شهرسازی
رعایت عدالت شهری، اولویت لایحه بهره‌برداری از پیاده‌روها
اصلاح «لایحه بهره‌برداری از پیاده‌رو‌های تهران» هفته آینده به صحن علنی شورا می‌رود
مجید جباری-خبر‌نگار
بررسی لایحه بهره‌برداری از پیاده‌راه‌های شهر تهران در دستور کار شورای شهر تهران قرار دارد، ولی هنوز از زونکن هیأت‌رئیسه شورا خارج نشده تا در صحن مطرح شود و بررسی آن به جلسه هفته بعد شورای شهر تهران موکول شده است. این لایحه شهرداری که سال قبل سر زبان‌ها افتاده بود، اردیبهشت امسال روی میز شورای شهر آمد. منتقدان، همان زمان از این لایحه به‌عنوان لایحه‌ای برای کسب درآمد از شهر یاد کردند، اما مهر رد شورای شهر بر آن و ارجاعش به کمیسیون‌های تخصصی برای بررسی بیشتر، بار انتقادات را کم کرد.
دهه نخست شهریور امسال بود که محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی‌ومعماری شورای شهر تهران، بعد از حدود 4ماه بررسی، 13ایراد و ابهام کارشناسی کمیسیون شهرسازی بر این لایحه را اعلام و بررسی آن را در صحن، به رفع این ایرادات در کمیسیون‌های تخصصی(برنامه و بودجه و شهرسازی و معماری) موکول کرد. به‌گفته او، تشکیل جلسات هم‌اندیشی با فعالان و متخصصان شهری، گزارش مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، نتایج مطالعات شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران و همچنین بررسی تجربه‌های خارجی و داخلی، مبنای این ابهامات و ایرادات بوده است. بنابراین لایحه می‌تواند بعد از بررسی و رفع مشکلات، بار دیگر به شورا بیاید و در صحن به جریان بیفتد. ولی موضوع مهمی که شورا و کارشناسان شهر همزمان به آن اشاره داشتند، ایرادی بود که در بند 6 ایرادات کمیسیون شهرسازی شورا به آن اشاره شده بود.
بندی که اجرای مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون در تهران را پیش نیاز به جریان افتادن لایحه «بهره‌برداری از پیاده‌راه‌های شهر تهران» عنوان کرده بود. آنطور که کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در بند6 ایرادات لایحه بر آن تأکید کرده، علاوه بر ضرورت اصلاح دیگر ابهامات و ایرادات، پیش‌نیاز نهایی شدن لایحه شهرداری، اجرای مصوبه شورا درباره «ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون در شهر تهران» است. طبق مصوبه 27دی‌ماه97 شورا، ابتدا می‌بایست دستورالعمل جامع «ساماندهی دستفروشی» در شهر تهران تهیه و تصویب شود تا اجرای لایحه شهرداری درباره بهره‌برداری از پیاده‌راه‌ها قابلیت اجرا پیدا کند. موضوعی که محمدکریم آسایش، کنشگر شهری و عضو سمن حق بر شهر باهمستان هم پیش‌تر برآن تأکید کرده و به همشهری گفته بود:« بعد از رفع نواقص و به کاربستن اصلاحات کمیسیون شهرسازی به‌نظر می‌رسد لایحه منسجم و مناسبی به شورا برود. اما به‌نظرم قبل از آن باید لایحه ساماندهی دستفروشان در دستور قرار بگیرد، بعد این لایحه بررسی شود.»
زهرا نژادبهرام، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران در این‌باره گفت: حدود 7ماه پیش لایحه بهره‌برداری از پیاده‌راه‌های شهرتهران به شورا آمد و بعد از اینکه تصویب نشد، برای بررسی بیشتر و رفع ابهامات به دو کمیسیون «شهرسازی و معماری» و «برنامه و بودجه» ارجاع شد. نظرات مختلفی درباره این لایحه وجود داشت اما در نهایت گزارش اولیه‌ای ارائه شد. به‌نظرم طرحی از سوی کمیته معماری کمیسیون شهرسازی و کمیته شفافیت کمیسیون برنامه و بودجه آماده شده و قرار است به‌زودی به صحن بیاید.
نژادبهرام گفت: برخی موضوعات در این زمینه اهمیت زیادی دارند و باید در بررسی لایحه به آن توجه شود. رعایت عدالت شهروندی و شهری بسیار مهم است. ضمن اینکه ساماندهی پیاده‌راه‌ها فقط مربوط به پیاده‌راه‌هایی است که عرض مناسب دارند و براساس مصوبات شورای‌عالی شهرسازی عرض مشخصی برای آن تعریف شده است.
او افزود: در واقع تنها بخشی از این پیاده‌راه‌های شهر امکان استفاده شهروندان را فراهم می‌کند و اگر مغازه‌داری بخواهد از این پیاده‌راه‌ها استفاده کند باید بخشی از آن و نه همه عرض را به‌خود اختصاص دهد. این موضوعی است که ما بر آن تأکید داریم و استفاده از همه عرض پیاده‌راه با عدالت شهری مغایر است. موضوع دیگر که حتما باید در راستای این لایحه به آن توجه شود این است که باید استانداردهای مورد نظر برای مناسب‌سازی در آن پیاده‌راه خاص اجرا شده باشد. بنابراین براساس این موضوعات که عنوان شد، می‌توان پیاده‌راه‌ها را ساماندهی کرد. از طرف شهرداری معاونت خدمات شهرداری لایحه‌ای را آماده و به شورا ارسال کرده بود. ما وقتی در صحن آن را بررسی کردیم، نقاط ضعف را برطرف و نقاط قوت را تقویت می‌کنیم و یک مصوبه‌ای را می‌دهیم تا ساماندهی پیاده‌رو‌های شهری مورد توجه قرار بگیرد.
عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران تصریح کرد: یادمان باشد هم‌اکنون از بسیاری از پیاده‌راه‌های شهری استفاده می‌شود و بخشی از سرزندگی و رونق شهری از همین پیاده‌راه‌هاست. بسیار از شهروندان ما دوست دارند غذایشان را در پیاده‌راه‌ها و در جریان خرید کردن میل کنند برخی شهروندان که برای خرید به مغازه مراجعه می‌کنند مایلند به اغذیه‌فروشی‌های اطرافشان مراجعه کنند و غذا و یا خوراکی صرف کنند. بر این اساس لایحه بهره‌برداری از پیاده‌راه‌ها، مشخصا برای رستوران‌ها و اغذیه‌فروش‌هایی است که می‌خواهند از پیاده‌راه‌ها استفاده کنند. بهره‌برداری سایر بخش‌ها از پیاده‌راه‌ها قرار است در قالب لوایح دیگری به شورای شهر ارائه شود.
لایحه ای برای ساماندهی پیاده‌روها
آنطور که محمد قربانی، دبیر کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران درباره لایحه بهره‌برداری از پیاده‌روها می‌گوید: بهره‌برداری از پیاده‌راه‌ها برای همه اصناف به‌صورت همه‌گیر نیست و نباید در این خصوص همه اصناف را با هم درنظر گرفت. به‌ویژه بهره‌برداری اصناف از پیاده‌راه را نباید با ساماندهی مشاغل بی‌کانون سیار یکسان کرد. محمد قربانی ادامه می‌دهد: در طرح بهره‌برداری از پیاده‌راه‌ها 8صنف اغذیه‌ای می‌توانند از جلوی واحد صنفی خود به‌عنوان فضای نشیمن استفاده کنند. هر چند هم‌اکنون هم اینطور است، ولی هزینه‌ای به شهر پرداخت نمی‌شود. فراوانی این تعداد صنف در شهر و اینکه کدام پیاده‌راه‌ها باید مورد استفاده قرار بگیرند در موقع ارائه لایحه دیده نشده است. او می‌افزاید: در مشهد یک مصوبه گذرانده شده که نقش اجتماعی برخی خیابان‌ها را باید تقویت کرد، هر چند این مصوبه مبانی حقوقی دارد. چون هرگونه مداخله در اموال عمومی شهر منع شده است و خیابان‌ها و معابر جزو اموال عمومی شهر هستند، ولی شهرهایی مانند مشهد آن را اجرا کرده‌اند. یکی دیگر از چالش‌ها طرح ضوابط محدودیت‌های اجرایی است که شورا آن را تبیین می‌کند، ولی قاعدتا لایحه باید این را بگوید. از طرفی در لایحه بحث پایلوتی اجرایی شدن نبوده است، ولی در پهنه بندی صحن می‌گویند 5پهنه شهر به‌مدت 6ماه را پایلوت کنیم، ولی باز ما جامعه آماری را نمی‌دانیم چقدر است وآیا این نمونه می‌تواند برآورد درستی از اجرای طرح بدهد یا خیر؟ قربانی تصریح می‌کند: یکی ازموارد جمع بندی طرح، بحث تعداد شکایات مکتوب و سامانه‌ای است. اگر تعداد اعتراضات زیاد باشد، طرح را با شکست روبه‌رو می‌کند. همه تصور می‌کنند در طرح همه پیاده‌راه‌ها باید مورد بهره‌برداری قرار بگیرند، ولی اینطور نیست. اگر مفاد طرح را ببینید پیاده‌راه‌ها محدود هستند. از این لایحه باید برای ساماندهی و در قالب زیبایی شهر استفاده کنیم.
