فرهنگی
عباس‌آباد میزبان نمادی برای هویت ایران می‌شود
بررسی فراخوانی برای ساخت یادمانی از رشادت و ایثار زنان و مردانی که برای حفظ عزت کشور از خودگذشتگی کرده‌اند
زینب زینال‌زاده_خبر‌نگار
شرکت نوسازی اراضی عباس‌آباد فراخوانی را منتشر کرده است تا بر اساس آن هنرمندان طرح‌های خود برای ساخت یک نماد با محوریت هویت ایران و ایجاد یادمانی به نام سرباز وطن ارائه کنند. این یادمان در مجموعه عباس‌آباد نصب خواهد شد.
هویت هر اجتماعی را انسان‌هایی می‌سازند که در آن زیست می‌کنند. انسان‌هایی که با حضورشان به هر شهر، روستا، کشور، قاره و حتی جهان هویت می‌بخشند و برخی چنان تأثیرگذارند که تبدیل به نماد شده و نامشان برای همیشه ماندگار می‌شود. تأثیرگذاری این افراد گاه در فرهنگ است و گاهی در اقتصاد.
برخی در سیاست و عده‌ای هم در ادبیات ، ورزش ، علم و... مؤثر بوده‌اند. چنین افراد هویت بخش و تأثیرگذاری برای جوامع‌شان باارزش و با اهمیتند و از این‌رو ملت‌ها و دولت‌ها هم تلاش می‌کنند تا با ساخت نماد از این افراد علاوه بر معرفی آنها، به جهانیان نشان دهند هویت جامعه‌شان را چه کسانی شکل داده‌اند. شاعران، نویسندگان، هنرمندان، دانشمندان، ورزشکاران، سیاستمداران، فرماندهان جنگ، انقلابیون، فعالان حوزه‌های مختلف مانند زنان و محیط‌زیست و... کسانی هستند که هرکدام به نوبه‌خود در معرفی و هویت یک جامعه نقش دارند. از این‌رو تندیس‌ها، مجسمه‌ها، مقبره‌ها و یادمان‌های بسیاری برای آنها ساخته شده است که می‌توان به آرامگاه حافظ ، سعدی، فردوسی، خیام، عطار، ابوعلی سینا، بایزید بسطامی، باباطاهر، نظامی و... اشاره کرد که این روزها علاوه بر نماد فرد، نماد شهرها هم محسوب می‌شوند.
سازه‌های هویت‌ساز
علاوه بر نمادهایی که برای مشاهیر بزرگ هر کشوری ساخته می‌شود سبک نمادسازی دیگری هم وجود دارد که مربوط به چهره‌ها و شخصیت‌های خاص نیست بلکه نشانی هستند از یک تفکر، ایدئولوژی، عقیده، باور، اعتقاد، واقعه تاریخی و.... نمادهایی که فردیت در آن معنایی ندارد و بیانگر آن هستند که افراد به تنهایی هویت‌ساز نبودند بلکه باور و عقیده‌شان، هویت را به‌وجود آورده است. چنین نمادهایی علاوه بر شهرت جهانی، هر سال میلیون‌ها گردشگر را به سمت خود جلب می‌کنند. «ندای سرزمین مادری» نمونه همین یادمان‌هاست که در روسیه قرار دارد و به یاد نبرد استالینگراد ساخته شده و عظمت و شکوه این نماد زنی شمشیر به‌دست است. بنای آزادیخواهان دونباس اوکراین نمونه دیگری است از تمام سربازانی که توانستند این شهر را در جنگ جهانی دوم آزاد کنند. این یادبود به شکل مثلثی بوده و یک «شعله ابدی» نیز در پایین این بنای یادبود طراحی شده است. مجسمه‌ای از یک معدنچی و سرباز هم در این بنا قرار دارد که شمشیری را با لبه پایین به‌دست راست خود گرفته‌اند و پشت آنها شکل یک ستاره پنج‌پر است و یکی از معروف‌ترین بناهای این کشور به شمار می‌آید و بازدید‌کننده‌های بسیاری را به سمت خود جلب می‌کند.
غیبت نمادهای هویتی ایرانی
با وجود آنکه المان‌سازی در ایران از گذشته تا به امروز وجود داشته و نمونه‌های بسیاری برای آن می‌توان مثال زد اما نکته‌ای که نمی‌توان از آن گذشت این است که چرا صرفاً به نمادهای مشاهیر در ایران بسنده شده است؟ چرا به نماد و یادمانی که بخشی از فضای ایدئولوژی یک کشور را تشکیل می‌دهد تا‌کنون پرداخته نشده است ؟ این در حالی است که ایران به‌دلیل قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی و شرایط سیاسی خاص در طول تاریخ با وقایع گوناگونی مواجه شده و با جنگ، مبارزه، مقاومت، ایثار و... بیگانه نیست؛ اما تا‌کنون یادمانی که در خور ارزش و لیاقت از جان‌گذشتگان و ایثارگرانی که برای حفظ، آبادانی و پیشرفت کشور تلاش‌های بسیار کرده‌اند، ساخته نشده است تا یادگاری باشد از گذشتگان و تلنگری باشد برای نسل فعلی تا در نهایت یادآوری کند. بسیاری از کشورها نه‌تنها یک یادمان بلکه چندین یادمان از زنان و مردان‌شان را که به‌دلیل عرق به کشورشان از جان خود گذشته‌اند ساخته و به یادگار گذاشته‌اند اما ایران با وجود داشتن سربازان وطن بی‌شمار، هیچ یادمانی از آنها ندارد. سیدمحمدحسین حجازی، مدیرعامل شرکت نوسازی عباس‌آباد درباره نبود چنین یادمانی و نبود سازه‌ای در کشور می‌گوید: «برج آزادی، پل طبیعت و برج میلاد ازجمله سازه‌هایی هستند که هویت شهری پایتخت را به‌وجود آورده‌اند اما هیچ کدام از آنها جزو سازه‌هایی نیستند که بتوانند یادمانی را با خود یدک بکشند یا همچون یادمان‌هایی مانند «ندای سرزمین مادری» در روسیه یا بنای یادبود زنان جنگ جهانی دوم در انگلیس بتواند یادآور واقعه‌ای تاریخی با یک ایدئولوژی و عقیده باشند.» به گفته او سی‌و‌سه پل یا برج آزادی تنها سازه‌هایی هستند که می‌توانند هنر معماری ایرانی را در دوره تاریخی نمایش دهند اما یادآور واقعه تاریخی نیستند.
حجازی با اشاره به اینکه چنین یادمان‌هایی شیوه‌های غیرکلامی برای برقراری ارتباط هستند و به همین دلیل در معرض نمایش عموم قرار داده می‌شوند و تأثیرگذارند، عنوان می‌کند: «چنین یادمان‌هایی هم در ابعاد بزرگ ساخته می‌شوند تا بزرگی چنین وقایعی را از نظر بصری به نمایش درآورند و هم نمادین ساخته می‌شوند تا بتوانند به خوبی حرف خود را با آن نماد به زبان آورند. از طرف دیگر سازه‌ای به زبان بین‌المللی هستند و هر طیف و قشری را در برمی‌گیرند و اکثراً می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. بنابراین چنین سازه‌هایی نه‌تنها برای مردم آن شهر و کشور دارای معناست بلکه برای مردم جهان هم قابل فهم است و از این‌رو سالانه میلیون‌ها گردشگر به سمتشان جلب می‌شوند.» مدیرعامل شرکت نوسازی عباس‌آباد ادامه می‌دهد: «سازه‌هایی که به شکل یادمان ساخته می‌شوند چون با زبان نمادین می‌خواهد یک واقعه و یک موضوع را یادآور شود برای همین به سرعت می‌تواند با بیننده ارتباط برقرار کند و با وجود آنکه ممکن است سال‌ها از ساخت چنین یادمان‌هایی گذشته باشد پیامش فراموش نمی‌شود. چون پیام در دل خود نماد وجود دارد.» به گفته حجازی با توجه به تاریخ پر فراز و نشیب کشور، این پتانسیل وجود دارد تا یادمان هویتی در آن ساخته شود. او می‌گوید: «ایران طی سال‌ها مبارزه برای حفظ آرمان‌ها و مرزهای خود وقایع بسیاری را به خود دیده است و برای همین هم دلاوران بسیاری در این مرز و بوم پای چنین آرمان‌ها و اهدافی جان خود را از دست داده‌اند. در نتیجه وظیفه معماران و مجسمه‌سازان است تا بتوانند یادمانی ارزشمند برای آنها بسازند تا سال‌ها از آن به‌عنوان نماد سرباز وطن یاد شود.» به گفته او با ساخت چنین یادمانی، نام و یاد زنان و مردانی که برای حفظ عزت کشور از خود گذشتگی کرده‌اند، جاودان می‌شود.
سرباز وطن، یادمانی ماندگار در ایران
سربازان حقیقی مردان و زنانی هستند که با تار و پود وجودشان از هیچ تلاشی دریغ نکردند و سبب عزت، سربلندی و اقتدار کشور شدند. ساخت نماد «سرباز وطن» نام و یاد زنان و مردانی را که در شکل‌گیری تاریخ پرافتخار ایران تأثیر داشته‌اند، جاودانه می‌کند. این نماد، سازه‌ای به ارتفاع 40مترخواهد بود و مهندسان معمار، مجسمه‌سازان و طراحان تا 17دی‌ماه فرصت دارند آثارشان را به نشانی دبیرخانه abasabad.tehran.ir ارسال یا با شماره 22889348تماس بگیرند. 21دی‌ماه آثار توسط سیدمحمد بهشتی، مهدی حجت، مجید مجیدی، سیدمجتبی موسوی و سیدجواد میرحسینی داوری و 30دی‌ماه هم برگزیدگان معرفی و هدایای نفیسی دریافت می‌کنند.
