تشنگی در سیرکان

امیررضا محمودی| خبرنگار:

زاهدان - سیستان ‌و بلوچستان 

 اگر در سیستان ‌و ‌بلوچستان به سمت شرقی‌ترین شهر ایران حرکت کنید به جایی به نام سیرکان در شهرستان سراوان خواهید رسید؛ شهری که جمعیت 2 هزار نفری آن از 3 طایفه بلوچ‌زهی، درازهی و سیدزاده با چهره‌های آفتاب سوخته و در اوج محرومیت باید روزها در صف طولانی تانکرهای آب‌رسانی در انتظار باشند.


بی آبی نهنگ

سیرکان روستا نیست؛ مرکز جمعیتی استراتژیک در مجاورت مرز پاکستان است که مرزدارانی غیور را در خود جای داده. مردم شیعه و سنی این شهر سال‌هاست با نجابت و صلابت در انتظار زیرساخت‌های ابتدایی یک زندگی عادی هستند. رودخانه «ماشکل» در شمال و رودخانه «نهنگ» در جنوب این شهر تشنه قرار گرفته است که با جاده‌ای قدیمی و کم‌عرض به سراوان متصل می‌شود. شغل اصلی این مردم کشاورزی و دامداری است، اما از سال‌ها پیش رودخانه‌های اطراف شهر آب را از مردم دریغ کرده‌ و زمین‌های کشاورزی هر سال کوچک‌تر و دام‌ها کمتر شده‌اند.

این روزها سیرکانی‌ها زیر شلاق بادهای صدوبیست روزه سیستان در میان گردو‌غبار تشنه‌تر از همیشه‌اند. این در حالی است که حدود یک دهه قبل شبکه آب‌رسانی در سیرکان ایجاد شد و اکثر خانه‌های شهر به شبکه داخلی آب‌رسانی مجهز شدند، اما در پی خشکسالی‌های متوالی رفته‌رفته منابع آب‌رسانی به سیرکان خشکید و حالا سال‌هاست هیچ آبی از لوله‌های شهر خارج نمی‌شود. اهالی می‌گویند سیرکان از سال 80 به شهری تبدیل شده که شامل یک بخش مرکزی و چند روستاست. سد سیرکان هم که از 2 رودخانه آب‌گیری می‌شد و آب شهر را تامین می‌کرد، پس از این‌که هامون و هیرمند خشک شدند، تشنه مانده است. 


آخرین باران 

مردم آخرین باری را که در این شهر باران بارید به یاد ندارند، اما یکی از اهالی می‌گوید: از سال 90 تا کنون هیچ بارندگی‌ای در شهر روی نداده است. یکی از زنان سیرکانی در حالی که روبنده‌ای بر صورت دارد از ما می‌خواهد صدایش را به مسئولان برسانیم. می‌گوید: از مسئولان می‌خواهیم وضع آب شهر را سامان دهند. در روستاها حتی همین آبی که داریم هم وجود ندارد و مردم برای تامین آب به شهر می‌آیند.
فاطمه‌بیگم با بیان اینکه هر 3 یا 4 روز یک تانکر آب وارد شهر می‌شود و هر خانوار سهمیه خود را دریافت می‌کند، می‌افزاید: برای استحمام مشکل داریم و به همین دلیل انواع بیماری‌های پوستی را می‌توان در بین کودکان دید. 

وی از مسئولان می‌پرسد که اگر این اتفاق در یکی از شهرهای مرکزی کشور می‌افتاد، همین‌قدر بی‌تفاوت رفتار می‌کردند؟ فاطمه‌بیگم ادامه می‌دهد: ما مردم نیاز به آب آشامیدنی داریم. برخی از مردم به ویژه در روستاها آب را از چشمه‌ها و قنات‌های محلی تامین می‌کنند بدون آن‌که بهداشتی باشد چون  دام‌ها هم از همین چشمه‌ها سیراب می‌شوند.

  مردم با ظرف‌های کوچک و بزرگ در صف‌های طولانی در انتطار تانکر آبی هستند که باید وارد شهر شود. یکی از مردان  که ریش سفید و بلندش نشان از کهولت سنش دارد، می‌گوید: اینجا شهری کوچک است و اگر مسئولی وارد شهر شود یا تدبیری برای رفع مشکل مردم اندیشیده شود، همه خبر می‌شوند، اما ما هیچ پیگیری‌ای نمی‌بینیم. بسیاری از مردم از سیرکان مهاجرت کرده‌ و به جاهایی رفته‌اند که حداقل آب لوله‌کشی  دارند. او می‌افزاید: سد سیرکان خشک شده، اما سد ماشید با سیرکان فقط 60 کیلومتر فاصله دارد و مملو از آب است. چرا خط انتقال آب از این سد تا سیرکان ساخته نمی‌شود؟ بولچ‌زهی یکی از جوانان این شهر است که می‌گوید: وقتی آب نباشد زمینه اشتغال وجود ندارد، ما دیگر دامی برای ادامه زندگی نداریم. همه احشام به دلیل خشکسالی از بین رفته‌اند و حتی آب خوردن هم در این منطقه نیست، چه برسد به آب برای کشاورزی و دامپروری.

وی با بیان اینکه 2 تانکر فرسوده کار آب‌رسانی به شهر را به عهده دارند و برخی اوقات همین 2 تانکر هم خراب می‌شوند و فقط یک تانکر به شهر آب می‌رساند، توضیح می‌دهد: مردم پول و منبع درآمد برای خرید آب معدنی هم ندارند. مردم این‌جا اغلب با تکیه بر یارانه‌شان زندگی می‌کنند و هیچ منبع درآمد دیگری وجود ندارد. تلاش خبرنگار ما برای گفت‌وگو با مسئولان مرتبط با آب‌رسانی به سیرکان بی‌نتیجه مانده است و تنها پاسخی که مسئولان می‌دهند این است که اعتباری برای رفع این مشکل وجود ندارد. حالا سیرکانی‌ها مانده‌اند و بادهای داغ صدوبیست‌روزه سیستان که در کنار بی‌آبی و خشکسالی بی‌سابقه، طوفان شن و گرد و غبار را هم نصیب‌شان کرده است.


در انتظار آب 

شهردار سیرکان با بیان این‌که مردم این شهر مرزی سال‌هاست در شرایط سخت مرزداری کرده‌اند، به همشهری می‌گوید: آب زمینه تداوم زندگی در این شهر دور افتاده است، اما اگر آبی نباشد انگیزه‌ای برای ادامه زندگی در سیرکان هم وجود ندارد.

اغلب جوانان از شهر رفته‌اند در حالی که قبل از قطع آب شهر مملو از جمعیت و پویایی بود. سید محمد سیدی با بیان این‌که زیرساخت‌های اولیه زندگی در شهر وجود ندارد و کمبود آب چالش را بیشتر کرده است، می‌افزاید: اگر اعتبار مناسبی به سیرکان اختصاص پیدا می‌کرد، آب شهر از سد ماشکید سفلی تامین می‌شد، اما متاسفانه با وجود اینکه در چند کیلومتری ما آب وجود دارد، مسئولان برای رفع این مشکل هیچ کاری نکرده‌اند.  وی از مسئولان می‌خواهد حداقل بر تعداد تانکرهای آب‌رسانی سیار بیفزایند تا جواب‌گوی نیاز مردم باشند.