رونق کهنگی

مائده امینی_روزنامه نگار

روزگاری هم رسید که وسایل آدمی از جانش عزیزتر شدند. حالا دیگر بعد از خراب‌شدن تلفن همراه، لپ‌تاپ، یخچال، ‌ماشین لباسشویی و... نمی‌توان با فکر‌کردن به خرید یک کالای تازه خوشحال شد. دیگر کمتر کسی می‌تواند یخچال کهنه را رد کند، میان بازارها گشت بزند و یک یخچال نو برای خانه‌اش دست و پا کند. کمتر کسی می‌تواند خودروی کار کرده را با خیال راحت بفروشد و خودروی بهبود‌یافته صفر کیلومتر بخرد. کمتر کسی می‌تواند به خرید پرچمداران تازه به میدان آمده تلفن‌های همراه فکر کند؛ روزگاری است که دست‌دوم‌ها را تورم‌های دو‌رقمی روی بورس آورده‌اند.
سابق بر این اگر می‌خواستید یک موبایل دست‌دوم بخرید، باید مغازه‌های خاصی را پیدا می‌کردید که تلفن‌های‌همراه را با قیمت ناچیز برای فروش در ویترین  می‌گذاشتند. امروز اما کمتر فروشنده‌ای را می‌توان پیدا کرد که پشت ویترین مغازه‌اش گوشی دست‌دوم به چشم نخورد. مغازه‌های فروش لوازم خانگی هم از این قاعده مستثنا نیستند. روزبه‌روز بر تعداد واحدهای فروشی که چند یخچال خارجی به قول خودشان کارکرده - در حد نو - را کنار لوازم نوی دیگر چیده‌ و با قیمتی تعدیل‌شده به فروش می‌رسانند، افزوده می‌شود. عصر ایران با تکیه بر آمارهای بانک مرکزی نوشته است که در 10سال گذشته، میزان درآمد سالانه خانوارهای شهری از محل فروش کالاهای دست‌دوم افزایش داشته و از 360هزار تومان در سال86 به یک میلیون تومان در سال95 رسیده است و علت رشد این مبلغ، درکاهش درآمد مردم و افزایش تورم نهفته است. از آمار 3-2 سال اخیر خبری نیست اما قدرت خرید مردم در سال 98حدود 50درصد کاهش پیدا کرده و قیمت کالاهای مختلف هم بین 200تا 300درصد رشد کرده است. همین اعداد شاید بهتر از هرچیزی چرایی محبوب‌شدن دست‌دوم‌ها را توضیح دهد.

بازار گرم خودروهای فرسوده 
«206 باشد، هرچه می‌خواهد باشد.»؛ این را خریدار یک پژو 206 به همشهری می‌گوید. سعید درباره خرید خود توضیح می‌دهد: «من خودم می‌دانم که این خودرو تصادفی است. 350هزار تا هم کار کرده و این یعنی عمرش را داده به من و شما. اما من نیاز به وسیله نقلیه داشتم و چاره چیست؟ به بودجه ما همین می‌خورد خانم». خیلی‌ها این روزها مثل سعید ماشین می‌خرند؛ شرایط برای آنها انتخاب می‌کند، نه خودشان. تورم‌های یکی دو سال اخیر و افزایش تقاضا در بازار خودروهای دست‌دوم، محدودشدن فروش خودروسازها به شرایطی مثل قرعه‌کشی و... موجب شده که ده‌ها استارت‌آپ در قالب پلت‌فرم، اپلیکیشن، وب‌سایت و... شکل بگیرند که بتوانند بستری برای خرید خودروهای دست‌دوم فراهم کنند و کارشناسی اینترنتی خودرو از دیگر محصولات رونق این بازار است. یکی از نمایشگاه‌داران اتومبیل در خیابان بهشتی به همشهری می‌گوید: «من دیگر مانند سابق مشتری ندارم. ماشین بیش از 200درصد گران شده اما درآمد من کم شده. وقتی متقاضی برای خرید پراید صفر باید 100تا 120میلیون تومان هزینه کند، خب طبعا ترجیح می‌دهد برود پراید کار‌کرده تمیزی پیدا کند که 30-20میلیون تومان کمتر هزینه کند». او توضیح می‌دهد که فروش اقساطی خودروی صفر در واحد صنفی او بیشتر از فروش نقدی آن در سال‌های اخیر رونق پیدا کرده است. بیش از 85درصد کالاهای فروخته‌شده در دیوار دست‌دوم هستند و آی‌تی ایران نوشته است که خودرو در سال98 بیش از 9.6میلیون آگهی در پلت‌فرم دیوار داشته است. همچنین 19.3درصد از معاملات بازار خودرو در شهر تهران از طریق پلت‌فرم دیوار شکل گرفته است که حجم زیادی از این معاملات مربوط به‌خودروهای دست‌دوم است.

رویای پرچمداران نو 
 میزان تقاضا برای گوشی‌های تلفن‌همراه بالای 300یورو در کشور کاهش پیدا کرده است. اصفهان امروز در گزارشی نوشته است که میزان تقاضا برای این گوشی‌ها در سال 98حدود 5.8درصد بود اما در مدت مشابه سال‌جاری این میزان تا 5درصد هم کاهش پیدا کرده است. براساس گزارش‌ منتشر شده در این رسانه، 95درصد واردات به گوشی‌های تلفن‌همراه زیر 300یورو اختصاص دارد که برای خرید همان مدل‌ها هم دهک‌های کم‌درآمدی جامعه توانایی لازم را ندارند. وب‌سایت‌هایی که قبل از بحران اقتصادی کنونی فقط گوشی نو می‌فروختند امروز با بازکردن یک تب جدید در کسب‌وکار خود، «دست‌دوم‌های کارشناسی‌شده» را هم اضافه کرده‌اند. مدیر یکی از این سایت‌ها که تمایلی به افشای نامش ندارد توضیح می‌دهد: «فروش ما کاملا به‌صورت اینترنتی است. واردکننده آیفون، ‌آیپد و مک‌بوک پرواییم. الان بیش از 9‌ماه است که فروش ما بین 30تا 50درصد کاهش پیدا کرده و ما به ناچار فیلد کاری خود را گسترش دادیم. فراخوان زدیم و گوشی متقاضیان را با قیمت خوب بعد از کارشناسی‌کردن از آنها خریدیم. حالا همان‌ها را با ذکر مزایا و معایب در سایت برای فروش گذاشته‌ایم. مشتری این گوشی‌ها هم بیشتر است. هم‌اکنون گوشی‌های دست‌دوم ما بین 3تا 15میلیون تومان قیمت‌گذاری شده‌اند».
لپ‌تاپ و تبلت هم به‌نظر می‌رسد از این قاعده مستثنی نیستند. محمدی، تعمیرکار لپ‌تاپ در خیابان گاندی به همشهری می‌گوید: «من شغلم چیز دیگری بود اما تعمیر لوازم الکترونیکی را خوب بلد بودم. از یک سال پیش آنقدر دوستانم لپ‌تاپ برای تعمیر آوردند که تصمیم گرفتم کسب‌وکار خودم را راه بیندازم. روزی3 یا 4 لپ‌تاپ تعمیری برایم می‌آید که قیمت نمونه‌های نوی آنها در بازار الان حداقل 15و حداکثر 100میلیون تومان است. تقریبا هیچ‌کدام از مشتری‌های ما توانایی خرید نمونه نوی دستگاه خود را ندارند».
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که خرید تبلت دیگر رونق گذشته را ندارد. نتیجه گزارش‌های میدانی از فروشندگان موبایل در بازار موبایل چارسو  نشان می‌دهد که تبلت تبدیل به کالای لاکچری برای خیلی از خانواده‌ها شده و امروز افراد ترجیح می‌دهند از هزینه‌های اضافی این‌چنینی خود کم کنند. حسام عبدی، فروشنده موبایل در این‌باره به همشهری می‌گوید: «با توجه به قیمت‌های سرسام‌آور گوشی تلفن همراه، مشتری‌های ما عموما ترجیح می‌دهند هزینه تبلت را روی هزینه گوشی‌شان بگذارند و در نهایت گوشی باکیفیت‌تری بخرند به جای آنکه تبلت داشته باشند». گفتنی است که تبلت دست‌دوم اپل را می‌توانید با کمتر از 20میلیون تومان از بازار تهیه کنید و اگر اصراری به این برند ندارید بهتر است سراغ دست‌دوم‌ها در دیگر برندها بروید و با کمتر از 10میلیون صاحب تبلت شوید.

لوازم خانگی کهنه اما خارجی روی بورس 
تحریم‌ها، واردات خیلی از کالاها به کشور را دچار مشکل کرد. دیگر مانند گذشته در بازار لوازم خانگی ایران تنوع جنس، برند و کیفیت وجود ندارد. یخچال‌هایی که سابق بر این خرید آنها مرسوم بود، حالا از مرز 50میلیون تومان گذشته است. گاز‌های مبله قدیمی که وزن زیاد، آنها را از رده خارج کرده بود، دوباره طرفدار پیدا کرده‌اند و بررسی‌ها نشان می‌دهد امروز نمونه‌های قدیمی و دست‌دوم آنها حداقل یک میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است. از سوی دیگر، شبکه‌های اجتماعی در یکی دو سال اخیر پر شده از آگهی فروش ماشین‌های لباسشویی و ظرفشویی خارجی دست دوم که با قیمت‌های بالایی به فروش می‌رسند. پازوکی رئیس اتحادیه لوازم خانگی به همشهری می‌گوید: «دیگر نه بوش، نه سامسونگ نه دیگر برندها به ایران لوازم خانگی نمی‌فروشند و اساسا جنس خارجی وارد نمی‌شود. بیشتر اینها که در ویترین مغازه‌ها می‌بینید از خانه افراد جمع شده که یا نو و استفاده‌نشده‌اند یا کارکرده اما تمیز».
فروشنده لوازم خانگی در خیابان شریعتی که چند یخچال بوش و سامسونگ را در ویترین دارد و می‌گوید آنها را فروخته به همشهری توضیح می‌دهد: «امروز بیشتر مشتری‌های ما ترجیح می‌دهند کالای وارداتی اما کهنه بخرند. قیمت یک جاروبرقی دست‌دوم بوش بین 2تا 3 میلیون تومان است و این در حالی است که اگر نوی آن در بازار پیدا شود  10میلیون تومان می‌ارزد. طبیعی است که همه دنبال دست‌دوم باشند».

میزان تقاضا برای گوشی‌های تلفن‌همراه بالای 300یورو در کشور کاهش پیدا کرده است. اصفهان امروز در گزارشی نوشته است که میزان تقاضا برای این گوشی‌ها در سال 98حدود 5.8درصد بود اما در مدت مشابه سال‌جاری این میزان تا 5درصد هم کاهش پیدا کرده است

خیلی‌ها معتقدند خرید ماشین صفر، دردسرهایی دارد که در ماشین‌های کار کرده نیست. به قول بچه‌های کف بازار، ماشین باید آب‌بندی شده باشد و قلق‌گیری شده اما موضوع به همین سادگی‌ها نیست. وقتی قرار باشد برای خرید جنسی دست‌دوم مبلغ زیادی پرداخت کنید، یا باید کارشناس باشید یا از کارشناسان کمک‌بگیرید