بازی برد - برد انگلیس و ترکیه مقابل اروپا

سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار

انگلیس و ترکیه به فاصله کوتاهی پس از پایان مذاکرات برگزیت میان لندن و اتحادیه اروپا به توافقی بزرگ برای تجارت آزاد دست یافتند. به‌گفته رخسار پکجان، وزیر بازرگانی ترکیه این توافق موانع تجارت مستقیم میان 2کشور را از بین برده و راه را برای صادرات گسترده کالاهای موردنیاز طرفین باز می‌کند. شبکه الجزیره در این‌باره گزارش می‌دهد: انگلیس و ترکیه از مدت‌ها پیش بر سر جزئیات این پیمان به توافق رسیده بودند، اما اعلام خبر آن را به بعد از پایان مذاکرات لندن با اروپا موکول کردند؛ چرا که اجرای آن بدون روشن شدن وضعیت انگلیس نسبت به اتحادیه اروپا غیرممکن بود.
لیز تروس، وزیر بازرگانی انگلیس در نشست خبری روز گذشته خود گفت: این توافق علاوه بر آنکه مسیر تجارت میان 2کشور را هموار خواهد کرد، تضمینی برای ایجاد هزاران شغل در انگلیس و ترکیه است. او همچنین افزایش روابط اقتصادی با ترکیه به‌عنوان «هفتمین شریک تجاری آمریکا» را اتفاقی مثبت ارزیابی کرد.

میوه برگزیت
به‌نظر می‌رسد انگلیس چشم‌انداز جامعی برای دوران پس از اتحادیه اروپا طراحی کرده است؛ چشم‌اندازی که از نخستین نتایج آن، توافق‌های تجارت آزاد با ترکیه و ژاپن به شمار می‌رود. ریچی سوناک، وزیر اقتصاد انگلیس با اشاره به سیاست‌های این کشور پس از برگزیت می‌گوید: کشور ما اکنون برای اتخاذ تصمیم‌های اقتصادی آزاد است و می‌تواند به شکل بهتری نسبت به گذشته، منافع مالی و تجاری خود را تامین کند. انگلیس هم‌اکنون، دومین شریک تجاری برای ترکیه پس از آلمان به شمار می‌رود و روشن است که چنین توافقی، فضایی بی‌سابقه در اختیار تجار 2کشور برای توسعه روابط مالی و تجاری قرار خواهد داد.
از سوی دیگر، ترکیه نیز که با مشکلات بی‌سابقه‌ای نسبت به اتحادیه اروپا مواجه شده، برگزیت و توافق تجاری اخیر با انگلیس را فرصتی استثنایی برای تجارت خارجی خود می‌داند. به نوشته روزنامه العربی الجدید، حجم سرمایه‌گذاری‌های انگلیس در ترکیه هم‌اکنون نزدیک به 8میلیارد پوند ارزیابی می‌شود که بخش عمده آن متعلق به حوزه‌های تکنولوژی، خودرو، نظام بانکی، نیرو و ارتباطات است. با توجه به رشد بازارهای ترکیه و افزایش تقاضا در این کشور برای خدمات مالی و تکنولوژی، می‌توان گفت، ترکیه برای تجار و شرکت‌های انگلیسی از جذابیت‌های به‌مراتب بیشتری نسبت به کشورهای اروپایی برخوردار است؛ کشورهایی با بازارهای اشباع شده که عمدتا رقیب لندن به شمار می‌روند. برای درک بهتر روابط این 2کشور در حوزه صنایع و مخصوصا خودروسازی کافی است بدانیم 20درصد کامیون‌های انگلیس در ترکیه تولید شده است و در مقابل، یک سوم صادرات خودروی انگلیس نیز به ترکیه اختصاص دارد.
شبکه الجزیره با اشاره به نتایج احتمالی توافق تجارت آزاد میان لندن و آنکارا گزارش داده است: انگلیس با توجه به فرصت‌ها و تسهیلات ایجاد شده در ترکیه برای سرمایه‌گذاری خارجی، این کشور را پلی در جهت حرکت به سوی بازارهای آسیا می‌داند. پیش‌بینی می‌شود این توافق ظرف 5سال، حجم مبادلات تجاری میان 2کشور را از سقف 20میلیارد پوند در سال عبور دهد. از سوی دیگر، روزنامه فایننشال تایمز نیز با استفاده از عبارت «برد-برد» برای توصیف این توافق می‌نویسد: در شرایطی که تنش‌های سیاسی و مواضع افراطی بر روابط میان آنکارا و قدرت‌های اروپایی حاکم شده است، انگلیس ترجیح داده با منطقی عمل‌گرایانه نسبت به این کشور تعامل داشته باشد.

پیام‌های سیاسی
به روشنی از تبلیغات گسترده دولت‌های ترکیه و انگلیس برای توافق تجارت آزاد می‌توان فهمید که پیام‌های سیاسی نیز علاوه بر منافع اقتصادی در این رخداد وجود دارد. انگلیس طی سال‌های اخیر نه‌تنها فاصله خود با سایر قدرت‌های اروپا، نظیر آلمان یا فرانسه در موضع‌گیری‎های تند علیه ترکیه را حفظ کرده، بلکه در جهت تقویت روابط دوجانبه با این کشور نیز قدم برداشته است. به نوشته روزنامه العربی الجدید، این توافق نوعی قدرت‌نمایی تجاری انگلیس مقابل سایر کشورهای اروپایی است؛ آن هم درحالی‌که تمام گزارش‌ها بیانگر کاهش تولید ناخالص داخلی انگلیس طی سال‌های آینده به‌دلیل خروج از اتحادیه اروپاست. جالب است که انگلیس حتی در بحران اخیر میان اتحادیه اروپا با ترکیه بر سر منابع انرژی در شرق دریای مدیترانه نیز ورود نکرده و به منافع اقتصادی و تجاری خود نسبت به مواضع اتحادیه اروپا اولویت داده است.
از سوی دیگر و درحالی‌که اتحادیه اروپا به‌طور رسمی تحریم ترکیه را آغاز کرده، این توافق برگ برنده‌ای در اختیار دولت اسلامگرای اردوغان به‌حساب می‌آید. شبکه الجزیره در این‌باره می‌نویسد: اروپا امیدوار است فشارهای ایجاد شده بر اقتصاد ترکیه توسط تحریم‌ها در تغییر مواضع نظامی و سیاسی این کشور تأثیر داشته باشد. اما چنین توافقی نشان می‌دهد که جایگاه اتحادیه اروپا همچون گذشته نیست و ترکیه به سادگی می‌تواند بازارهای بدیلی برای تامین نیازها و تکنولوژی خود پیدا کند. تمام این موارد در حالی است که ترکیه و انگلیس به موازات توسعه روابط تجاری به‌دنبال تقویت روابط نظامی و صنایع تسلیحاتی نیز هستند. آخرین توافق صورت گرفته میان 2کشور در این حوزه، قرارداد 120میلیون دلاری وزارت دفاع ترکیه با شرکت BAE انگلیس برای توسعه پهپادها و جنگنده‌های ترکیه‌ای بوده است.

جزئیات توافق تجاری انگلیس و ترکیه
این توافق که از نخستین روز سال 2021 همزمان با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا اجرا می‌شود، به‌طور عمده شامل 3بخش صنایع مونتاژ، صنایع خودرو و صنایع آهن است. البته وزیر بازرگانی انگلیس گفته که در آینده‌ای نزدیک، توافقی دیگر با ترکیه در حوزه خدمات و تکنولوژی نیز منعقد خواهد شد.  براساس این توافق، نزدیک به 7600شرکت تجاری از معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات ویژه برای صادرات و واردات کالا برخوردار می‌شوند. ارزش صادرات ترکیه به انگلیس در سال2019 بیش از 11میلیارد دلار و در مقابل، ارزش واردات این کشور از انگلیس، بیش از 5میلیارد دلار بوده است. گفته می‌شود یکی از اهداف این توافق، نزدیک کردن نسبت صادرات انگلیس به ترکیه با استفاده از گزینه رفع موانع گمرکی است.