کاهش وزن، افت کیفیت یا فروش اجباری برخی کالاهای کم مصرف به همراه مواد غذایی کمیاب و پرتقاضا به سکه رایج بازار خرده‌فروشی تبدیل شده است موضوعی که تشکل‌های صنفی در مقابل آن سکوت کرده‌اند اما دستگاه‌های نظارتی از برخورد با متخلفان خبر می‌دهند.
به گزارش همشهری، شاید شما هم ازجمله افرادی باشید که پس از خرید برخی مواد غذایی از حبوبات و لبنیات گرفته تا انواع نوشیدنی‌های گازدار و محصولات آرایشی و بهداشتی، شوینده، تنقلات، بیسکوئیت، چاشنی‌ها، ماکارونی، انواع سس و تن ماهی افت شدید کیفیت یا کاهش حجم و وزن این اقلام را، با وجود رشد چند برابری قیمت شاهد بوده‌اید.
از سوی دیگر، این روزها کمبود یا افزایش شدید قیمت برخی اقلام خوراکی پرتقاضا مانند روغن نباتی، موجب رواج رویه ناصواب فروش اجباری کالاهای دیگر به همراه این محصولات در بازار بنکداری و خرده‌فروشی شده است. پیگیری‌های خبرنگار همشهری در مورد رواج پدیده فروش اجباری کالا از تشکل‌های صنفی مانند اتحادیه بنکداران مواد غذایی با سکوت معنادار و خودداری آنها از هرگونه اطلاع‌رسانی و گفت‌وگو مواجه شد اما رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان از برخورد با این تخلف و ارسال پرونده شرکت‌های متخلف به سازمان تعزیرات حکومتی خبر داد.
تداوم فروش اجباری کالا به همراه روغن نباتی
یک مقام مسئول در بخش خصوصی از اقدام سازمان یافته برخی عرضه‌کنندگان برای فروش اجباری کالا همراه روغن نباتی و سویا خبر داد و گفت: نمایندگان فروش شرکت‌های پخش مواد غذایی، روغن را به همراه کالای دیگری مانند کیک، چای، باتری و رب گوجه‌فرنگی به بنکداران و مغازه‌داران می‌فروشند و اگر خریدار این قبیل کالاهای اجباری را به همراه روغن نخرد، روغن تحویل نمی‌گیرد. این فعال بازار، گفت: ویزیتورها نیز برای فروش روغن به همراه فروش کالای اجباری، 2فاکتور مجزا یکی برای روغن و یکی نیز برای کالای اجباری فروخته شده به همراه روغن صادر می‌کنند تا به این ترتیب سندی از فروش اجباری کالا توسط آن شرکت پخش در دسترس نباشد. او این تخلف رایج را اقدامی سازمان یافته دانست و افزود: در سراسر کشور فروش اجباری کالاهای دیگر به همراه روغن انجام می‌شود و بنکداران و متقاضیان خرید روغن از شرکت‌های پخش مجبور هستند تا برخی کالاها را به‌صورت اجباری به همراه روغن خریداری کنند و این اقدام به‌صورت کاملا برنامه‌ریزی شده و سازمان یافته انجام می‌شود. این فعال بخش خصوصی افزود: علاوه بر روغن خوراکی به تازگی محصولاتی مانند سویای خوراکی یا همان سویای پروتئینی نیز به بنکداران یا مغازه‌داران به همراه یک کالای دیگر فروخته می‌شود. به‌گفته او، فروش اجباری کالا خلاف مقررات تعزیرات و قانون نظام صنفی است اما کمبود کالا معمولا چنین پیامدهایی را به‌دنبال دارد.
گرمی بازار کم فروشان
کم‌فروشی از طریق کاهش وزن و حجم و افت کیفیت، درصد چربی و... تخلف مشهود دیگری است که این روزها در بازار مواد غذایی بیش از پیش مشاهده می‌شود. با وجود افزایش چندباره و شدید قیمت برخی محصولات غذایی، نارضایتی تولید‌کنندگان و فروشندگان از تثبیت دستوری قیمت برخی اقلام کالایی موجب شده تا کم‌فروشی به‌عنوان راهکاری برای جبران زیان تولید در دستور کار قرار گیرد. گذری بر بازار خرده فروشی اقلام کالایی نظیر انواع لبنیات، بستنی، تنقلات، بیسکوئیت، تن ماهی، دلستر و نوشابه، مواد مایع شوینده، محصولات بهداشتی و سلولزی و به‌خصوص انواع حبوبات بسته‌بندی حاکی ازآب رفتن وزن، حجم یا کیفیت این اقلام است به‌نحوی که مشتریان شاهد بطری‌های سرخالی برخی اقلام بوده و شاهد افت طعم، درصد چربی و وزن برخی محصولات دیگر مانند بیسکوئیت، تن ماهی، لبنیات و انواع سس و چاشنی و طعم دهنده‌های غذا هستند.
نوبت کم‌فروشی خودروسازان
علاوه بر کم‌فروشی مواد غذایی این پدیده در بازار برخی محصولات صنعتی مانند لوازم خانگی و خودرو نیز رایج و موجب کمبود و افزایش قیمت این اقلام شده است. بررسی صورت‌های مالی ارائه شده 3 خودروساز بزرگ کشور(ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو) به بورس نیز نشان می‌دهد این خودروسازان 8درصد از تولیدات مکانیکی 9ماه امسال خود را هنوز تجاری‌سازی نکرده و نفروخته‌اند. مجموع فروش محصولات این خودروسازان ۹ماه امسال از ۵۷۸ هزار دستگاه تجاوز نکرده اما این شرکت‌ها در بازه زمانی مذکور ۶۳۰ هزار دستگاه انواع خودرو تولید کرده‌اند. یعنی این شرکت‌ها 8درصد از محصولات تولیدی خود را از مرحله تجاری‌سازی عبور نداده و به بازار عرضه نکرده‌اند. اگرچه در بین این 3 خودروساز، ایران‌خودرو با فروش 323هزار دستگاه انواع خودرو در 9ماه امسال بیشترین تعداد فروش را داشته اما با توجه به آمار مذکور ایران‌خودرو نیز ۱۹ هزار دستگاه خودرو کمتر از میزان تولید خود فروخته است.
سکوتی معنادار؛ اصناف مصاحبه نمی‌کنیم
پیگیری خبرنگار همشهری از تشکل‌های صنفی در مورد کم‌فروشی و فروش اجباری کالا از برخی تشکل‌های صنفی با سکوت معنادار و خودداری آنها از گفت‌وگو در این زمینه مواجه شد. به‌نحوی که عبدالله حقیقت، نایب‌رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، با بیان اینکه در این زمینه مصاحبه نمی‌کنیم تأکید کرد، بهتر است خودتان وضعیت بازار بنکداری در زمینه کم‌فروشی یا فروش اجباری اقلام کالایی را رصد کنید. محمدآقاطاهر، رئیس این اتحادیه و صفر فرهمند جم، رئیس اتحادیه خواروبارفروشان نیز از پاسخ به خبرنگار همشهری در این زمینه خودداری کرد. با وجود این، رئیس اتحادیه سوپر مارکت از تخلف و تبانی فروشگاه‌های زنجیره‌ای با تولید‌کنندگان مواد غذایی برای کم‌فروشی خبر داد و گفت: این فروشگاه‌ها با شرکت‌های تولید‌کننده تبانی می‌کنند که اگر مثلا وزن یک قوطی رب گوجه‌فرنگی 800گرمی را به وزن 700یا 650گرم عرضه کرده و در قیمت آن به این فروشگاه‌ها تخفیف بدهند و این فروشگاه‌ها نیز از محل همین قیمت به مشتریان تخفیف می‌دهند که این امر مصداق گرانفروشی و کم‌فروشی است. سعید درخشانی، افزود: فروشگاه‌های زنجیره‌ای همه اقلام کالایی را عرضه می‌کنند و این امر منحصر به مواد غذایی نیست، و با این شیوه فروش به همه اصناف مانند خواروبارفروشان و حتی پیچ و مهره‌فروشان و... فشار وارد می‌کند که این امر موجب درخواست برخی واحدهای صنفی خواروبارفروشی برای تعطیلی شده است.
پرونده 2 شرکت متخلف در تعزیرات
رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان در گفت وگو با همشهری در مورد نتایج برخورد با فروش اجباری کالا، با بیان اینکه کم‌فروشی یا فروش اجباری کالا تخلفاتی قدیمی در بازار خرده فروشی اقلام کالایی است، گفت: فروش اجباری کالا همراه کالای دیگر تخلف است که در این زمینه برای برخورد با مختلفان اخیر پرونده 2 شرکت متخلف به سازمان تعزیرات حکومتی ارسال شده است. عباس تابش در مورد برخورد با کم‌فروشی اقلام کالایی در سطح خرده‌فروشی، افزود: اگرچه ممکن است برخی تولید‌کنندگان و فروشندگان کالا در جایی تخلفی در زمینه کم‌فروشی اقلام کالایی داشته باشند، اما در این زمینه گزارش یا شکایتی به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان ارائه نشده است. به‌گفته او فروش اجباری هر کالایی با کالای دیگر تخلف و خلاف قانون است و باید رفتار همه عوامل فروش، توزیع‌کنندگان و نمایندگی‌های عرضه مورد رصد قرار گرفته و از انجام تخلف موضوعی به‌خصوص عرضه خارج از شبکه و گرانفروشی جلوگیری شود. تابش، گفت: مسئولیت عملکرد تمامی ویزیتورها و عوامل پخش با واحدهای اصلی بوده و باید حتما کنترل‌های لازم در این زمینه توسط این شرکت‌ها صورت گیرد. رئیس سازمان حمایت در مورد روند نظارت و بازرسی‌های انجام شده در مورد توزیع روغن خوراکی شرکت‌های پخش و توزیع‌کنندگان مواد غذایی و پرونده‌های تخلفاتی تشکیل شده در زمینه توزیع خارج از شبکه روغن خوراکی، گفت: مطابق دستورالعمل ابلاغ شده این سازمان، سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان و بازرسان اصناف موظفند، ضمن برنامه‌ریزی مناسب و انجام بازرسی‌های موردی و مستمر، اقدامات نظارتی و بازرسی خود را بر چگونگی فروش و توزیع روغن خوراکی متمرکز کنند. او افزود: اقدامات نظارتی برای اقلام یارانه‌ای و کالاهای اساسی همچنان با جدیت در حال پیگیری است و تا‌کنون پرونده‌هایی نیز برای متخلفان تشکیل شده است اما انتظار داریم با خودکنترلی شبکه فروش، شاهد بروز تخلفاتی از این قبیل نباشیم.
تابش تأکید کرد، واحدهای صنعت، معدن و تجارت موظف هستند تا کماکان با فروش اجباری کالاها همراه با روغن نباتی یا هر کالای دیگری به‌شدت مقابله و درصورت مشاهده تخلفات، برخورد قانونی کنند، مردم نیز می‌توانند تخلفات مشاهده شده را از طریق تلفن 124سازمان حمایت و سازمان‌های صمت استان‌ها گزارش کنند. شرکت‌های تولید و پخش روغن خوراکی تأکید می‌کنند کارخانه‌های روغن نباتی هیچ نقشی در فروش اجباری سایر کالاها همراه با روغن نباتی نداشته و فرایند فروش روغن نباتی در شبکه توزیع مطابق ضوابط انجام می‌شود اما بعضا تخلفاتی از سوی برخی عوامل فروش صورت می‌پذیرد که باید با آن برخورد شود.
گزارش میدانی همشهری نشان می‌دهد
رونق فروش اجباری و کم‌فروشی کالا در بازار
در همینه زمینه :
گشتی در اقتصاد ایران
آتش‌نشانی