اهداف عملیات روانی علیه بورس

چند روز بعداز سخنان تلویحی رئیس سازمان بورس که از نهادهای بالادستی خواسته بود در فرایندهای بازار رقابتی دخالت نکنند، دیروز حسن روحانی نیز به‌صورت سر بسته از انجام نوعی عملیات روانی در بورس سخن گفت که هدف آن دلسردی فعالان اقتصادی است. در روزهای اخیر اعتراض سهامداران به نحوه رفتار برخی سرمایه‌گذاران نهادی به اوج خود رسیده است. آیا اتفاق خاصی در بازار سهام در حال وقوع است؟
به گزارش همشهری، از آغاز دور نخست نزول بورس در 20مرداد بیش از 145روز می‌گذرد. در این دوره سهامداران به‌طور متناوب نسبت به عملکرد برخی سرمایه‌گذاران نهادی در بازار سهام اعتراض کرده‌اند اما در طول یک‌ماه گذشته این اعتراض‌ها شدت گرفته و حتی بسیاری از کارشناسان وتحلیلگران نام‌آشنا نسبت به نحوه معاملات برخی سهامداران حقوقی بزرگ، که به افت شاخص‌های بورس منجر شده هشدار داده‌اند. 
این هشدارها تا آنجا پیش رفت که پای مجلس و نهاد‌های نظارتی هم به میان آمد و سازمان بورس هم برنامه‌های تازه‌ای را برای توسعه عملیات بازارگردانی آغاز کرد. اما گویا کار به همینجا ختم نشده و داستان همچنان ادامه دارد به‌طوری که به‌گفته بسیاری از کارشناسان رفتار معاملاتی برخی سهامداران نهادی بزرگ اصلاح نشده و عملکرد برخی از آنها به سلب اعتماد سهامداران به دولت و بازار سرمایه منجر شده است.
اگرچه تاکنون هیچ مستندات آماری در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفته که از نقش سهامداران بزرگ حقوقی در نزول بورس پرده بردارد، اما بررسی میدانی معاملات سهام در بازار سهام و نحوه معاملات برخی سهامداران حقوقی در دوره‌های اوج و فرود بازار نمایانگر نوعی ناشی‌گری یا اهداف غیرمعاملاتی در دادوستدهای روزانه است. ضمن اینکه سخنان چند روز پیش رئیس سازمان بورس که به‌صورت تلویحی از نهادهای بالادستی خواسته بود که برای مقابله با پیامدهای ناخواسته‌، در فرایندهای بازار رقابتی دخالت نکنند، از رویداد‌هایی خبر می‌داد که احتمالا جزئیات آن تاکنون منتشر نشده است. هرچند روی صحبت رئیس سازمان بورس به نهادهایی بود که از طریق قیمت‌گذاری دستوری به بازار سهام ضربه می‌زنند اما در سخنان او به‌طور مبهم نوعی اعتراض نسبت به برخی رویه‌هایی که به برهم‌خوردن نظم بازار منجر شده نمایان بود.

موضع‌گیری رئیس‌جمهوری
دیروز و چند روز بعد از سخنان انتقادی رئیس سازمان بورس خطاب به نهادهای بالا دستی، رئیس‌جمهوری نیز در سخنانی غیرمعمول و بی‌سابقه از انجام برخی عملیات روانی در بورس خبر داد که نقش تخریب‌کننده دارد. حسن روحانی در این‌باره گفت: سیاه‌نمایی و عملیات روانی تخریبی در بخش اقتصاد ازجمله در بازار بورس و نوسانات ارزی با هدف دلسردی و انفعال بخشی از جامعه سرمایه‌داران و فعالان اقتصادی انجام می‌شود.
او امنیت و اعتماد متقابل دولت و بخش خصوصی را رکن بزرگ و اساسی در جذب سرمایه دانست و تأکید کرد: هیچ سرمایه‌گذاری که به‌طور قانونی در کشور سرمایه‌گذاری می‌کند، نباید در فرایند مشارکت خود در توسعه کشور احساس ناامنی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کند. اما موضع‌گیری‌ها درباره رویداد‌های درون بورس که از نظر‌ها پنهان مانده فقط مخصوص رئیس‌جمهوری نیست. 
بسیاری از نماینده‌های مجلس در روز‌های گذشته در این‌باره صحبت کرده‌اند، دیروز هم محمدرضا میرتاج‌الدینی، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس همزمان با سخنان حسن روحانی از سهامداران حقوقی خواست در بازار مشکل ایجاد نکنند. او تأکید کرد: شرکت‌های حقوقی نباید همچون مردم عادی عمل کنند که یک سهام را خریداری و نوسانات ایجاد کرده و پس از مدتی سهام را خارج و مشکلات ایجاد کنند. بلکه باید به فکر منافع و مصالح کشور نیز باشند.

جدال برسر چیست؟
آن‌طور که اخبار دریافتی همشهری نشان می‌دهد مناقشات تازه‌ای از 2زاویه در بازار سرمایه در جریان است. زاویه اول بحث قیمت‌گذاری دستوری است که به اختلافات عمیقی بین وزارت اقتصاد و وزارت صنعت منجر شده و حتی دیروز موجب شد وزیر صنعت با سخنان تندی به وزیر اقتصاد حمله کند و از فرهاد دژپسند بخواهد جواب مردم را درباره گرانی محصولات فولادی بدهد. و بحث دوم مربوط به نقش سهامداران حقوقی بزرگ و نهاد‌هاست که به چالش‌های جدی در برخی جلسات دولتی و غیردولتی منجر شده ولی اخبار آن عمدتا منعکس نمی‌شود.
هرچند مناقشه و اصرار وزارت صنعت بر اعمال قیمت‌گذاری دستوری در بازار فولاد بورس کالا روزبه‌روز ابعاد تازه‌تری پیدا می‌کند اما به‌نظر می‌رسد بحث مورد اشاره رئیس‌جمهوری در سخنان دیروز عمدتا به نقش سهامداران حقوقی و فعالیت آنها بازمی‌گردد. چنانکه دیروز در همین رابطه رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با انتقاد به عملکرد شرکت بورس تهران از سازمان بورس خواست تا بیشتر بر بازار سهام نظارت کند. او تأکید کرد: چرا زمانی که ناظر بازار مطلع است برخی معاملات براساس اخبار کذب صورت می‌گیرد و ناظر نماد شرکت‌ را متوقف نمی‌کند،

تعریف دستکاری در بازار چیست؟
او با تأکید بر تقویت نظارت در سازمان بورس و بورس اوراق بهادار تهران ادامه داد: بورس تهران در این قضایا مقصر است، عملکرد سهامداران حقوقی از اصلی‌ترین شکایت‌هاست. این برای نخستین بار است که بعد از اعتراض گسترده سهامداران و کارشناسان، یک مقام مسئول نسبت به عملکرد سهامداران حقوقی و حتی بورس تهران انتقاد می‌کند.