سهمیه‌بندی شکر، روغن و لاستیک

محمد سرابی 

برنامه‌ریزی برای سواری‌های شخصی در شهر‌های بزرگ این‌طور انجام شد که اول بنزین نبود و آن را کوپنی کردند، بعد که بنزین پیدا شد خودرو نبود و آن را با قرعه‌کشی فروختند، بعد که هم بنزین و هم خودرو فراهم شد یک چیز دیگر کم آمد که آن را هم سهمیه‌بندی کردند. در سال1374، هم بنزین به اندازه کافی و ارزان (با یارانه‌) پیدا می‌شد و هم خودرو‌ها به‌خوبی در حال تولید و فروش بودند، اما ناگهان مشخص شد که این خودرو‌ها نیاز به تایر هم دارند. این بود که در کنار شکر و روغن «لاستیک خودرو» هم به‌صورت سهمیه‌بندی در آمد. مشکل گرانی و کمبود تایر از اوایل سال شروع شد و در پاییز به اوج خود رسید. کارخانه‌های داخلی قادر به تولید تایر کافی برای محصولات خودرو‌سازی‌ها نبودند، زیرا موادی مانند مفتول‌های فلزی درون لاستیک به سختی به‌دست می‌آمد. آمار‌های مختلف از توزیع بیشتر از 4میلیون حلقه تایر تنظیم بازار در سال خبر می‌داد، ولی افزایش بی‌رویه خودرو‌ها که با راهبندان‌های متعدد در شهر‌های بزرگ به چشم می‌آمد، بر مواد و محصولات مربوط به‌خودرو هم تأثیر مستقیم می‌گذاشت. برای اینکه آمار و اطلاعات درستی از همه خودرو‌ها به‌دست ‌آید باید یک پروژه بزرگ تعویض پلاک انجام می‌شد. وقتی اداره راهنمایی و رانندگی تصمیم گرفت این کار را انجام دهد مشکل دیگری پیش آمد. مشخصات محل سکونت مالکان خودرو‌ها آشفته و نامشخص بود. در نتیجه طرح ارائه خدمات «تعویض گواهینامه، صدور المثنی، ثبت مالکیت و انتقال و گواهی عدم‌خلاف با استفاده از پست» چندان عملی نبود. کدملی هنوز ایجاد نشده بود و کدپستی هم کاربرد دقیق و عمومی نداشت. در نیمه آبان سال74 پایانه غرب تهران افتتاح شد و رفت‌وآمد‌ها که قبل از آن در مناطق پراکنده اطراف میدان آزادی و جاده‌های اطراف انجام می‌شد در یک محل تمرکز پیدا کرد. این محل در سال1399 همچنان به‌عنوان پایانه بین‌شهری و همینطور بین تهران و مناطق مسکونی غرب استان، کاربرد دارد. ساخت سد و پروژه‌های عمرانی در اطراف پایتخت بیشتر شد و مؤسسه حرا وابسته به «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا» ساخت تونل گردنه قوچک را به پایان رساند. این تونل قرار بود آب سد لار را برای مصرف تهرانی‌‌ها انتقال دهد. طرح استان‌شدن شهر قم نیز در همین سال در هیأت دولت تصویب شد.