1281.تولد
2مهر 1281 برابر با 24سپتامبر 1902و 20جمادیالثانی 1320 روز تولد حضرت زهرا(س) سومین پسر و ششمین فرزند سیدمصطفی موسوی شاگرد میرزای شیرازی و بانو هاجر، از نوادگان آیتالله خوانساری، به دنیا آمد. سیدمصطفی که از نبرد با بهرامخان، سردسته اشرار خمین، برگشت، قابله، نوزاد را دست او داد. سید در گوش‌اش اذان و اقامه گفت و نامش را سیدروحالله گذاشت.
1281. یتیمی
سیدروحالله پنج‌ماهه بود که برادران بهرامخان انتقام گرفتند و سیدمصطفی را شهید کردند. هنوز 10سالش نشده بود که مادر هم در قحطی و وبای جنگ جهانی اول درگذشت.
1293. غیرت نوجوانی
جنگ جهانی اول که شروع شد قوای دول متفق به ایران سرازیر شدند. خمین هم از چکمه قوای اجنبی و ظلمشان بینصیب نماند و از اینکه با حمله نیروهای روس به خمین سیدروحالله تفنگ برنو دست گرفت و با اشغالگران جنگید.
1298. و اینک حوزه
به حوزه علمیه اراک رفت تا شاگرد شیخ عبدالکریم حائری شود. اساتید دیگر هم بودند اما او با شیخ عبدالکریم ارتباط گرفت. با درگذشت شیخ عبدالکریم او راهی قم شد.
1302. تأثیر مدرس
سیدروحالله برای دادخواهی از ظلم خوانین پیش سیدحسن مدرس نماینده مجلس رفت. مدرس به او گفت: «بزنید که بروند شکایت کنند، نه اینکه بخورید و بروید شکایت کنید». سیدروحالله مدرس را یک مبارز علیه ظلم رضاخان، یک سیاستمدار با تقوا و یک عالم میدانست. او مدرس را الگو قرار داد و تلاش کرد با درس خواندن به جایگاه بالای علمی برسد.
1304. سجل
داشتن سجل و نام خانوادگی که اجباری شد، حکومت به فرزندان سیدمصطفی اجازه نداد شهرت واحد انتخاب کنند. به سیدمرتضی پسندیده را دادند و سیدروحالله هم شهرت مصطفوی را برگزید.
1306. مجتهد جوان
سیدروحالله جزو نوابغ حوزه علمیه قم شد و در 25سالگی اجتهاد گرفت. زمانی استاد حوزه شد که رضاشاه میخواست حوزه را با خاک یکسان کند. سیدروحالله با چشمان خود اشکهای آیتالله حائری را دید که میگفت: «انگلیس حلقوم اسلام را گرفته، تا آن را خفه نکند دست بردار نیست».
1307. عرفان می‌خواهم
دم در حجره، سیدروحالله این پا و آن پا میکرد تا کار حاج‌آقا شاهآبادی با طلبهها تمام شود. وقتی راه افتاد سمت خانه، روحالله هم دنبالش راه افتاد. دودل بود بگوید یا نه. آخر دل را به دریا زد و جلو رفت؛ «میشود برایم فلسفه بگویید؟» آقا گفت: «مرا معاف کنید». اما روحالله دست بردار نبود، اصرار و خواهش کرد. عرق روی پیشانی‌اش را پاک کرد و گفت: «آقا راستش را بخواهید من از شما فلسفه نمی‌خواهم، عرفان می‌خواهم». آقا خندید، به خانه رسیده بود. استاد به شاگردش تعارف کرد بیاید داخل، روحالله هم قبول کرد.
1307. همسفر
توی حیاط پای حوض نشست. بوی عطر اقاقی همه جا را برداشته بود. آبی به صورتش زد، نسیمی خنک آمد. حالا همسفرش را پیدا کرده بود، دوستش را، یاورش را، استادش را. جز یکی‌دو نفر که جسته و گریخته میآمدند، روحالله پای ثابت بحث عرفان آقای شاهآبادی بود. بعد از نخستین جلسه فهمید که نمیتواند دل بکند. بعدها که روحالله، امام شد همیشه میگفت: «من در لطافت روح هیچکس را مانند آقای شاهآبادی روحی فداه ندیدم».
1308. ازدواج با قدسی
پرسیدند چرا ازدواج نمیکنی. گفت هنوز کسی پیدا نکردهام. گفتند حاج‌آقا ثقفی [آیتالله میرزا محمدثقفی تهرانی] دختران خوبی دارد. رفت خواستگاری، اما خدیجه ثقفی و مادربزرگش برخلاف حاج آقا مخالف بودند. از اینرو جواب خواستگاری 10ماه طول کشید. خدیجه ثقفی خواب دید که یک مراسم عروسی است و رسولالله(ص)، امیرالمومنین(ع) و امام‌حسن(ع) نشستهاند. خوابش را برای مادربزرگ تعریف کرد. او هم گفت: «پس معلوم است که این سید، سیدواقعی است. مبارک است».
1323.کشف الاسرار
«داشتم میرفتم فیضیه. دیدم همه دارند درباره اسرار هزارساله (کتابی از علی اکبر حکمی زاده که شبهه‌هایی به دین اسلام وارد کرده بود)حرف میزنند. با خودم گفتم ما داریم اخلاق میگوییم و بحث اینها تا حوزه هم آمده است. برگشتم. سی‌چهل روز همه کارهایم را تعطیل کردم و جواب او را در کشفالاسرار نوشتم.»
1342. انجام وظیفه
اعلامیههایش زیاد شده بود. بزرگی برایش پیغام فرستاد که چون شما مرجع هستید، زیبنده نیست اینقدر بیانیه دهید. گفت بگویید من نمی‌خواهم مرجع بشوم. من می‌خواهم به وظیفه‌ام عمل کنم.
9فروردین 1342.تقیه، حرام
آیتالله خمینی(ره) در پیامی تقیه را حرام اعلام کردند؛ «اصول اسلام در معرض است. قرآن و مذهب در مخاطره است. تقیه حرام است و اظهار حقایق واجب ولو بلغ ما بلغ.»
آبان 1341. جدیت
دید پایتخت به تلگرام وقعی ننهاد. دوباره تلگرام زد: «بیش از این با احساسات مردم بازی نکنند، علمای اسلام دست‌بردار نیستند. با امروز و فردا کردن نمیتوانند موضوع را مسکوت بگذارند، صحبت خطر برای اسلام است». وقتی هم که دولت بهصورت فرمایشی لایحه را لغو کرد آیتالله پیام داد: «تمام اینها خیمه‌شب‌بازی است، دروغ است. اینها برنامه اساسیتری برای این مملکت دارند».
16مهر 1341. نخستین اعتراض
با تصویب «لایحه انتخاب انجمنهای ایالتی و ولایتی» که در آن قید اسلام از شرایط انتخابشوندگان حذف و سوگند به کتاب آسمانی جایگزین سوگند به قرآن میشد، آیتالله به شاه تلگرام زد: «انتظار ملت مسلمان این است که با امر اکید آقای علم را ملزم کنید از قانون اسلام تبعیت کنند و از جسارتی که به قرآن کریم نموده استغفار نمایید. والا ناگزیرم در نامه سرگشاده به اعلیحضرت مطالب دیگری را تذکر دهم».
9فروردین 1340. ارتحال آیتالله بروجردی
آمریکا بعد از کودتای 28مرداد 1332منتظر فرصتی بود تا برنامه خود را در ایران پیاده کند. ارتحال آیتالله بروجردی این فرصت را به آمریکاییها داد. لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی، بعد اصلاحات ارضی و بعد کاپیتولاسیون. اما آمریکاییها فکر یک جای کار را نکرده بودند.
1329.خانواده
«بچهها شب تا صبح گریه میکردند. من مجبور بودم شب تا صبح بیدارم بمانم. امام هم شب را تقسیم کرده بود. دو ساعت من بچه را ساکت میکردم و دو ساعت او».
1327. شجاعت
رفت کاخ شاه به نمایندگی از آیتالله بروجردی. محکم گفت ما مخالف تغییر قانون اساسی هستیم. نخستینبار بود شاه اسمش را میشنید.
1325. روزهای رمضان
حدود سال1325 بود که به محلات آمدند. علمای شهر ما به ایشان ارادت داشتند. پیشنهاد کردند که مسجدی در اختیارشان بگذارند تا مردم بهره ببرند. ایشان فرمودند: «من را به حال خود بگذارید و بهکار خودتان مشغول باشید». چند روزی که از ماه رمضان گذشت، عدهای گفتند حالا که شما نماز جماعت را نپذیرفتید حداقل جلسهای تشکیل دهید که بعضیها از محضرتان استفاده کنند. بالاخره امام جلسه را پذیرفتند و آن جلسه در روزهای ماه رمضان، ساعت پنج بعدازظهر در مسجدی در مرکز شهر برپا شد. روی زمین پای ستونی مینشستند و جمعیت دور ایشان حلقه میزدند.
1325. دست به دامان بروجردی
اقتدار حوزه با ارتحال آسیدابوالحسن اصفهانی و آیتالله قمی ضعیف شد. آیتالله خمینی دست به دامان آیتالله بروجردی مرجع شیعیان جهان شد تا به قم بیاید و حوزه رونق بگیرد. بروجردی پذیرفت و به قم آمد تا دوباره این میراث شیعه سرپا شود؛ وضعیتی که غربیها از آن وحشت داشتند.
15اردیبهشت 1323. پیشنهاد قیام
نخستین نامه و بیانیه سیاسی روحالله موسوی خمینی(ره) به مردم با عنوان بیانیه «قیامالله» که با آیه «قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا لله مثنی و فرادی» آغاز و در آن از همه علما و روحانیون و دینداران دعوت شد برای نجات دین از دست یک مشت شهوتران قیام کنند؛ «این کلمه تنها راه اصلاح دو جهان است. قیام برای شخص است که یک نفر مازندرانی بیسواد را بر یک گروه چندین میلیونی چیره میکند. قیام برای نفع شخصی است که الان هم چند کودک خیابانگرد را در تمام کشور بر اموال و نفوس و اعراض مسلمانان حکومت داده.» اما درخواست «انقلاب اسلامی» او در آن زمان مورد استقبال واقع نشد.
23فروردین 1342. منع مهاجرت
دستهای علما عزم نجف کرده بودند تا از این شرایط خلاصی یابند. همزمان شاه هم تلاش میکرد با ارسال پیام به آیتالله حکیم در نجف مرکز مرجعیت را از ایران به نجف منتقل کند تا نفس راحتی بکشد. امام به این علما پیام داد: «مهاجرت از ایران جز خالی کردن میدان برای رژیم و سرگردان ساختن مردم چیزی در بر نخواهد داشت. منطق الهی قرآن در مصاف با دشمن احدی الحسنیین است، یا شهادت یا پیروزی».
15خرداد 1342. دستگیری
ساعت 2نیمه شب به‌زور رفتند داخل خانه امام و خادم را به باد کتک گرفتند. لباس پوشید و رفت و گفت روحالله خمینی منم. او را عقب ماشین سوار کردند. بین دو مامور. هر دو هم اسلحه داشتند. کسی که جلو نشسته بود هم اسلحه داشت. اما پاهایشان میلرزید. ترسیده بودند. آیتالله دستش را گذاشت روی پایشان. خیلی طول کشید تا آرام شدند.
15خرداد 1342. قیام خونین
مردم در بسیاری از شهرها در اعتراض به دستگیری آقا تظاهرات کردند. پاسخ مأموران شاه هم تنها گلوله بود و صدها نفر در قم، ورامین، تهران، مشهد، تبریز، شیراز و شهرهای دیگر به شهادت رسیدند.
30خرداد 1342. مرجعیت عام
اسدالله علم و بسیاری دیگر اصرار داشتند که امام اعدام شود. 45نفر از علما به تهران آمدند و پس از مذاکرههای فراوان، 2مرداد در اعلامیه مشترکی مرجعیت آیتالله خمینی تأیید شد. طبق قانون اساسی مراجع تقلید از مصونیت قضایی برخوردار بودند.
مرداد 1342. 40میلیون تومان
نامه و پاکت پول شاه را که نصیری برایش آورده بود تا کار به رژیم نداشته باشد، رد کرد؛ «من 40میلیون تومان میدهم شاه رفع شر بکند. نصیری پرسید از کجا میآورید؟ آیتالله گفت: به مردم در همه شهرها و قصبات اعلام میکنیم هرکس با شاه مخالف است یک تومان بدهد. یک ساعته 40میلیون تومان جمع میشود بدون اینکه به بودجه مملکت فشار آید.»
1342. تزکیه نفس
آقایی نوشتند: «آقای حاج روحالله خمینی. آیا شما خودت را اعلم از علما می‌دانی یا نه»؟ نوشتند: «بسمه‌تعالی. تزکیه المرء لنفسه قبیح. روحالله الموسوی الخمینی». نه گفت آری، نه گفت نه.
1343. رفع حصر
شبی که آمدند و به آیتالله گفتند فردا آزادت میکنیم، ایشان گفت: «من که عوض نشدهام. اگر بناست شماها به کارهای سابق ادامه دهید، بودن من در اینجا اصلح است». سرهنگ مولوی جواب داد که «به درجهام قسم که دیگر آن حرفها نیست». 18فروردین آیتالله را از حصر خانگی در داوودیه تهران آزاد کردند و ساعت 22شب به قم بردند.
21فروردین 1343. کدام تفاهم
اطلاعات در مطلب «اتحاد مقدس» نوشت روحانیت و دولت تفاهم کردهاند. آیتالله به عباس مسعودی صاحب امتیاز روزنامه اطلاعات: «این تفاهم چیست و کجاست؟ بگو این تفاهم را کی تفاهم کرده؟ من تفاهم کردهام یا آقایان دیگر تفاهم کردهاند؟ این تفاهم بایستی روشن بشود. خمینی را اگر دار بزنند تفاهم نخواهد کرد. من پاپ نیستم که فقط روزهای یکشنبه مراسمی انجام دهم و بقیه را سلطان باشم و به امور کاری نداشته باشم. بایستی این را خودت توی روزنامه بنویسی و تکذیب کنی. اگر نکنی من تو را تکذیب می‌کنم».
22 فروردین 1343. سرباز، ما هستیم
ملاقات سرهنگ مولوی رئیس سازمان امنیت تهران با امام‌خمینی(ره) در قم؛ «آقا، من فکر می‌کنم صلاح بر این باشد که شما دست از این اعتراض و تکذیب کردن روزنامه اطلاعات بردارید و اگر برندارید درهرحال ما سربازیم...». آیتالله وسط حرفش پرید: «تو کجایت سرباز است؟ اگر سرباز بودید که چادر زنانه سرتان نمیکردید فرار کنید (اشاره به فرار سربازان از سربازخانهها در شهریور1320) سرباز ما هستیم که درهرحال از این مملکت دفاع میکنیم».
آبان 1343. عزای کاپیتولاسیون
از صبح مردم جمع شدهاند بیت مرجعشان. مرجع بغض کرده آمد. مردم که دیدندش به گریه افتادند. انّالله و انّاالیه راجعون گفت و شروع کرد: «من تاثرات قلبی خودم را نمیتوانم اظهار کنم. قلب من در فشار است. این چند روزی که مسائل اخیر ایران را شنیدهام خوابم کم شده است». مرجع گریه کرد. مردم گریه کردند. میگفت: «ایران را فروختند. استقلال ما را فروختند. آقایان من اعلام خطر می‌کنم. ای ارتش ایران، ای سیاسیون، ای بازرگانان، ای مراجع اسلام من اعلام خطر می‌کنم. ای نجف، ای قم، ای تهران من اعلام خطر می‌کنم. رفت اسلام...».
13مهر 1357. عزم پاریس
بازگشت امام از مرز عراق و کویت به بصره و سپس حرکت به سمت فرودگاه بغداد برای رفتن به پاریس. پاریس به این دلیل انتخاب شد که روزی دو پرواز بین تهران و پاریس برقرار بود و ایرانیان مشکلی برای سفر به پاریس نداشتند.
12مهر 1357. اخراج امام از نجف
محاصره خانه امام‌خمینی در نجف و دستور اخراج ایشان از خاک عراق. حرکت امام‌خمینی از نجف به سمت کویت. دولت کویت به بهانه نداشتن گذرنامه، اجازه ورود به امام‌خمینی را از پست مرزی عبدلی در منطقه سسوان نداد. اقامت امام در هتل «شط الذهبی» در مرز عراق و کویت.
17دی 1356. شروع انقلاب
مقاله «ارتجاع سرخ و سیاه در ایران» را علاوه بر اطلاعات، به کیهان و آیندگان و رستاخیز هم دادند. اما آنها آیتالله را همچنان محبوب میدانستند و زیر بار چاپ مقاله نرفتند. در نهایت اطلاعات این مقاله توهینآمیز به امام را چاپ کرد و آتش زیر خاکستر را پس از 14سال شعلهور کرد.
اول آبان 1356. شهادت مصطفی
پس از تشییع فرزندش به کربلا، به منزل رفت و به قدسی گفت: «امانتی خداوند به ما داده بود و اینک از ما گرفت. من صبر می‌کنم. شما هم صبر کنید و صبرتان هم برای خدا باشد».
1349. منافقان زمانه ما
نمایندگان سازمان مجاهدین خلق رفتند نجف برای ملاقات. از ایران هم بسیاری از علما و سیاسیون از او خواستند مجاهدین را تأیید کند، اما زیر بار نرفت.
9بهمن 1348. جواب مخالفان
مخالفت خیلیها در نجف درآمد که این ولایت فقیه دیگر چه صیغهای است؟ امام ضمن استناد به احادیث امام صادق(ع) و کتاب «من لایحضرالفقیه» شیخ طوسی و لزوم سرپرستی جامعه اسلامی توسط فقیه در عصر غیبت گفت: «خدا میداند که این صحبت‌ها از مسائل واجبتر است. این صحبت‌ها شما را زنده میکند. این وضع نکبت بار شما را تغییر میدهد».
اول بهمن 1348. ولایت فقیه
شاه و صدام در جنگ سرد رادیویی به جان هم افتاده بودند. اما آیتالله بالای منبر مسجد شیخ انصاری نجف رفت و 13شب از موضوعی جنجالی سخنرانی کرد؛ ولایت فقیه و حکومت اسلامی. سخنرانیاش را طلاب پیاده کردند و در جزوهای به ایران و کشورهای اسلامی فرستادند. جزوه را در مکه حجاج ممالک اسلامی میخواندند و در تهران ساواک. رژیم تازه فهمید با تبعید آیتالله به نجف چه اشتباهی کرده است.
13مهر 1344. تبعید در تبعید
با نامههای دانشجویان ایرانی خارج از کشور به دبیرکل سازمان ملل و فشار دبیرکل به دولت ترکیه، دولت ایران، آیتالله را به عراق تبعید کرد. این اتفاق نادری بود که دولتی، شهروند خود را به کشوری دیگر تبعید کند. آیتالله 23مهر به نجف رفت. شاه گفته بود: «نجف هر کوچهاش هفت مجتهد دارد و خمینی در آن گم میشود». اما اشتباه میکرد. کار آیتالله گرفت و 23 آبان تدریس در حوزه علمیه نجف را با درس با سخنرانی درباره وظایف سران کشورهای اسلامی و مسئولیت علما در مبارزه با استعمار و صهیونیسم شروع کرد.
1343. تحریرالوسیله
در سرمای بورسای ترکیه اجازه ندادند عمامه بر سر بگذارد و عبا بر تن کند. گفتند کلاه. قبول نکرد و با سر برهنه بیرون میرفت. همانجا بیکار ننشست و نگارش کتاب تحریرالوسیله به زبان عربی را شروع کرد.
13آبان 1343. یاران گهواره
نیمهشب تیمسار مولوی بازداشتش کرد و مستقیم به فرودگاه مهرآباد بردش تا با یک هواپیمای نظامی به ترکیه تبعید شود. پای پلکان هواپیما مولوی گفت: «یارانش کجا هستند آقای خمینی؟» گفت: «یاران من در گهوارهها خوابیدهاند».
26دی 1357. فرار شاه
فرار شاه از ایران. امام‌خمینی؛ «الله‌اکبر. عزیمت شاه نخستین مرحله پیروزی ما به سوی پایان دیکتاتوری پنجاه‌ساله است و پیروزی نهایی فقط هنگامی بهدست میآید که رژیم خاندان و از آن مهمتر سلطه خارجیها بر ایران پایان یابد.»
12بهمن 1357. نگار میرسد
بازگشت به ایران پس از 14سال تبعید. امام‌خمینی مستقیما از فرودگاه مهرآباد راهی بهشت زهرا شد تا در کنار شهیدان انقلاب نخستین سخنرانی را انجام دهند؛ «خود اون آدم، دولت اون آدم، مجلس اون آدم، همه غیرقانونی است و باید محاکمه بشوند و ما آنها را محاکمه میکنیم. من دولت تعیین می‌کنم، من توی دهن دولت میزنم من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم.»
16بهمن 1357. نخستین دولت
امام‌خمینی(ره) مهندس مهدی بازرگان را بهعنوان رئیس نخستین دولت حکومت اسلامی تعیین کردند.
19بهمن 1357. تیر خلاص به رژیم
همافران مخفیانه با ساک لباس به مدرسه علوی رفته و آنجا با پوشیدن یونیفرم به امام‌خمینی احترام نظامی گذاشتند. ستاد بزرگ ارتشتاران عکس دیدار همافران با امام در روزنامه عصر کیهان را جعلی خواند. اما امام عکس منتشر شده در کیهان را تأیید کرد و همین برای فروپاشی بزرگترین ارتش خاورمیانه کافی بود.
22بهمن 1357. پیروزی انقلاب اسلامی
با پایان یافتن نظام شاهنشاهی امام پیام داد: «انقلاب ما از نظر پیروزی بر دشمن هنوز به پایان نرسیده است. دشمن از انواع وسایل و دسایس بهرهمند است و توطئهها در کمین است. هوشیاری و اطاعت از فرمانه‌ای رهبری و دولت موقت توطئهها را نقش بر آب میسازد».
10 اسفند 1357. نه بیش، نه کم
امام در پاسخ به انواع پیشنهادها برای مدل حکومت ایران و رفراندوم 10فروردین 58 فرمودند: «نه جمهوری، نه جمهوری دمکراتیک، نه جمهوری دمکراتیک اسلامی، موضوع رفراندوم جمهوری اسلامی است، نه یک کلمه کم، نه یک کلمه بیش».
10فروردین 1358.جمهوری اسلامی
برگزاری رفراندوم تعیین رژیم. حدقل سن رأی دهندگان 16سال تمام اعلام شد. امام‌خمینی پای صندوق رأی حاضر شدند و به جمهوری اسلامی رأی «آری» دادند. 2روز بعد امام در پیامی انتخاب جمهوری اسلامی را بهعنوان رژیم حکومتی جدید تبریک گفتند.
6 فروردین 1359. رسوایی کارتر
نامه تاریخی جیمی کارتر رئیسجمهور آمریکا به امام‌خمینی؛ «عالیجناب. تمنا دارم مرا در حل بحران فیمابین براساس ضوابط منصفانه و شرافتمندانه جدا یاری کنید و از این بابت نهایت حقشناسی را خواهم داشت. با تقدیم بهترین احترامات. جیمی کارتر. 26 مارس 1980.» امام نامه محرمانه کارتر را رسانهای کردند.
15بهمن 1358. حب الدنیا
امام در مراسم تنفیذ حکم ریاستجمهوری ابوالحسن بنی‌صدر فرمود: «من یک کلمه به آقای بنی‌صدر تذکر میدهم. این یک تذکر برای همه است. حب الدنیا راس کل خطیئه. هر مقامی که برای بشر حاصل میشود، روزی گرفته خواهد شد و آن روز هم نامعلوم است. مقام آنها را مغرور نکند که این مقام رفتنی است».
2بهمن 1358. نخستین بستری
امام که اسفند سال گذشته به قم رفته بودند با حادشدن وضعیت سلامتشان به تهران آمدند و در بیمارستان قلب مهدی رضایی [شهید رجایی فعلی] بستری شدند. هزاران نفر از مردم برای اهدای قلب خود به امام‌خمینی تجمع کرده بودند.
21دی 1358. مرد سال
مجله آمریکایی تایم که طی رسمی از دهه1920 هر سال اثرگذارترین شخص را بهعنوان مرد سال برمیگزید، برای سال1979 امام‌خمینی را بهعنوان مرد سال انتخاب کرد.
13 آبان 1358. خوب جایی را گرفتید
پس از فتح لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام به آنها گفت: «آنجا را نگه دارید که خوب جایی را گرفتهاید». کمی بعد دستور داد زنان و سیاهپوستان آزاد شدند. ضمن برحذر داشتن اعضای شورای انقلاب و مقامات دولتی از مذاکره با آمریکاییها، در پاسخ تهدید کارتر به حمله نظامی هم گفت: «آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند».
27 مرداد 1358. عمل انقلابی
فرمان امام‌خمینی برای پایان دادن به بحران کردستان و غائله پاوه؛ «این توطئه‌گرها در صف کفار هستند. دولت و ژاندارمری و ارتش با شدت رفتار کند. اگر با شدت رفتار نکنند، ما با آنها با شدت رفتار میکنیم. مسامحه حدودی دارد. میآیم تهران و با رؤسایی که مسامحه میکنند، انقلابی عمل می‌کنم. بروید توطئه‌گرها را سرکوب کنید. مسامحه نکنید.»
16مرداد 1358. روز قدس
اسرائیل حملاتش را به جنوب لبنان و جنایاتش را در فلسطین گسترش میداد و این با توجه به در پیش بودن نخستین سالگرد پیمان کمپ دیوید، برای جهان اسلام خطری بزرگ محسوب میشد. راهبرد امام برای مقابله با رویه توسعهطلبی یهود، اعلام آخرین جمعه ماه مبارک رمضان بهعنوان روز جهانی قدس بود. پیشنهادی که مورد استقبال همه مسلمانان جهان قرار گرفت و هنوز نیز پابرجاست.
12 اردیبهشت 1358. پاره تن
در عزای مصطفی گریه نکرد اما در سوگ آیتالله مطهری هقهق گریههایش را کسی فراموش نکرده است؛ «مطهری پاره تن من بود. بکشید ما را ملت ما بیدارتر میشود».
6 اردیبهشت 1358. دیدار رهبران مجاهدین خلق
مسعود رجوی و موسی خیابانی رهبران سازمان مجاهدین خلق برای ملاقات با امام اجازه خواستند و امام پذیرفت. برای برخی شبهه ایجاد شد که چرا امام باید اینها را بپذیرد. امام جواب داد: «یکی اینکه احتمال میدادم اینها مطالبی داشته باشند که به گوش من نرسیده باشد و بعد بگویند ما مطالبی داشتیم و امام وقت نداد به گوش او برسانیم و اگر میگفتیم، امام قبول میکرد. من چرا باید این فرصت را از اینها بگیرم. دوم اینکه من خودم مطالبی داشتم که باید به اینها میگفتم بهعنوان اتمام حجت، که خدای نکرده بعدها در دل خودم نماند که چرا به اینها نگفتم و اینها نگویند که امام حرفهایش را به ما نگفت».
29 فروردین 1358. ارتش انقلاب
امام در واکنش به درخواستهای گروههای افراطی برای انحلال ارتش فرمودند که انحلال ارتش جایز نیست و آن روز را روز ارتش نامیدند.
5اردیبهشت 1359. شکست آمریکا
پس از شکست نظامی آمریکا در صحرای طبس امام فرمود: «کارتر باز احساس نکرده با چه ملتی روبهروست و با چه مکتبی بازی میکند. کارتر بداند که اگر این گروه به مرکز جاسوسی آمریکا در تهران حمله کرده بودند، اکنون همه50 نفر جاسوس محبوس در لانه جاسوسی رهسپار جهنم بودند».
31شهریور 1359. مدیریت بحران
جنگ برای مرزنشینان از ماهها قبل شروع شده بود. اما برای تهرانیها ساعت14:20 روز 31شهریور شروع شد. میگها که مهرآباد را بمباران کردند و مردم هراسان شدند امام پیام داد: «مردم دست و پای خود را گم نکنند، دزدی آمده سنگی انداخته و فرار کرده. اگر چنانچه صدام حسین حد خودش را نداند و تجاوز را تکرار بکند ما دستور میدهیم ملت ما بسیج میشوند و ما با ملت عراق کاری نداریم بلکه این صدام حسین است که به واسطه تحریک آمریکا اقدام کرده است».
8مهر 1359. جوانان اهوازی
آنقدر سربازان بعثی به اهواز نزدیک شده بودند که با خمپاره شهر را میزدند. مردم اهواز هم مثل آبادان و خرمشهر بدون اینکه وسایلی را جمع کنند عزم کوچ کرده بودند. امام پیام داد: «مگر جوانان اهوازی مردهاند که دشمن اهواز را بگیرد؟» فرمان امام روح تازهای را در کالبد مدافعان دمید و آنها به فرماندهی علی غیور اصلی شبانه با یورشی بعثیها را کیلومترها از شهر دور کردند.
10مهر 1359. سلاحهای پنهان
آقای خامنهای نماینده امام در شورای عالی دفاع با لباس نظامی آمد خدمت امام و از کمبود جنگافزار گفت. امام دستور داد همه تفنگها را بشمارند. پس از چند روز آمار سلاحها را خدمت امام آورد. امام جواب داد: «نه بیشتر از این حرفهاست. خیلی بیشتر. آنها برای جنگ با شوروی بیش از اینها سلاح انباشته بودند». همه از حرف امام تعجب کردند. بعدها به سلاحهایی برخوردند که از وجودشان کسی خبری نداشت.
14 اسفند 1359. شیاطین
در سخنرانی جنجالی بنی‌صدر در دانشگاه تهران در سالگرد دکتر مصدق، شعار مرگ بر بهشتی مجاهدین خلق، امام را بسیار ناراحت کرد. امام به همه مسئولان ازجمله رئیسجمهور بنی‌صدر پیام داد: «شیاطینی هستند بهصورت انسان که شما را دارند به اختلاف میکشند». مسعود رجوی پس از بازگشت از پاریس، در ملاقات با بنی‌صدر خواستار برگزاری رفراندوم شد و بنی‌صدر هم پذیرفت. مردم و نیروهای انقلاب از بیکفایتی بنی‌صدر به ستوه آمده بودند.
21 اردیبهشت 1360. رد ملاقات
امام‌خمینی(ره) درخواست رهبران سازمان مجاهدین خلق را برای ملاقات دوم رد کردند؛ «شما به قوانین اسلام گردن فرود بیاورید، کشور اسلامی ما همه شما را میپذیرد و من هم که یک طلبه هستم با شما حاضرم بنشینم و صحبت کنم...»
20خرداد 1360. عزل فرمانده کل قوا
بنی‌صدر که بیکفایتی در امور نظامی را از حد گذرانده بود توسط امام از فرماندهی کل قوا برکنار شد؛ «بسم الله الرحمن الرحیم. ستاد مشترک نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران. آقای ابوالحسن بنی‌صدر از فرماندهی نیروهای مسلح برکنار شدهاند. روحالله الموسوی الخمینی.»
31خرداد 1360.تابع مجلس
پس از تصویب عدمکفایت سیاسی بنی‌صدر برای تصدی پست ریاستجمهوری، در مجلس شورای اسلامی، امام در حکمی بنی‌صدر را از ریاستجمهوری عزل کرد و فرمود: «کرارا به بنی‌صدر گفتم حسابت را از منافقین جدا کن.»
8شهریور 1360. پستتر از ابن‌ملجم
پس از شنیدن خبر شهادت آقایان رجایی و باهنر در انفجار دفتر نخستوزیری داشت برای مردم سخنرانی میکرد. بغض کرده بود اما بغضش را فرومی‌خورد؛ «من ابن‌ملجم را از اینها مردتر میدانم. او در حضور مردم کار خودش را کرد و اینها مردانگی آن نامرد را هم ندارند.»
6مهر 1360. شکست حصر آبادان
اصرار امام بر شکست حصر آبادان پس از یک سال محاصره بود. حسن باقری مسئول 24ساله واحد اطلاعات عملیات سپاه استفاده از اصل غافلگیری را پیشنهاد داد. فرماندهان سپاه طرح حسن باقری را برای امام فرستادند. امام فرمود: «ارتش هم باید باشد. آنها را نسبت به کارتان توجیه کنید». با توجیه ارتش لشکر خراسان به آبادان آمد و از اینرو نام عملیات ثامن‌الائمه شد. با شکست محاصره آبادان امام پیام داد: «به اسم ملت بزرگ ایران از رزمندگان تقدیر می‌کنم».
12مرداد 1366. لکه ننگ آلسعود
پیام امام‌خمینی به مناسبت فاجعه جمعه سیاه مکه؛ «دوباره دست کثیف آمریکا و اسرائیل از آستین ریاکاران و سردمداران کشور عربستان و خائنین به حرمین شرفین به درآمد. این لکه ننگی است که با آب زمزم و کوثر هم پاک نمیشود.»
6مرداد 1366. برائت از مشرکین
امام‌خمینی در پیامی منسوب به «برائت از مشرکین» همه مسلمانان جهان و زائران بیتاللهالحرام را بر لزوم اعلام برائت از دشمنان اسلام فرا خواندند؛ «اسلام بهزودی سنگرهای کلیدی جهان را فتح خواهد کرد.»
دی 65. شکست؛ پل پیروزی
رادیوهای بیگانه پیروزی صدام در کربلای 4 را در بوق و کرنا کرده بودند. هزاران رزمنده هنوز در منطقه بودند و از طرفی بعثیهای سرخوش از پیروزی خیلیها را مرخص کرده بودند. فرماندهان باید تصمیمی حساس و تاریخی می‌گرفتند. آمدند پیش امام برای کسب تکلیف. امام گفت: «از همان منطقهای که شکست خوردید، عملیات کنید که پیروزید». کربلای 5 که شروع شد شلمچه پس از 6سال طعم آزادی را چشید و شاکله ارتش بعث هم از هم پاشید.
12مهر 1365. هشدار به منتظری
امام‌خمینی(ره) در پیامی به آیتالله منتظری، وی را از حمایت از سیدمهدی هاشمی برحذر داشتند و نیز درباره دسیسههای منافقین هشدار دادند.
9 تیر 1365. نبرد مهران
ارتش بعث در یورشی ناگهانی 17خرداد 65 به تلافی از دست دادن فاو، شهر مرزی مهران را گرفت. خبر که به تهران رسید امام فرمودند: «مهران را پس بگیرید، مهران را پس بگیرید». غروب نهم تیرماه صدام آماده میشد در کنفرانسی مطبوعاتی خبر فتح مهران را اعلام کند. هنوز جملهاش تمام نشده بود؛ «مهران مهریه فاو است...» خبر دادند ایرانیان مهران را پس گرفتند. رزمندگان اسلام پس از عملیات کربلای یک به تهران آمدند تا شادی امام را ببینند. در راه میخواندند: «به سوی شهر تهران عازم دیدار جانانم، به سوی گلشن حسینی میروم، به دیدار امام‌خمینی میروم». امام را که دیدند گفتند: «خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار».
6فروردین 1365. سکته قلبی
امام‌خمینی بهدنبال سکته قلبی دچار مرگ ناگهانی شدند که پزشک معالج بلافاصله با ماساژ قلبی و با استفاده از دستگاه اکسیژن حیات را به امام بازمی‌گرداند.
21بهمن 1364. فتح فاو
خبر پیروزی رزمندگان در عملیات والفجر 8 و فتح فاو را که آوردند، سیداحمد میگفت تا آن روز امام را کسی اینقدر خوشحال ندیده بود؛ «قدرتمندی شما در همه جا سایه افکنده است و الان خواب در چشم صدامیان نیست».
اسفند 1362. حفظ مجنون
با پیروزی بزرگ رزمندگان در جزایر مجنون صدام پاتکهای سنگین را برای پس گرفتن جزایر شروع کرد. روزها و ساعتهای سختی برای رزمندگان بود. امام فرمودند: «جزایر حتما باید نگه داشته شوند، هر طور که شده». محمدابراهیم همت فرمانده لشکر 27 همه تلاشش را کرد تا حرف امام روی زمین نماند. بعثیها نه با شیمیایی و نه بمباران نتوانستند مجنون را پس بگیرند.
3خرداد 1361. مافوق طبیعت
چند روز قبل از آزادی خرمشهر هرچه فرماندهان میزدند به در بسته میخوردند. بسیاری تیپها به گردان تبدیل شده بودند آنقدر شهید دادند. در بعضی محورها رزمندگان عقبنشینی هم کردند. صیاد و رضایی آمدند پیش امام و گفتند آزادی خرمشهر غیرممکن است. امام جواب داد: «تا توکلتان چقدر باشد». 11ظهر سوم خرداد، خرمشهر که آزاد شد امام فرمود: «آزادی خرمشهر امری مافوق طبیعت بود. خرمشهر را خدا آزاد کرد».
28 اسفند 1360. فتح بزرگ
محسن رضایی به نمایندگی از همه فرماندهان، از اهواز به تهران آمد تا امام برای آغاز عملیات فتحالمبین استخاره بگیرد. امام گفت: «استخاره لازم نیست. عملیات را انجام دهید که به فضل خدا پیروزید». 3روز بعد امام پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات فتحالمبین را فتح عظیم خواند.
16اسفند 1360. ورزشکارها
بازیکنان پرسپولیس، شاهین و استقلال همه به جماران رفتند تا با امام ملاقات کنند. امام گفت: «من خودم ورزشکار نیستم، اما ورزشکارها را دوست دارم».
زمستان 1366.گرمای زمستان
با اوج گرفتن جنگ ایران و آمریکا، امام فرمود: «جنگ در راس امور است.» پیام امام به جای اینکه بین مسئولان داخلی تحولی ایجاد کند، صدام را متحول کرد. صدام جنگ را در راس امور قرار داد و بالاترین ردیف بودجه کشور را بهعنوان بودجه دفاعی تعیین کرد. اما داخل کشور بودجه دفاعی به کمتر از 10 درصد رسید. امام خواهان حمایت مالی از رزمندگان شد تا در زمستان سرد66 تنور جبههها گرم بماند. مخارج سه‌ماهه هر رزمنده 20هزار تومان بود و امام پیشقدم شد و هزینه 50رزمنده را داد. در عرض یک هفته مردم هزینه 70هزار رزمنده را تقبل کردند.
27 اردیبهشت 1367. با هم باشید
امام به 2جناح سیاسی «روحانیت مبارز» و «روحانیون مبارز» که بعدها جناحهای چپ و راست نظام شدند، برای اتحاد فرمودند: «باید با هم باشید، مباحثه کنید. ولی دشمن هم نباشید».
12تیر 1367. فاجعه ایرباس
وینسنس 2تا موشک فرستاد. یکی خورد به کمر هواپیما و یکی هم به آن طرفتر. جایی که موشکها خورده بود مسافران پودر شده بودند. همه 290 نفر به شهادت رسیدند. خبر که رسید، فاطی [همسر حاج احمدآقا] میگفت دیگر کسی خنده بر لب امام ندید. بسیار ضعیف شده بود. موقع ناهار به فاطی گفته بود: «اینقدر ضعف دارم که نمیتوانم قاشق را هم بلند کنم». اصلا بیماری امام از همان روز شروع شد.
27 تیر 1367. جام زهر
امام اینگونه پایان جنگ را نمیخواست. به او گفته بودند جوانان دیگر انگیزه جهاد ندارند. امام ذوق وصفناپذیر رزمندگان وفادار اسلام را میدانست. اما بنا به مصلحت کشور و اسلام قطعنامه598 را پذیرفت؛ «قبول این مسئله برای من از زهر کشندهتر است ولی راضی به رضای خدایم و برای رضایت او این جرعه را نوشیدم.»
31تیر 1367. انگیزه رزمندگان
صدام مثل لگدزدنش به قرارداد الجزایر در 26 شهریور 59، به قطعنامه 598 هم لگد زد و 4روز پس از پذیرش قطعنامه دوباره حمله سراسری را آغاز کرد. امام پیام داد: «فرزندان انقلابیام، توجه کنید. به دنیا ثابت شد صدام معتقد به مجامع بینالمللی نیست. اینجا نقطه حیاتی کفر و اسلام است، نقطه شکست یا پیروزی». همان جوانانی که آنها را بیانگیزه میخواندند دوباره عزم جبههها کردند و دشمن را تا مرز عقب راندند.
11دی 1367. بیداری از خواب کمونیسم
نامهای به میخائیل گورباچف رهبر همسایه شمالی نوشت. همان که موشکهایش سالها از حسن همجواری بر سر مردم میبارید. گورباچف را از نزدیکی به غرب برحذر داشت و به مطالعه ادیان الهی دعوت کرد؛ «از این پس کمونیسم را باید در موزههای تاریخ سیاسی جهان جستوجو کرد.»
25بهمن 1367. حکم سب نبی
در واکنش به انتشار کتاب «آیات شیطانی» سلمان رشدی که به پیامبر اسلام(ص) اهانت کرده بود، حکم اعدام را برای نویسنده این کتاب صادر کرد. با این فتوا انگلستان رابطهاش را با ایران قطع کرد. برخی مسئولان گله داشتند که این فتوا سیاست خارجی را به هم میریزد. رفتند رایزنی کنند بلکه امام تعدیلی کند. امام جواب داد: «اگر سلمان رشدی توبه هم کند و زاهد زمانه شود حکم سرجایش هست».
7 اسفند 1367. پاسخ گورباچف
ادوارد شواردنادزه وزیر امور خارجه شوروی به جماران آمد تا پاسخ گورباچف را بیاورد. در فضای ساده امام روحالله نه از تشریفات دیپلماتیک خبری بود، نه از ضیافتی رنگارنگ. یک استکان چای و دو حبه قند، پذیرایی حاج عیسی، خادم امام از وزیر ابرقدرت جهان بود. جواب این بود: «ما دانشمندان شما را به مناظره فلسفی دعوت میکنیم». امام گفت: «من میخواستم دریچهای به حقیقت برای ایشان باز کنم». گورباچف 4سال بعد، پس از فروپاشی شوروی گفت که «ای کاش پیام آیتالله خمینی را جدی میگرفتم».
6 فروردین 1368. پایان منتظری
در پی نفوذ باند مهدی هاشمی و برخی منافقین در دفتر آیتالله منتظری که منجر به راه پیدا کردن نامه محرمانه امام به رادیو بیبیسی شده بود، امام در نامهای به منتظری مشروعیت رهبری آینده نظام را از وی ساقط دانست؛ «از آنجا که روشن است پس از من این کشور و انقلاب اسلامی عزیز را بهدست لیبرالها و منافقین میسپارید صلاحیت و مشروعیت رهبری آینده نظام را از دست دادهاید.»
15خرداد 1368. امام، خداحافظ
هنوز خیلیها باور نمیکردند. شهر خیل عظیمی از سیاهپوشانی را میدید که عازم مصلا بودند. داخل اتاقک شیشهای میگفتند امام خفته است. کسی باورش نمیشد. اما چرا. هر که خبر را باور میکرد روی دست مردم به بیرون مصلا هدایت میشد. 8نفر واقعا باور کرده بودند. آنها به امامشان پیوستند.
13خرداد 1368. بغضها ترکید
شمارش گلبولها دکتر عارفی را نگران کرده بود. باید شیمی درمانی را شروع میکردند. چارهای نداشتند. منحنی قلب تغییر کرد. آزمایشها مایوسکننده بود. امام کاملا بیهوش شدند. پزشکان دوبار به او شوک دادند. چشمها به صفحه ضربان قلب بود. خط ممتد تغییری نمیکرد. 22:40 دکتر عارفی که بر سرش زد بغض سیداحمد ترکید.
13خرداد 1368. قلب‌ها برای امام
بخش خبری ساعت21 عاجزانه از مردم تقاضای دعا میکرد. مردم به بیامام شدن اصلا فکر نمیکردند. جمعیت عظیمی جلوی جماران جمع شدند که قلبشان را اهدا کنند تا امام برگردد. مثل همان چند هزار نفری که 5بهمن 1358 مقابل بیمارستان قلب مهدی رضایی سرودست میشکستند تا قلبشان را به امام اهدا کنند.
13خرداد 1368. آخرین دیدار
ظهر بود. دوباره چشمانش باز شد. گفت: «بگو اهلبیت بیایند». با نگاهی که رمقی نداشت همه را نگاه کرد. اول به پرستار گفت علی، پسر دوساله احمد را بیرون ببرند. نمیخواست چشمهای خداحافظیاش او را ببیند. بعد دست احمد را گرفت و گفت: «مادرت به جز خدا کسی را ندارد مبادا خلاف میل او عمل کنی». بعدش به همه گفت: «راه خیلی سخت است. سعی کنید معصیت نکنید. دیگر با شما کاری ندارم. چراغها را خاموش کنید. هرکدام میخواهید بروید و هر کدام میخواهید بمانید».
11خرداد 1368. تکبیر گفت
فشارش افتاده بود روی پنج. پنج یعنی مرگ. پزشکان بیشتر از آنچه عمل میکردند دست بهکار شدند. دو ساعتی طول کشید تا علائم حیاتی پدیدار شود. خواست بلند شود. دکتر عارفی گفت: «چه کار میکنید»؟ امام بیرمق گفت: «نماز». عارفی گفت: «آقا شما در فقه مجتهدید من در طب. حرکت برای شما به فتوای من حرام است». چند سانتی دستش را بالا آورد. تکبیر گفت و نمازش را خوابیده خواند. کاری از دست عارفی بر نمیآمد.
11خرداد 1368. سر نماز
آنقدر درد میکشید که هیچ مسکنی کارساز نبود. از زیاد بودن درد از حال میرفت. با هیچچیز نمیشد امام را بیدار کرد. فقط وقتی میرفتند بالای سرش و از نماز میگفتند چشمانش باز میشد. ظرف آبی برای امام میآوردند تا وضو بگیرد. گوشه عمامه مشکیاش را میانداخت دور گردنش. مهر که میآوردند همانجا روی تخت نماز میخواند.
10خرداد 1368. رهبر قلب‌ها
آشوریان، کاتولیکها و آشوریان کلیسای شرق نیز برای سلامتی امام مراسم دعا و نیایش برگزار کردند. دامنه مراسمها تا آن سوی مرزهای ایران حتی تا نایروبی پایتخت کنیا هم رفته بود. همه مسلمانان جهان و حتی غیرمسلمانان دست به دعا برداشته بودند. حالا دیگر امام خمینی فقط متعلق به ایرانیان نبود.
28 اردیبهشت 1368. قصه قصه دیگری است
سراشیبی جماران بود. پایین که میرفت گفت: «من دیگر از این سرازیری بالا نمیآیم». همه گفتند: «خدا نکند آقاجان ان‌شاءالله خوب میشوید و میآیید تا سایهتان بالا سرمان باشد». امام گفت: «قصه قصه دیگری است». همین جا بود که بالاخره خندید. اما این خندهاش با همه خندههایش فرق داشت. این را فقط قدسی میفهمید.
28 اردیبهشت 1368. خانوم خداحافظ
دم در بود. خطاب به قدسی همسرش گفت: «خانوم خداحافظ». قدسی داشت با فریده حرف میزد و متوجه نشد. چند قدم برداشت برگشت گفت: «خانوم خداحافظ». باز قدسی نشنید. چند لحظه ایستاد به قدسی نگاه کرد. تمام قد رو کرد به او و گفت: «خانوم خداحافظ».
دیر آمد زود رفت
در همینه زمینه :