شعر
کهنه رباطی به هشت طاق مُقرنس
علی معلم‌دامغانی مهمترین احیاگر سنتهای شعری در شعر پس از انقلاب است. اما شعری که او بهدست میدهد، دشوار است و عموم خوانندگان نمیتوانند مخاطبان او باشند
مرتضی کاردر
ماند زین غربت چندی به دغا یاوه ز من
بیل و داس و تبر و چارق و پاتاوه ز من
یله گاو و شخ و شخم و رمه از من، هیهات
من غریب از همه ماندم، همه از من، هیهات
آیش سالزد از غربت من بایر ماند
چمن از گل، شجر از چلچله بیزایر ماند
اگر بازگشت به سنت و ارزشهای سنتی و کوشش برای ساختن نظامی تازه از آنها، درصورت و معنا، جلوهای در شعر انقلاب اسلامی داشته باشد، شعر علی معلم‌دامغانی جلوه تام و تمام آن است.
او همه اسطورهها،شخصیتها و اتفاقهای تاریخی را از یونان و بینالنهرین تا حجاز و ایران، از یهودیت و مسیحیت تا اسلام و تشیع، از عهد‌عتیق و عهد‌جدید تا قرآن و احادیث را احضار می‌کند و در هم میآمیزد و نظام تازهای در شعر بهدست میدهد که ویژه خود او است و تا امروز بیتکرار مانده.
علی معلم‌دامغانی احیاگر مثنوی در شعر پس از انقلاب است و درخشانترین شعرهای خود را در قالب مثنویهایی، در وزنهای بلند عرضه می‌کند. دایره گسترده واژگانی او از گذشته زبان فارسی میآیند و شاعر با استفاده بسیار از اختیارات شاعری، سکتها، تکرارها و قافیهسازیهای بدیع آهنگی خلق می‌کند که از جمله ویژگیهای شعر او به شمار میرود.
اگر زبانآوری را معیار شاعری بدانم و شاعران بزرگ را بر اساس قدرت زبانآوریشان ارزش‌گذاری کنیم، او مهمترین شاعر زبانآوری است که پس از انقلاب اسلامی ظهور کرده و از جهت میزان واژگانی که احیا کرده‌است، تنها میتوان او را با احمد شاملو مقایسه کرد.
با این همه، شعر علی معلم‌دامغانی سخت دشوار است و جز شاعران و خوانندگان حرفهای شعر و کسانی که آشنا به دشواریهای ادبیات گذشتهاند، عموم مخاطبان بیشتر سطرهای شعر او را درنمییابند. خواننده شعر او باید لغتنامهای همراه خود داشته باشد و یکییکی دشواریهای شعر او را معنی کند. علاوه بر این، کمتر کسی، بهجز دوستداران خاص شعر معلم، حوصله می‌کند که مثنویهای بلند او را بخواند.
علی معلم‌دامغانی مجموعه شعر رجعت سرخ ستاره را در سال1360 منتشر می‌کند و از سالهای آغازین دهه60 تا سالهای آغازین دهه70، به کمال سبکی خود میرسد و درخشانترین شعرهایش را ارائهمیکند. مهمترین کسی که در بسط و تبیین شعر او میکوشد، یوسفعلی میرشکاک است.
در سالهای میانی دهه70 معلم به ریاست مرکز موسیقی صدا‌و‌سیما میرسد و زمانی که سیاست گسترش موسیقی پاپ در دستور‌کار قرارمیگیرد، ترانه بسیاری از آثار نسل تازه خوانندگان را میسراید. ترانهها سبب شهرت معلم در میان عموم مردم میشود، اما بدیهی است که ترانهها نسبتی با مثنویهای بلند دشوار او ندارند و تصویری تازه از او در عرصه عمومی بهدست میدهد. شعرهای تازهای که پس از دهه هفتاد تا امروز از علی معلم منتشر شده انگشتشمار است. حالا یا کم شعر میگوید یا تمایلی به انتشار اشعار خود ندارد. البته او استعفای خود را از شاعری نیز اعلام کرده است.
در همینه زمینه :