جنجال‌های داماتو

علیرضا احمدی 

بهار1375 با اخبار مهم اقتصادی برای ایران و به‎‌‎ویژه کشورهای آسیای مرکزی همراه بود؛ در بیست‎‌‎وچهارمین روز اردیبهشت‎‌‎ماه راه‎‌‎آهن سراسری مشهد- سرخس- تجن با حضور سران 11کشور منطقه و مقام‎‌‎هایی از حدود 45کشور جهان افتتاح شد تا خط آهن ایران را به مسیر ریلی ترکمنستان پیوند دهد. راه‎‌‎اندازی این شبکه بزرگ که خط آهن چین در شرق دور را به کشورهای آسیای مرکزی و سپس به ایران و اروپای غربی پیوند داد، به‎‌‎عنوان یکی از بزرگ‎‌‎ترین خطوط ریلی جهان، بازتاب فراوانی داشت تا آنجا که کارشناسان از این اتفاق به‎‌‎عنوان «احیای جاده ابریشم» یاد کردند. در روز افتتاح راه‎‌‎آهن سراسری مشهد- سرخس- تجن، منطقه ویژه تجاری - صنعتی «شهر الماس سرخس» هم در زمینی به وسعت حدود 7هزارهکتار به‎‌‎بهره‎‌‎برداری رسید و مراسم افتتاح زیر یک چادر بزرگ انجام شد که 18هزارمترمربع وسعت داشت. در مرداد1375 و در روزهایی که رئیس‌جمهور وقت در سفر استانی به‎‌‎سر می‎‌‎برد و مشغول افتتاح طرح‎‌‎های عمرانی مهم در شهرکرد استان چهارمحال‎‌‎وبختیاری ازجمله آغاز ساخت سد بزرگ کارون4و... بود، طرح جدید آلفونس داماتو برای برقراری تحریم‎‌‎هایی علیه ایران به تصویب کنگره رسید و سر و صداهای بسیاری به‎‌‎راه انداخت و بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی با آن مخالفت کردند. براساس این طرح هر شرکت یا دولتی که بیش از 40میلیون دلار در صنایع نفت وگاز ایران سرمایه‎‌‎گذاری کند، گرفتار مجازات اقتصادی آمریکا می‎‌‎شود. این تحریم‎‌‎ها که به قانون «ایلسا» معروف شد، نخستین قانون تحریم فراسرزمینی بود که براساس آن، ایالات متحده می‎‌‎توانست حتی شرکت‎‌‎های غیرآمریکایی که دادوستد بالای 40میلیون دلاری در حوزه نفت و گاز ایران دارند را نیز مجازات کند اما این قانون مورد پذیرش اتحادیه اروپا قرار نگرفت. حتی ترکیه هم از این تحریم‎‌‎ها تبعیت نکرد و نجم‌‎‌‎الدین اربکان، نخست‎‌‎وزیر این کشور در جریان سفر 20مرداد به تهران، قرارداد 20میلیارد دلاری خرید گاز از ایران را به امضا رساند.