه اینستکس اما نشان داد که در ظاهر همه فرایندها شکل گرفته و مشکلی رخ نخواهد داد، مگر اینکه این کانال مالی همچنان تحت‌تأثیر فشار آمریکا و انفعال اروپا به شکست خورد. آنچه مقام آلمانی گفته با روایت مقامات ایران متفاوت است، تعهد اروپایی‌ها این بود که منابع مالی یا ارز جهت انجام معامله برای خرید کالاها و خدمات مورد نیاز ایران از محل صادرات نفت ایران به اروپا تامین شود نه اینکه ایران از منابع خود در جای دیگر و بانک دیگر کشورها بخواهد به این کانال پولی واریز کند. شاید طرف اروپایی اکنون که دونالد ترامپ رفتنی شده و جوبایدن قرار است وارد کاخ سفید شود، قرائت تازه‌ای از آنچه بود را ارائه می‌کند بلکه مسیر احیای برجام را سخت‌تر سازد. اما برای ثبت در تاریخ هم که شده باید نوشت که اینستکس قرار بود در قالب ارز یورو، معاملات مورد نظر را شکل دهد و وقتی هیچ بانک یا مؤسسه مالی اروپایی برخلاف گفته سیاستمداران 3کشور فرانسه، آلمان و انگلیس حاضر نشد همکاری کند، به بن بست رسید و بذر آن در خاک خشکید و امیدها برای تجارت بین ایران و اروپا را از بین برد.