پشت پرده کمبود خوراک دام و طیور

گلایه‌های تولید‌کنندگان مرغ، تخم‌مرغ و انواع دام سبک و سنگین از ناتوانی متولیان تنظیم بازار در تامین 100درصدی نهاده‌های دام و طیور به نرخ مصوب دولتی و قیمت‌گذاری دستوری این محصولات در شرایطی موجب نوسان و بالا ماندن شدید قیمت این محصولات در بازار خرده‌فروشی شده است که وارد‌کنندگان مانع‌تراشی دستگاه‌های دولتی در مسیر تخصیص ارز و واردات این نهاده‌ها و افزایش سهم برخی شرکت‌های دولتی مانند شرکت پشتیبانی امور دام را عامل مشکلات کنونی بازار نهاده‌های دام و طیور می‌دانند. 
به گزارش همشهری، فعالان صنفی با تأکید بر فاصله 3 تا 4برابری برخی نهاده‌های دام و طیور مانند کنجاله سویا در بازار آزاد با نرخ مصوب و افزایش رسمی نرخ این نهاده‌ها و تثبیت قیمت مصوب مرغ و تخم‌مرغ را عامل کمبود و گرانی این محصولات در بازار دانسته و تأکید می‌کنند با این شیوه تامین نهاده‌ها و قیمت‌گذاری مواد پروتئینی روند کاهش جوجه‌ریزی و کشتار مرغ‌های تخم‌گذار تشدید شده و با وجود تلاش‌های متولیان تنظیم بازار برای کنترل قیمت این محصولات در بازار خرده‌فروشی در آینده نه چندان دور باز هم شاهد کمبود و افزایش یا بالا ماندن قیمت مرغ و تخم‌مرغ خواهیم بود. از سوی دیگر وارد‌کنندگان برخی مصوبات بانک مرکزی در زمینه کاهش مدت زمان ارسال اسناد حمل از 8‌ماه به 2‌ماه و مصوبه گمرک ایران برای متروکه اعلام کردن کالاهای رسوبی در گمرکات را موجب از رده خارج کردن بخش خصوصی برای واردات این نهاده‌ها و تشدید انحصار شرکت‌های دولتی در بازار نهاده‌های دامی و برخلاف سیاست‌های ابلاغی اصل 44قانون اساسی برای کاهش تصدی دولت می‌دانند.

افزایش سهم شرکت‌های دولتی از واردات نهاده‌ها 
عضو هیأت مدیره اتحادیه وارد‌کنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران در گفت‌وگو با همشهری از دپوی بیش از 2میلیون و 500هزار تن نهاده‌های دامی وارداتی در بنادر کشور خبر داد و گفت: اکنون حدود یک میلیون و 500هزار تن ذرت که روی تعداد زیادی کشتی حامل این محصول در بندر امام خمینی(ره) دپو شده در انتظار تخصیص ارز توسط بانک مرکزی است. همچنین بیش از یک میلیون تن کنجاله سویای وارداتی دپو شده است. داوود رنگی، با اشاره به افزایش سهم شرکت پشتیبانی امور دام طی 3 سال گذشته از واردات نهاده‌های دامی، افزود: هر چه سهم این شرکت از واردات بیشتر شده متأسفانه تنش افزایش نهاده‌ها در بازار نیز افزایش یافته به‌نحوی که گرچه میزان واردات امسال ذرت نسبت به گذشته رشد داشته اما شاهد تنش زیاد در بازار این نهاده هستیم. به گفته او، سهم شرکت پشتیبانی امور دام از واردات نهاده‌ها از حدود 12درصد در سال 96به 18درصد در سال 97، حدود 33درصد در سال 98و 50درصد در8ماهه نخست امسال رسیده است. به گفته این عضو هیأت مدیره انجمن وارد‌کنندگان نهاده‌های دام و طیور، مصوبه گمرک مبنی بر متروکه اعلام کردن کالاهای رسوبی و بخشنامه بانک مرکزی درزمینه کاهش مدت زمان ارسال اسناد حمل از 8‌ماه به 2 ماه و بی‌اعتمادی این بانک در تخصیص ارز به وارد‌کنندگان بخش خصوصی موجب به حاشیه راندن تجار شده است. او تأکید کرد در شرایطی که بانک مرکزی به‌دلیل تحریم‌ها برای انتقال ارز با مشکل مواجه بوده و با هزینه و تأخیر بسیار زیاد این کار را انجام می‌دهد، چگونه انتظار دارد تا تجار و بازرگانان کالا را وارد و ظرف 2 ‌ماه رفع تعهد کنند. این در حالی است که اکنون برخی نهاده‌های وارداتی از 2 ‌ماه پیش وارد و در بنادر مانده اما بانک مرکزی قادر به تخصیص ارز برای ترخیص این اقلام نیست. رنگی افزود: مسئله این است که دولت در ظاهر حرفی می‌زند اما در عمل کار دیگری می‌کند. مقاومت بانک مرکزی برای تخصیص ارز 4200تومانی به بخش خصوصی، فضای بی‌اعتمادی را ایجاد کرده و مسئولان دولتی معتقدند که فقط شرکت‌های دولتی می‌توانند این ارز را مدیریت کنند. اما تجربه نشان داده که دولت هیچ وقت تاجر خوبی نبوده و خریدهای تکلیفی دولتی به وقت و با قیمت مناسب انجام نمی‌شود. او با انتقاد از سیاست‌های غلط بانک مرکزی برای تنبیه واردکنندگانی که با امکانات خود کالاهای اساسی وارد می‌کنند، گفت: بانک مرکزی سال گذشته ادعا کرد که مقادیر زیادی ارز 4200تومانی تخصیص داده اما کالا وارد نشده است، امسال نیز اعلام کرد که کالا صادر شده اما ارز حاصل از صادرات به کشور برنگشته است. این در حالی است که تجار بدون دریافت ارز، کالا وارد کرده و اکنون به‌دلیل ماندن نهاده‌ها در گمرکات با تحمیل هزینه‌های دموراژ و انبارداری و کاهش کیفیت کالاهای وارداتی مواجه هستند. در واقع بی‌توجهی بانک مرکزی نسبت به تجار داخلی موجب مشکلات تامین و تخصیص ارز و واردات نهاده‌ها شده است.

سیر نزولی واردات نهاده‌های دامی 
عضو هیأت مدیره اتحادیه وارد‌کنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران گفت:  نیاز بازار به نهاده‌های دام و طیور بنابر شرایط بازار متفاوت است به‌نحوی که اکنون جو روانی حاکم در زمینه کمبود و گرانی این نهاده‌ها موجب شده تا بخشی از نهاده‌های وارداتی در انبارها دپو شود. رنگی نیاز سالانه صنعت دام و طیور به ذرت منهای صنایع را حدود 9میلیون تن دانست و گفت: در زمینه جو با توجه به تولید داخل نیازمند واردات حدود 3تا 3.5میلیون تنی هستیم همچنین در مورد کنجاله سویا نیاز سالانه کشور حدود 4میلیون تن است که طی 8ماهه نخست امسال تنها 947هزار تن کنجاله وارد و یک میلیون و 417هزارتن نیز از طریق واردات دانه‌های روغنی که 80درصد آن به کنجاله تبدیل می‌شود، توسط کارخانه‌های روغن‌کشی تامین شده است. او افزود: در خوش‌بینانه‌ترین حالت برای تامین کنجاله سویا با کمبود حدود 2میلیون تنی تا پایان سال مواجه هستیم. رنگی با بیان اینکه میزان واردات ذرت طی 8ماهه امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته کمی بیشتر بوده است، گفت: طی 8ماهه منتهی به 8آذر‌ماه امسال 6میلیون و 500هزار تن ذرت وارد شده است اما در سال گذشته 5میلیون و 800هزار تن ذرت وارد شد که بیانگر رشد 12درصدی واردات این نهاده برای مصرف دام و طیور است. همچنین طی این مدت یک میلیون و 280هزار تن جو وارد شده که نسبت به رقم واردات 2میلیون و 232هزار تنی سال گذشته 43درصد کاهش داشته است. به گفته او در 8ماهه امسال حدود 947هزار تن کنجاله سویا وارد شده که نسبت به واردات یک میلیون و 231هزارتنی در مدت مشابه سال گذشته، واردات این نهاده با 23درصد کاهش مواجه بوده است. رنگی با اشاره به مصرف دوگانه دانه‌های روغنی برای دام و طیور و صنعت، افزود: طی 8ماهه امسال یک میلیون و 417هزار تن دانه روغنی وارد کشور شده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته یک میلیون و 845هزار تن بوده و واردات این کالای اساسی با کاهش 23درصدی مواجه شده است.

بهبود روند تأمین نهاده‌های دام و طیور 
یک عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران از تعدیل بازار نهاده‌های دامی خبر داد و گفت: عمده تخصیص ارز کنجاله سویا از شهریور به بعد بوده که هنوز وارد کشور نشده است. محمدمهدی نهاوندی افزود: یکی از دلایل نشتی نهاده‌ها نیز به‌دلیل اشکالاتی بوده که در سیستم توزیع و سامانه بازارگاه وجود داشته که خوشبختانه این مشکلات به‌تدریج در حال اصلاح است و اکنون نیز شاهد هستیم که هم قیمت‌ها به تعادل بیشتری رسیده و هم تولیدکنندگان رضایت بیشتری نسبت به گذشته دارند. به گفته او به‌عنوان مثال قیمت کنجاله سویا از حدود ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان به حدود ۱۰‌تا‌۱۱‌هزار تومان رسیده که این امر نشان‌دهنده رفع بخش عمده مشکلات سامانه بازارگاه در کنار افزایش تأمین نهاده‌هاست. نهاوندی با اشاره به اینکه تا ۲۱ آذرماه امسال ثبت سفارش کنجاله سویا نسبت به سال قبل حدود ۹۰ درصد افزایش یافته است، گفت: تخصیص ارز و تأمین ارز این محصول به‌ترتیب ۲۹ درصد و ۲۰ درصد افزایش یافته درحالی‌که ارزش ترخیص آن ۲۸ درصد کاهش داشته است. او با رد اینکه واردکنندگان کالاهای اساسی رسوبی به عمد محصولات خود را ترخیص نکرده و منتظر فرصتی هستند تا با قیمت گران‌تر آنها را بفروشند، گفت: متأسفانه دوستان گمرک و ترخیص‌کننده نیز دچار چنین سوءتفاهمی شدند و مقررات متروکه شدن را برای این کالاها اعمال کردند، این در حالی است که برای کالاهایی که منتظر تخصیص ارز هستند نباید چنین مقرراتی اعمال شود.

   واردات 80درصدی نهاده‌های دام و طیور
دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور با بیان اینکه نیاز کشور به نهاده‌های دامی حدود ۱۴ میلیون تن است، گفت: ۸۰ درصد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود. عباس حاجی‌زاده با اشاره به اینکه سال گذشته میزان واردات کنجاله سویا افزایش یافته بود و حتی این کالا به زیر نرخ مصوب در بازار عرضه می‌شد، گفت: به‌دلیل شرایط خوبی که سال قبل داشتیم، متأسفانه در ۵-۴‌ماه نخست امسال مسئولان مربوطه در اعلام اسامی واردکنندگان به بانک مرکزی تعلل کردند و شرایط کرونا نیز باعث تشدید این مسئله شد، ضمن اینکه افرادی هم که به بانک مرکزی معرفی شده بودند به‌دلیل مشکلاتی که بانک با آنها مواجه بود، ارزهای غیرقابل انتقال دریافت کرده بودند و همین مسئله باعث شد تا اواخر تابستان قیمت کنجاله سویا به ۵ برابر نرخ مصوب برسد و بازار بحرانی شود. او با انتقاد از سهم 89درصدی شرکت پشتیبانی امور دام از تخصیص ارز واردات کنجاله سویا، افزود: زمانی که دولت متوجه وخامت اوضاع شد، از همه خواست که وارد عمل شوند تا بتوانند این مشکل را حل کنند و در این میان ارز بسیار زیادی به شرکت پشتیبانی امور دام اختصاص پیدا کرد تا تأمین نیاز متراکم بازار را انجام دهد و تاکنون ۸۹ درصد ارز کنجاله سویا را بخش دولتی گرفته است. 

دبیر اتحادیه وارد‌کنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران: تا‌کنون 89درصد ارز تخصیص‌یافته به واردات کنجاله سویا مربوط به بخش دولتی و شرکت پشتیبانی امور دام بوده است این در حالی است که سهم این شرکت در واردات نهاده‌های دامی قبل از سال ۹۶ کمتر از ۸ تا ۱۰ درصد بوده و اکنون به ۳۶ تا ۳۷ درصد رسیده است