شاخص کل بورس تهران در مبادلات هفته قبل نزدیک به 7درصد افت کرد. آمارها نشان می‌دهد از دوشنبه هفته قبل بازارگردان‌ها وارد میدان شدند و نزدیک به 5میلیارد تومان از سهام عرضه‌شده توسط سهامداران حقیقی را خریدند، اما به‌نظر می‌رسد بازارگردان‌ها که عمدتا سهامداران حقوقی بزرگ هستند، هنوز به‌طور صحیح نتوانسته‌اند سازو‌کار عملیات بازارگردانی سهام را اجرا کنند و این موضوع به بحران‌های نزول در بورس دامن می‌زند و منجر به اعتراض سهامداران شده است.
به گزارش همشهری، شاخص کل بورس تهران در مبادلات هفته قبل دست‌کم 94هزار واحدنزدیک به 7درصد افت کرد. شدت یا شیب نزولی شاخص کل بورس تهران در مبادلات هفته حتی از شدت اولیه نزول بورس در 20مرداد هم بیشتر بود و چنانچه این نزول ادامه پیدا می‌کرد، احتمالا ابعاد نزول بسیار عمیق‌تر از دور قبلی نزول در 20مرداد‌ماه می‌شد. ریشه‌های نزول هفته قبل به عرضه گسترده سهام از سوی سهامداران حقوقی در ابتدای هفته باز‌می‌گشت. هفته قبل در مبادلات روز شنبه و یکشنبه با عرضه‌های سنگین سهامداران حقوقی بزرگ مواجه بودیم و سهامداران حقیقی و کوچک هم از روز دوشنبه با دیدن چنین وضعی وارد گود رقابت برای فروش سهامشان شدند. این رویه موجب شد شاخص کل بورس تهران در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه با نزول‌های سنگینی مواجه شود و ظرف 2روز نزدیک به 7درصد افت کند که بی‌سابقه‌ترین نزول از ابتدای پاییز تاکنون بود.
از روز دوشنبه اما بازارگردان‌های بزرگ وارد عمل شدند و در طول 2روز جمعا بیش از 5هزار میلیارد تومان از سهام عرضه‌شده را خریدند. با وجود خرید این میزان سهام توسط بازارگردان‌ها از حجم صف‌های فروش سهام کاسته نشد و دامنه این نزول به مبادلات چهارشنبه هم کشیده شد.
اعتراض تحلیلگران
عملکرد بازارگردان‌ها و برخی سهامداران حقوقی در هفته قبل منجر به اعتراض دامنه‌دار بسیاری از سهامداران و حتی تحلیلگران نام‌آشنای بازار سهام شد، به‌طوری که برخی تحلیلگران بازار سهام نسبت به عملکرد غیرحرفه‌ای سهامداران حقوقی که منجر به تشکیل صف‌های فروش شد، اعتراض کردند. نیما آزادی در کانال شخصی‌اش نوشت: اینکه بازارگردان‌ها در صف‌های خرید نامحدود فروشنده و در صف‌های فروش نظاره‌گر هستند، عملیات بازارگردانی نیست. بازارگردانی یعنی اجرای سازو‌کاری که بازار به‌طور طبیعی و آرام به سمت اهداف بنیادی خود پیش برود.
مهدی میرزایی، یک تحلیلگر دیگر بازار سهام هم در این‌باره نوشت: در مورد شیوه بازارگردانی، انتقادهای زیادی مطرح شده است. شکل بازارگردانی فعلی بیشتر یک بزن‌دررویی سازمان‌یافته است و خشت کج اول را سهامدار عمده پالایش نفت اصفهان با عرضه سنگین سهام در 22مهر‌ماه امسال بنا نهاد و بعدا سایر سهامداران حقوقی هم همین رویه را در پیش گرفتند. اگر همان زمان جلوی این رویه نادرست گرفته می‌شد، این وضعیت به وجود نمی‌آمد. هومن عمیدی، یک کارشناس بازار سرمایه هم به تأثیر بازارگردان‌ها بر روند معاملات بازار اشاره کرد و به ایرنا گفت: تاکنون عملکرد بازارگردان‌ها در بازار قابل‌قبول نبوده است، علاوه بر ضعف قوانین بازارگردانی و کمبود نقدینگی نزد بازارگردان‌ها، استفاده نکردن از نیروهای متخصص و ضعف تجربه بازارگردان‌ها مهم‌ترین عامل در عدم‌تأثیرگذاری استفاده از بازارگردان‌ها در بازار بوده است.
بازارگردان‌ها بورس را به هم می‌ریزند
یک تحلیلگر بازار سرمایه هم گفت: بازارگردان‌ها با منابعی که در اختیار دارند و قدرتی که معاملات الگوریتمی به آنها می‌دهد، می‌توانند سهم را در پایین‌ترین قیمت خریداری کرده و در سقف قیمت بفروشند.
شاهین احمدی به مهر گفت: معاملات الگوریتمی، عملیاتی است که از سوی ربات‌ها انجام می‌شود و در قالب یک برنامه دارای دسترسی به هسته معاملات و به‌صورت خودکار، یک‌سری معاملات را انجام می‌دهد که دارای مزیت‌هایی نسبت به انجام معاملات توسط انسان است و به واسطه قدرت پردازش بالایی که دارند و می‌توانند به‌صورت همزمان، نمادهای بسیاری را رصد کرده و در هر یک از نمادها فرصت کسب سود فراهم کنند.
او تأکید کرد: با منابعی که بازارگردان‌ها در اختیار دارند و قدرتی که معاملات الگوریتمی به آنها می‌دهد، می‌توانند سهام یک شرکت را در پایین‌ترین قیمت خریداری کرده و در سقف قیمتی بفروشند که به نوسان چندباره روزانه منجر می‌شود.
او ادامه داد: هم‌اکنون 2گروه الگوریتم در بازار سرمایه مشغول خرید و فروش هستند که یک گروه، مجوزهای نظارتی نهاد ناظر را گرفته‌اند و تحت نظارت سازمان هستند که برای این گروه هم‌اکنون معاملات الگوریتمی بسته است، ولی گروه دیگر بدون مجوز، همراه با دسترسی سامانه‌های معاملاتی، فعال هستند و عملیات انجام می‌دهند که اینها تحت نظارت نیستند و آمار رسمی هم از تعداد آنها وجود ندارد.
دفاع از عملکرد بازارگردان‌ها
همزمان با افزایش اعتراض‌ها نسبت به نقش بازارگردان‌ها و سهامداران حقوقی در نزول بورس، مدیر روابط عمومی سازمان بورس در مقام دفاع از سهامداران حقوقی برآمد و گفت: بازارگردان‌ها در ۹ماه گذشته ۵۵هزار میلیارد تومان سهام خریداری کرده‌اند و به میزان ۲۷هزار میلیارد تومان سهام فروخته‌اند. سیاوش وکیلی اشاره‌ای به ارزش معاملات بازارگردان‌ها در هفته گذشته نکرد و با استناد به آمار معاملات ۹ماهه اعلام کرد: بازارگردان‌ها در بازار سرمایه نقش مثبتی ایفا می‌کنند؛ نقدشوندگی مهم‌ترین وظیفه بازارگردان‌ها‌ست و آمارهای موجود، ایفای نقش آنها در بازار سرمایه را تأیید می‌کند.
وکیلی درباره نوسان‌گیری بازارگردان‌ها هم گفت: استفاده از این واژه نادرست است. بازارگردان وظیفه کمک به نقدشوندگی بازار را بر عهده دارد و در این مسیر با استفاده از ابزارهای خرید و فروش سهم در زمان‌هایی که صف خرید یا سهم فروش تشکیل می‌شود، قابلیت نقدشوندگی سهام را افزایش می‌دهد و به‌طور طبیعی در بازه دامنه مظنه‌ای که برایش تعیین می‌شود، حرکت می‌کنند. او افزود: در سه‌ماهی که از مصوبه شورای‌عالی بورس درباره الزام به بازارگردانی می‌گذرد، آنها در نقدشوندگی و تثبیت بازار و جلوگیری از قفل‌شدن معاملات بازار، نقش بسیار مهمی داشتند. محمدمهدی ناسوتی‌فرد، یک کارشناس بازار سرمایه هم در این‌باره گفت: ممکن است برخی بازارگردانان اشتباهاتی را سهوا یا عمدا انجام دهند؛ اما در کل نفس بازارگردانی با تمام نواقص آن مفید است. به عقیده او، هر فعل و انفعالی که باعث افزایش نقدشوندگی بازار شود، ضروری است.
اعتراض به نقش بازارگردان‌ها در نزول بورس
در همینه زمینه :
بورس
طلا و ارز
بورس
بازار سرمایه