اندوه بزرگ ایرانیان بدل به یک آرامگاه کم‌نظیر شد

 سعید برآبادی

اندوه خرداد سال1368 التیام‎‌‎یافتنی نبود. این را همه می‎‌‎دانستند. ایران یکپا‎رچه سیاه در غم فقدان رهبر انقلاب، نیازمند آن بود که پس از تشییعی بی‌مثال‎‌‎ که حتی در گینس نیز به ثبت رسید، خود را برای ساخت آرامگاهی درخور آماده کند. اینجا یکی از چهره‎‌‎های معماری پس از انقلاب، برای نخستین بار به‎‌‎صورت رسمی وارد صحنه می‎‌‎شود؛ چهره‎‌‎ای که تا پیش از انقلاب خود را محدود به تدریس در دانشگاه کرده بود و کمتر نشانی از فعالیت و اجرای پروژه‎‌‎های معماری آن هم در مقیاسی چنین بزرگ داشت.
پرویز موید عهد نامی ا‎‌‎ست که بعدها در سپهر معماری پس از انقلاب بارها و بارها شنیده می‎‌‎شود. تا پیش از انقلاب او توانسته بود با مدرک دکتری معماری از دانشگاه سوربن به کشور بازگردد و در دانشگاه تهران به مقام استادی برسد. علاقه او به هنر اسلامی و به‎‌‎ویژه تزئینات، بهترین دلیل برای گرایش‌اش به دانشکده هنرهای تزئینی وزارت فرهنگ و هنر بود و شاید به همین دلیل بود که وقتی موضوع ساخت یک آرامگاه برای رهبر کبیر ایران به میان آمد، نام او به‎‌‎عنوان معمار مورد اعتمادی که در نوفل‎‌‎لوشاتو توانسته بود دیداری با امام(ره) داشته باشد، شنیده شد. برای لحظه ورود او به خاطره معماری معاصر ایران باید به تریبون‎‌‎های نمازجمعه 29دی‎‌‎ماه1364برگشت. در آن روز، ائمه جمعه طی یک اعلام عمومی از معماران برای طراحی یک مصلای اقامه نماز در تهران دعوت کردند. 36اثر رسیده برای شرکت در این فراخوان در اختیار مویدعهد قرار گرفت و بدون اعلام برنده، خود شروع به طراحی یک مدل نهایی کرد. 5سال بعد، طرح ساخت مرقد امام خمینی(ره) با طرحی از او آغاز شد؛ ساختمانی که توان مقاومت در برابر زلزله ده ریشتری را دارد، 600هزار مترمربع و مسقف است و جزبه‎‌‎جز این عمارت، معنایی تمثیلی از ویژگی‎‌‎های امام‌خمینی(ره) در خود نهفته کرده است. اوج علاقه مویدعهد به تزئینات اسلامی و شکوه و جلال معماری اسلامی را اکنون می‎‌‎توان در این آرامگاه سراغ گرفت؛ گرچه هنوز و بعد از گذشت 30سال، کار ساخت این فضا به پایان نرسیده اما همچنان در جزئیات بلندپروازانه است. همزمان با انتشار خبر درگذشت مویدعهد، از سوی برخی جناح‎‌‎های سیاسی، انتقاداتی به این پروژه مطرح شد که معروف‌ترین و البته بی‎‌‎پاسخ‎‌‎ترین آنها، سرمقاله مهاجری در روزنامه اطلاعات است. ذکر این نکته هم بی‎‌‎مناسبت نیست که از معدود سخنان راهگشای رهبر فقید انقلاب اسلامی درخصوص معماری، تذکر ایشان است در انتهای پاسخی که به درخواست ساخت مصلای تهران داده شده بود به تاریخ 23آبان 1367؛ ایشان فرموده بودند: «ان‌شاء‎‌‎الله در کنار ساختن مصلای تهران، در ساختن‎‌‎ بینش کفرستیزی مسلمانان موفق باشید. ضمناً سادگی مصلا باید یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد و شدیداً از زرق و برق ساختمان‎‌‎های مساجد اسلام آمریکایی جلوگیری شود. خداوند تمامی دست‎‌‎اندرکاران برپا‎‌‎کننده مساجد‎‌‎الله را تأیید فرماید».