پای صحبت‌های حجت‌الاسلام مهدی ماندگاری که می‌گوید زندگی‌مان باید رنگ و بوی فاطمی داشته باشد
خانه‌ها میزبان روضه فاطمی شوند
الناز عباسیان
فهم تحولات امروز جامعه ایران اسلامی در پرتو آموزه‌ها و سیره حضرت زهرا(س) یکی از نیازهایی است که در صورت پاسخگویی به آن می‌توانیم گذشته امت اسلامی را به امروزش پیوند زنیم و گذشته را چراغ راه آینده کنیم. این فهم جز با برداشت درست و عمیق از رفتار و منش حضرت زهرا(س) به‌دست نمی‌آید. حجت‌الاسلام مهدی ماندگاری، رئیس هیأت‌مؤسس شبکه ملی وارثون و استاد حوزه علمیه قم در این زمینه به سؤالات ما پاسخ می‌دهد.
از ویژگی‌های منحصربه‌فرد و کمتر گفته شده حضرت فاطمه‌زهرا(س) برایمان بگویید.
در باب ابعاد منحصربه‌فرد وجود نازنین فاطمه(س) که باید به عنوان الگو در مکتب ما استفاده شود ابتدا من یک دلیل خیلی ساده را عرض می‌کنم؛ هر انسان عاقل و با فطرت پاکی وقتی شخصیتی را می‌بیند که در آن امتیازی مثلا هنری، ورزشی، علمی، مدیریتی، سیاسی و اجتماعی وجود دارد مخصوصا اگر آن صاحب‌امتیاز شرایطش سخت باشد و به سختی به آن دست یافته‌باشد طبیعتاً آن انسان فارغ از هر اعتقادی دوست دارد از او الگو بگیرد؛ زیرا این انسان برجسته در شرایط سخت توانسته به این جایگاه و مقام و امتیازها برسد. ما اعتقادمان بر این است که حضرت فاطمه زهرا(س) بنا بر شهادت قرآن، پیغمبر(ص) و امیرالمومنین(ع) و اهل‌بیت(ع) و بنابر شهادت واقعیت‌های تاریخی در سخت‌ترین شرایط به بالاترین امتیازات یک زن در حد خودشان دست یافته‌است. وقتی وجود نازنین پیغمبر می‌فرماید: «ان‌الله یغضب لغضبک و یرضی لرضاک» یعنی معیار رضایت و غضب خداوند، فاطمه زهرا(س) است؛ یعنی حضرت زهرا انسان کامل و خلیفه‌الله است. عرض کردم در بخش اول که آدم‌ها وقتی یک نفر را که یک بعد آن ممتاز است پیدا می‌کنند حتما او را به‌عنوان الگو قرار‌می‌دهند؛ حضرت زهرا انسانی است که در همه ابعاد ممتاز است. در بعد خانوادگی بهترین دختر، بهترین مادر و بهترین همسر است. در بعد اجتماعی فاطمه‌زهرا یک انقلاب یک‌نفره راه‌انداخت و به تنهایی توانست از جایگاه ولایت و امامت امیرالمومنین در مقابل همه دشمنی‌ها دفاع کند. بنابراین این انسانی که در همه ابعاد، هم افکار هم احساس و رفتار و همه ابعاد وجودی‌اش ممتاز و کامل باشد چرا مورد استفاده نسل امروز و به‌ویژه نسل جوان قرار‌نگیرد؟ در واقع اگر ما از الگو استفاده نکنیم به‌خودمان بیشتر ظلم کردهایم تا به آن الگو. امروز استفاده نکردن از شخصیت کاملی به نام فاطمه زهرا(س) ظلم به‌خود و ظلم به حضرت زهرا(س) و ظلم به جامعه و ظلم به فردیت است.
این روزها که جهان درگیر بیماری منحوس کووید- ۱۹ و ویروس کروناست، برپایی بسیاری از مراسم‌های عزاداری محدود شده‌است. البته ما تجربه محرمی دگرگون و البته به‌یادماندنی در ایام کرونا را با رعایت دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی داشتیم. در ایام فاطمیه هم پیشنهادی برای برپایی این مراسم‌ها دارید؟
همچنان که خودتان در سؤال فرمودید، محرم و صفر امسال ما یک پدیده‌ای شد و همه دنیا فهمید که هیچ‌چیزی مانع عرض ارادت مردم به ساحت مقدس معصومین و تعظیم شعائر نمی‌شود. قرآن فرموده است:« وَمَن یُعَظِّمْ شَعَائِرَ‌الله فَإِنَّهَا مِن تَقْوَی الْقُلُوب». اگر ما در سال‌های گذشته ده‌ها‌هزار هیئت در مکان‌های بزرگ، مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شد، اتفاقی که در این محرم و صفر افتاد و باید در ایام فاطمیه هم بیفتد. میلیون‌ها خانه تبدیل به روضه‌خوانی امام حسین(ع) شد، الان هم باید میلیون‌ها خانه تبدیل به روضه خوانی فاطمه زهرا(س) شود. ضمن اینکه الحمدلله‌رب‌العالمین وضعیت کرونا فروکش کرده است و خیلی از محیط‌ها با حفظ مراقبت‌های بهداشتی عادی‌سازی شده است. حضرت آقا فرموده است مومنان بیشتر رعایت می‌کنند، مردم نیاز معنوی دارند و به اعتقاد بنده هیئت‌ها و مساجد با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی، فاصله‌گذاری و ماسک زدن باید با جمعیت حداقلی که با فاصله بنشینند، روضه‌ها را برپا کنند و بقیه مردم هم که در هیئت و مساجد جا‌نمی‌شوند در فضاهای باز و در خانه‌هایشان روضه حضرت زهرا(س) را راه بیندازند. ما برای روال عادی زندگی‌مان نیاز به روضه و توسل داریم. قرآن در آیه ۳۵ سوره مائده می‌فرماید برای رستگاری نیاز به توسل داریم؛« وَ ابْتَغُوا إِلَیهِ الْوَسیلَه وَ جاهِدُوا فی سَبیلِهِ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ» پس باید در همه خانه‌ها، مساجد و حسینیه‌ها با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی روضه‌خوانی حضرت‌زهرا(س) شود و یک مزیت بیشتری از محرم و صفر یاد‌گرفتیم و آن اینکه در تمام فضای مجازی، گروه‌های خانوادگی، دوستانه، مبلغان، افراد خاص، معلمان و مربیان بزرگوار، شاخص‌های هنری، ورزشی، تبلیغی و فرهنگی کلیپ‌های روضه حضرت‌زهرا(س) به‌صورت زنده و ضبط شده بگذاریم. ما باید نشان بدهیم با وجود کرونا روضه حضرت زهرا(س) تعطیل شدنی نیست، حتی اگر نتوانیم 2نفر کنار هم بنشینیم یک نفری روضه‌ها را راه‌اندازی می‌کنیم حتی در فضای مجازی و هر موقعیت دیگر هم همینطور، ما بدون روضه می‌میریم، حتما باید روضه را داشته باشیم. این را همه دنیا فهمیده و ما باید قدرش را بدانیم.
بی‌شک عزاداری‌های فاطمی تأثیرگذار و اثربخش است اما چرا آنطور که باید و شاید رنگ و بوی فاطمی در سبک زندگی و اخلاق ما نهادینه نشده و جای خالی شاخصه‌های خانواده فاطمی در جامعه احساس می‌شود؟
روضه و مراسم عزاداری حضرت فاطمه‌زهرا(س) یک بعد شور و یک بعد شعوری دارد. اینکه ما بنشینیم و برای مصیبت حضرت‌زهرا(س) اشک بریزیم و روضه‌خوان، روضه بخواند و همه مردم اشک بریزند این شور روضه است؛ اشک‌ریختن، سینه‌زدن، پرچم برداشتن، لباس مشکی پوشیدن، سیاه‌پوش‌کردن تکیه‌ها و خانه‌ها همگی شور روضه است که به‌شدت لازم است. اما ما شعور حسینی و فاطمی هم می‌خواهیم که بنشینیم کلمات حضرت زهرا را مرور کنیم ببینیم چرا ایشان غریب و تنها واقع شدند؟ آیا آسیبی که آن روز مردم زمان حضرت‌زهرا(س) به آن مبتلا شده‌اند امروز احتمال ندارد مردم ما در جامعه دچار شود؟ اینها در کلمات اهل‌بیت و فاطمه‌زهرا(س) هست وقتی حضرت‌زهرا(س) می‌فرمایند شما رفتید حرف‌های باطل را شنیدید و باطل هم سیاه‌نمایی می‌کند و حق و باطل را جابه‌جا می‌کند، مصداق امروزی آن این است که اگر شما الان رفتید به فضای مجازی و شبکه‌های بیگانه و معاند گوش سپردید همان بلایی که سر مردم کوفه و مدینه آمد، سر شما هم خواهد آمد. آنها توانستند با سیاه‌نمایی مردم مدینه و کوفه را بی‌تفاوت کنند، امروز شما را هم بی‌تفاوت می‌کنند. آنها وقتی بی‌تفاوت شدند، نسبت به کتک‌خوردن دختر پیامبر غیرت نشان ندادند. وقتی بی‌تفاوت شدند نسبت به غصب ولایت امیرالمؤمنین حرکتی نشان ندادند. هرقدر ما شعور فاطمی را بیشتر کنیم، تأثیرگذاری محافل حضرت‌زهرا(س) در سبک زندگی ما بیشتر خواهد شد.
جلسات سوگواری ائمه، ضامن دین و کار خیر هستند؛ حالا این کار خیر و دستگیری از نیازمندان مثل تهیه جهیزیه و سبد کالا برای خانواده‌های بی‌بضاعت در ایام فاطمیه در روزهایی که بسیاری از مردم با مشکلات معیشتی درگیر هستند، چقدر اهمیت پیدا می‌کند؟
تمام وجود نازنین حضرت‌فاطمه(س) در یک کلمه و آن قیام برای خدا خلاصه می‌شود؛ یعنی مصیبت از دست‌دادن پدر، درد جسمانی، سقط بچه، کتک‌خوردن، مشکلات اقتصادی و حتی خانه‌نشینی همسر و غصب‌کردن حق او مانع قیام او نشد. امروز هر برادر و خواهری که این متن را می‌خواند اول از همه خودم را می‌گویم که اگر از زندگی حضرت زهرا(س)، قیام برای خدا را درک کردهایم بهانه نیاوریم که مثلا خودم بیمارم یا دستم تنگ است یا امکانات ندارم. هیچ بهانه‌ای را نیاوریم و نسبت به شرایط خودمان یک قیام داشته باشیم و هر جا هستیم یک قدم جلوتر برویم. ما توقع نداریم کسی که خودش گرفتار است در حد بالا به دیگری کمک کند ولی مثلا در حد یک دانه خرما که می‌تواند کمک کند همین خودش می‌شود یک قیام. یک فکر درست و قشنگ براساس تفکر فاطمی و در مسیر خدا به کسی یاد دهد، این می‌شود قیام برای خدا و دستگیری. حتما دستگیری نباید مادی باشد؛ پس هر کسی می‌خواهد فاطمی باشد هر جا باشد در هر موقعیت و وضعیتی بلند شود و برای رضای خدا با فکر یا جوارح خودش یا امکاناتش قدمی بردارد.
در اهمیت بهره‌بردن از سخنرانی‌های درست و بدون تحریف و معتبر در ایام سوگواری ائمه بسیار صحبت شده است. اما این بار می‌خواهیم به فضای مجازی و کثرت سخنرانی‌هایی که در این فضا منتشر شده، اشاره کنیم. بسیاری معتقدند که فعالیت با محتواهای مذهبی در فضای مجازی یک فرصت است اما عزاداران چگونه می‌توانند به سخنرانی‌های درست و بدون تحریف دسترسی پیدا کنند؟
سؤال خوبی مطرح شده است. سخنرانی‌ها را گوش‌کردن لازم است اما اینکه با این فضای گسترده مجازی که از هر جایی صدای بلند می‌شود، چگونه درست و نادرست را تشخیص دهیم مهم است. نکته اینجاست که وقتی ما در سخنرانی‌های غیرمجازی و به‌ظاهر حقیقی نگاه می‌کنیم که پای منبر چه‌کسی نشسته‌‌ایم و بررسی می‌کنیم که آیا این هیئت ولایی است؟ انقلابی است؟ دغدغه‌مند است؟ در فضای مجازی هم قرار نیست هر کانالی که سخنرانی گذاشت، گوش کنیم زیرا در این شرایط که دشمن درست و غلط را با هم درآمیخته می‌کند تا درست برای ما قابل تشخیص نباشد، پس خواهش می‌کنم دلسوزان جامعه کانال‌های مطمئن فضاهای مطمئن را به مردم معرفی کنند که الحمدلله زیاد هم هست. در زمینه رصد محتوایی این سخنرانی‌ها در فضای مجازی هم حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی، دفاتر تبلیغات اسلامی و نهادهای مسئول و همچنین ائمه بزرگوار جماعت، مربیان و روحانیون عزیز می‌توانند مؤثر باشند اما هر کسی هم خودش دغدغه تشخیص درست از غلط را دارد، می‌تواند از یک کارشناس بپرسد که مثلا من فلان سایت را دنبال می‌کنم آیا مطالب این سایت درست است؟ آیا سخنرانش مورد تأیید است؟ ما اعتقاد داریم بنابر آیه۶۹ سوره مبارکه العنکبوت «وَالَّذینَ جاهَدوا فینا لَنَهدِینَّهُم سُبُلَنا وَإِنَّ‌الله لَمَعَ المُحسِنینَ» هر کسی دغدغه کسب معارف خالص و نورانی دین را داشته باشد، خدا در سر راهش مسیر هدایت قرار خواهد داد.
