حافظ‌شناسی به کمک کتاب
این روزهای پیش‌رو فرصت بسیار مناسبی به‌حساب می‌آیند تا کمی بیشتر درباره خواجه شمس‌الدین محمد یا همان حافظ شیرازی مطالعه کنیم و از او که مشهور به لسان‌الغیب است، بیشتر بدانیم. درباره حافظ و حافظ‌شناسی کتاب‌های بسیاری وجود دارد اما برخی از آنها به‌مراتب معتبرتر از بقیه هستند و در عین حال، نکات بسیار ارزشمندی را در اختیار مخاطبان‌شان قرار می‌دهند. در این گزارش کوتاه، نگاهی به 5کتاب مرتبط با حافظ‌شناسی انداخته‌ایم که با مطالعه آنها بیشتر با سبک زندگی و اشعار شاعر پرآوازه قرن هشتم آشنا خواهیم شد.
عرفان حافظ
این کتاب که در سال‌های قبل با عنوان «تماشاگه راز» چاپ و منتشر شده بود، مشتمل بر 5جلسه کنفرانس شهید مطهری است که در سال 1350و در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شده است. این کتاب 160صفحه‌ای را انتشارات صدرا منتشر کرده که در آن علاوه بر بررسی زوایای دوره تاریخی زندگی حضرت حافظ و رمز آشنایی با زبان او و تفسیر اشعارش، با اصول جهان‌بینی عرفانی شاعر نامدار قرن هشتم هم آشنا می‌شویم.
از کوچه رندان
«از کوچه رندان» اثر عبدالحسین زرین‌کوب هم یکی دیگر از کتاب‌های ماندگار حوزه حافظ‌شناسی به‌حساب می‌آید. این کتاب که دربردارنده مطالبی جذاب درباره سبک زندگی حافظ و اندیشه‌های اوست، کمک‌مان می‌کند تا به شناخت بهتری درباره این شاعر والامقام دست پیدا کنیم. این کتاب 300صفحه‌ای را انتشارات سخن برای نخستین بار در سال 1349منتشر کرده و تاکنون 17بار تجدید چاپ شده است. شهر رندان، فیروزه بواسحقی، میان مسجد و میخانه، رند و محتسب، سخن اهل دل، در دیر مغان، از میکده بیرون و...، عناوین این کتاب ماندگار در حوزه حافظ‌شناسی است.
حافظ‌نامه
اگر به‌طور جدی‌تری به‌دنبال شناخت حافظ هستید و فرصت بیشتری در اختیار دارید، حتما مطالعه کتاب 2جلدی «حافظ‌نامه» را در دستور کارتان قرار بدهید. این مجموعه که اثر بهاءالدین خرمشاهی است و به همت انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده، شامل بررسی 250غزل حافظ از جهت دشواری و پیچیدگی، نمادشناسی، تفسیر و سخن‌شناسی حافظ است. «ذهن و زبان حافظ» عنوان کتاب دیگری از استاد خرمشاهی است که این کتاب هم اطلاعات بسیار مفیدی درباره حافظ در اختیارمان قرار می‌دهد. این کتاب را انتشارات ناهید در قالب 700صفحه منتشر کرده است.
حافظ شیرین‌سخن
یکی دیگر از کتاب‌های بسیار ارزشمند حوزه حافظ‌شناسی، کتاب «حافظ شیرین سخن» اثر شادروان محمد معین است که آن را در سال 1319تالیف کرده. این کتاب به کوشش دختر استاد معین، دکتر مهدخت معین و به همت انتشارات صدای معاصر منتشر شده که در توضیح آن نوشته شده برای تمامی گروه‌های سنی مناسب است؛ یعنی این کتاب که بی‌شک چراغ راه حافظ‌پژوهان به‌حساب می‌آید، گنجینه بسیار ارزشمندی برای عموم مردم هم هست که شاعر غز‌ل‌سرای پرآوازه را بیشتر و بهتر بشناسند. کتاب حافظ شیرین‌سخن 862صفحه دارد و سال 1393به چاپ ششم رسیده است.
مکتب حافظ
کتاب «مکتب حافظ (مقدمه بر حافظ‌شناسی)» هم کتاب 2جلدی دیگری است که یکی از مهم‌ترین تالیفات مرحوم دکتر منوچهر مرتضوی، استاد زبان‌شناسی به‌حساب می‌آید. بهاءالدین خرمشاهی درباره این کتاب که به همت نشر توس منتشر شده، گفته که کتاب مکتب حافظ درواقع مفتاح حافظ‌شناسی است؛ «مکتب حافظ یکی از بهترین رهیافت‌ها به شعر حافظ و رمزگشایی از مفاهیم کلیدی و نمادهای اساس هنر اوست.» این کتاب که خواننده را با اندیشه‌های حافظ آشنا می‌کند، یکی از مراجع عمده و کلاسیک نوین در حافظ‌پژوهی است که به‌گفته اساتید ادبیات فارسی، هیچ حافظ‌پژوهی از آن بی‌نیاز نیست.
