رنج دیگر محیط زیست

مهسا طالبی| روزنامه نگار 

رشت

 در تعریف سازمان‌های مردم‌نهاد آمده است: سمن‌ها نهادی غیرانتفاعی و غیردولتی هستند که از دولت بودجه نمی‌گیرند و تنها با هدف تحقق اهداف تشکیلات خود حرکت می‌کنند، آن هم بر اساس نیاز جامعه. به همین دلیل در همه دنیا در ان.جی‌.اوها سود اقتصادی معنی ندارد، حتی اگر برای این تشکیلات درآمدهایی هم حاصل شود. در واقع اساس کار این سازمان‌ها به صورت داوطلبانه است. بنابراین در این سازمان‌ها، اجتماع‌محوری به جای فردمحوری و توسعه‌طلبی به جای منفعت‌طلبی فردی مرکزیت دارد.

به عنوان مثال در عرصه محیط ‌زیست، مهم رسیدن به اهداف حفاظتی محیط‌ زیست یک کشور با تکیه بر فعالیت‌های اجتماعی داوطلبانه مردم بدون اتکا به دولت است. در این میان غیرانتفاعی بودن این سازمان‌ها به معنی این است که سود گروهی محلی از اعراب ندارد. در واقع دست یافتن به درآمد و سود و انجام فعالیت‌های تجاری و صنفی انتفاعی با هدف تقسیم منافع بین اعضا، مؤسسان، مدیران و کارکنان سازمان جایگاهی ندارد، هرچند که این ویژگی، سازمان مردم‌نهاد را از دست‌یابی به درآمد برای اداره امور خود باز نمی‌دارد. 

سومین ویژگی سازمان‌های مردم‌نهاد مستقل بودنشان است. یعنی این گروه‌ها نباید برای تحقق اهدافشان زیر نفوذ صاحبان قدرت باشند. یکی از منابع درآمدی این گروه‌ها جذب سرمایه و منابع کوچک مردمی است. در اکثر کشورهای توسعه یافته ان.جی.اوها برای این‌که استقلال خود را حفظ کنند دست نیاز به سمت دولت دراز نمی‌کنند و چون فعالیت این گروه‌ها بر اساس بسیج مردم و فعالیت‌های داوطلبانه اجتماعی صورت می‌گیرد، بنابراین سعی می‌کنند منابع درآمدی خود را از جایی غیر از صاحبان قدرت و دولت تامین کنند.

در سال‌‌های اخیر با توجه به مشکلات زیست‌محیطی گیلان، سازمان‌های مردم‌نهاد بیش از قبل در پررنگ کردن معضلات محیط ‌زیستی اقدام کرده‌اند آن هم با پاکسازی رودخانه‌ها، تالاب‌ها و مرداب از آلودگی‌ها یا اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها. با این حال باید پذیرفت کار یک تشکل مردم‌نهاد دولتی تنها پاک‌سازی محیط از زباله نیست، بلکه باید با تاثیر بر تصمیم‌های نابه‌جای مسئولان، مانع از اجرای برخی پروژه‌های مخرب شود. 

اما مشکل این‌جاست که برخی از ان.جی.اوهای فعال ما در استان و حتی کشور استقلال کاری خود را به دلایل مختلف از دست داده‌اند یا این‌که اعضای اصلی و کلیدی آن‌ها با گرفتن برخی سمت‌های اجرایی و دولتی یا پروژه‌های مختلف، دیگر نمی‌توانند نقش نظارتی خود را به درستی ایفا کنند. به عنوان نمونه در مواردی چون آلودگی رودخانه‌ها با فاضلاب بیمارستانی، نبود زباله‌سوز در سراوان پس از چند دهه و اجرای طرح بسیار مخرب سد شفارود مسئولان به این ان.جی.اوهای ناتوان، راکد و وابسته اعتنایی نمی‌کنند و تنها رنج توسعه ناپایدار و مخرب محیط‌ زیست بر جان دوستداران محیط ‌زیست گیلان می‌ماند.