پاک کردن آسمان با برگه معاینه فنی

پایتخت پس از چند روز گرفتاری در «مه‌دود»، به واسطه ورود سامانه بارشی و سرد، جمعه توانست از شر هوای آلوده خلاص شود و نفس تازه کند. مردم هم پس از 84روز ناسالم، یک‌بار دیگر اکسیژن استنشاق کنند. آسمان آبی شد و ابرهای سفید مجالی برای جولان دادن یافتند. برف برخی از شهرهای کشور را سفیدپوش کرد و در برخی از استان‌ها هم سمفونی دلنشین باران نواخته شد.
به‌گزارش همشهری، زمستان امسال زودتر خودنمایی کرد و همه‌‌چیز مانند تکه‌های پازل کنار هم چیده شدند تا مردم یک‌بار دیگر عبارت هوای پاک را صرف کنند. نکته مهم و البته قابل تأمل این است که بارش‌های برف و باران و حتی وزش بادهای زمستانی مستمر نبود و آلودگی در کلانشهرها ازجمله تهران از عصر دیروز دوباره شدت گرفت و طبق پیش‌بینی‌ها تا 5روز ادامه خواهد داشت. همانطور که پیش‌بینی می‌شود دوشنبه، تهران هوای بسیار آلوده‌ای خواهد داشت. با این حال باید گفت که راه برون‌رفت از آلودگی هوا و خلاصی از پدیده مه‌دود بارش‌های برف و باران و وزش باد نیست بلکه راهکار اصلی کاهش میزان ذرات آلاینده است؛ ذراتی که از احتراق نادرست یا استفاده از مواد سوختی نامناسب در هوا پخش می‌شوند و آسمان را خاکستری می‌کنند.
صنایع، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها به‌دلیل استفاده از سوخت نامناسب سهم 34.3درصدی و آلاینده‌های متحرک اعم از خودروها و موتورسیکلت‌ها هم به‌خاطر احتراق نادرست سهم 60.8درصدی در آلودگی هوا دارند. کنترل هر دو عامل آلاینده، لاینحل نیست اما به‌دلیل برخی از محدودیت‌ها، ورود به ماجرای آلودگی صنایع زمانبر است و از این‌رو متمرکز شدن روی کاهش آلاینده‌های متحرک منطقی به‌نظر می‌رسد. کاری که به‌گفته حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، سخت نیست و با همت همگانی، همکاری و مشارکت مردم امکان‌پذیر است؛ «کاهش این حجم از ذرات آلاینده قطعا وضعیت کیفیت هوای تهران را بهبود می‌بخشد و شهروندان می‌توانند روزهای سالم بیشتری را تجربه کنند.» او هم با تأیید سهم 60.8درصدی آلاینده‌های متحرک در انتشار ذرات آلاینده می‌گوید که معاینه فنی وسایل نقلیه موتوری بهترین راه‌حل کاهش آلودگی است و به همین دلیل کارشناسان در مراکز معاینه فنی آماده خدمت‌رسانی به شهروندان هستند و تست‌های فنی خودروها در کوتاهترین زمان انجام می‌شود. شهیدزاده عامل تشدید آلودگی هوا را نبود برخی الزامات در دریافت برگه معاینه فنی می‌داند: «خودروها هر 6ماه یا لااقل سالی یک‌بار باید توسط کارشناسان و مهندسان مراکز معاینه فنی مورد بازدید قرار بگیرند اما در سال‌های اخیر به‌دلیل نبود برخی الزمات، این کار آنگونه که باید و شاید انجام نمی‌شود و مه‌دود و آلودگی‌های پایتخت، دستاورد همین کوتاهی و بی‌توجهی است.»

دور زدن خودروهای آلاینده
تعداد خودروهای آلاینده‌ای که آزادانه در خیابان‌ها تردد می‌کنند و به محض توقف توسط پلیس راهور برگه معاینه فنی ارائه می‌دهند کم نیست. مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: «برخی از وسایل نقلیه موتوری به‌ویژه خودروهای سنگین که اکثرا فرسوده‌اند، با وجود آلایندگی برگه معاینه فنی خودرو دارند. برگه‌هایی که از مراکز معاینه فنی حاشیه تهران صادر شده و نشان می‌دهد نظارت در این مراکز دقیق نیست. بنابراین ضروری است که متولیان نگاه ویژه‌تری به این موضوع داشته باشند و نحوه پایش و تست خودروها و صدور برگه معاینه فنی را دقیق‌تر رصد کنند.»

لغو یک دستورالعمل
آلودگی هوا پدیده غیرقابل حلی نیست و به‌گفته حسین مقدم، مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروی تهران برای کاهش آلودگی هوا در کوتاه‌مدت با آن نیاز به برنامه‌ریزی است: «پدیده آلودگی هوا در طول سال وجود دارد و در فصول سرد به‌دلیل وارونگی به یک معضل بزرگ تبدیل می‌شود. برای مقابله با آلودگی هوا نیاز به برنامه‌ریزی است و برای اینکه زمستان‌ها شاهد چنین حجمی از آلودگی نباشیم باید از ماه‌ها قبل کارها را انجام دهیم.» انجام معاینات فنی برای تمام خودروها با پلاک‌های گوناگون یکسان است. این مقام مسئول در توضیح بیشتر می‌گوید: «آمار دقیقی از خودروهای دولتی یا وسایل نقلیه‌ای که در اختیار شرکت‌ها ، نهادها و سازمان‌های مختلف قرار دارد، موجود نیست اما در قانون کلیه خودروها یکسان دیده شده‌اند و معاینه فنی تمام خودروها اعم از شخصی و دولتی و حتی آمبولانس باید مستمر سالانه یا 6 ‌ماه یک‌بار انجام شود و پلیس مکلف است با وسایل نقلیه موتوری فاقد معاینه فنی برخورد و اعمال قانون کند.»
او بخشی از آلودگی این روزها را نتیجه یک دستورالعمل جدید می‌داند و اینگونه توضیح می‌دهد: «طبق رأی دیوان عدالت، آیین‌نامه و دستورالعمل اجرایی‌ای که سازمان حفاظت محیط‌زیست ذیل قانون هوای پاک نوشته و خودروها را بر مبنای سن و سایر مسائل فرسوده اعلام کرده بود، لغو شد و ازاین‌رو تعداد مراجعات به مراکز معاینه فنی کاهش یافت.» او تأکید می‌کند که در وضعیت کنونی برای مقابله با آلودگی هوا سازمان حفاظت محیط‌زیست طبق قانون هوای پاک مکلف است آئین‌نامه جدیدی بنویسد یا پیگیر لغو دستورالعمل قدیمی شود.

آلایندگی خط قرمز است؛ حتی برای خودروهای نهادها
سنجش میزان آلایندگی خط قرمز همه مراکز معاینه فنی خودروی تهران است و به‌گفته مقدم، کارشناسان و مهندسان این مراکز تست‌های سختگیرانه و دقیقی در میزان سنجش آلایندگی انجام می‌دهند: «مراکز معاینه فنی خودروی تهران به سامانه یکپارچه ملی (سیمفا) متصل‌اند و تمامی مراحل آزمون وسایل نقلیه مکانیزه انجام می‌شود و بدون اغماض می‌گویم که امکان خطا و دخل و تصرف در مراکز معاینه فنی صفر است. بنابراین خودروهای شخصی،  دولتی و نظامی هیچ تفاوتی با هم ندارند و مراحل آزمون برای همگان یکسان است.» مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروی تهران به معاینات خودروهای نظامی اشاره می‌کند و می‌گوید سال گذشته با دستور فرمانده ستاد مشترک نیروهای ارتش با حضور کارشناسان در محل تعیین شده تمام خودروهای دیزلی معاینه و میزان آلایندگی آنها تست و نتایج اعلام شد اما امسال این همکاری هنوز صورت نگرفته است. 
او تأکید می‌کند: «با توجه به میزان آلودگی هوا تقاضا می‌کنیم مسئولان نهادهای مختلف نسبت به انجام معاینات فنی خودروها اقدام کنند.» به‌گفته این مقام مسئول از ابتدای سال تاکنون 1800دستگاه خودروی دولتی (پلاک الف) معاینه فنی شده‌اند.