بوتیک‌داری ممنوع

  ترمه هوشیار   

هجدهم اسفندماه1362، در روزهایی که مردم داشتند خودشان را با خانه‎‌‎تکانی و خرید عید آماده سال جدید می‎‌‎کردند؛ روزنامه‎‌‎های تهران در صفحات اقتصادی خود، اطلاعیه مهمی از وزارت بازرگانی منتشر کردند که خلاصه‌اش این بود: «بوتیک‎‌‎داری غیرقانونی است.» در این اطلاعیه آمده بود: «بوتیک‎‌‎داری در سراسر کشور غیرقانونی اعلام شد و کلیه بوتیک‎‌‎داران موظف شدند سریعاً نسبت به تغییر شغل خود و انتخاب شغل شرافتمندانه‎‌‎ای از رشته‎‌‎های شغلی مجاز اقدام کنند. وزارت بازرگانی به‎‌‎عنوان مسئول هیأت عالی نظارت بر شوراهای مرکزی اصناف و مجری قانون نظام صنفی اعلام می‎‌‎دارد بوتیک و بوتیک‎‌‎داری، هرگز با فرهنگ اسلام سنخیت نداشته و به‎‌‎هیچ‎‌‎وجه جذب جامعه اصناف محترم نخواهد شد. به کلیه شوراهای مرکزی اصناف سراسر کشور یادآور می‎‌‎شود در رشته‎‌‎های صنفی و شغلی شناخته شده توسط هیأت عالی نظارت صنفی، نام و محتوای بوتیک و بوتیک‎‌‎داری وجود حقوقی و قانونی ندارند و هرگونه فعالیتی با این نام و محتوا فاقد مجوز قانونی است... ضمناً کلیه افرادی که ناخواسته به این شغل نامناسب اشتغال داشته و تبدیل به ویترین بنجل‎‌‎های آلوده به فرهنگ بیگانه شده‎‌‎اند، باید سریعاً نسبت به عاری ساختن دکور و ظاهر واحد مربوطه اقدام کنند و با همکاری شوراهای مرکزی اصناف، به شغل شرافتمندانه‎‌‎ای از رشته‎‌‎های شغلی مجاز مبادرت ورزند...».
بوتیک کلمه‎‌‎ای فرانسوی است که به فروشگاه‎‌‎های کوچکی گفته می‎‌‎شود که در آن پوشاک و کفش و عطر و سایر لوازم شیک فروخته می‎‌‎شود. این کلمه از کلمه‎‌‎ای یونانی به معنی «محل فروش» گرفته شده است. در فرهنگ معین بوتیک با همین تعریف آمده است. همچنین لوکس‎‌‎فروشی از کلمات مترادف بوتیک در این فرهنگ لغت به‎‌‎کار رفته است. بوتیک‎‌‎ها فروشگاه‎‌‎های کوچکی هستند که لباس‎‌‎های شیک و محدودی را از برخی برندهای معروف در خود جای می‎‌‎دهند. سابقه بوتیک‎‌‎داری در ایران به دوره قاجار و زمانی بازمی‎‌‎گردد که ناصرالدین‎‌‎شاه به فرنگ رفت و پای مد روز را به ایران باز کرد. تعدادی بوتیک فرنگی نیز همزمان با شکل‎‌‎گیری لاله‎‌‎زار در این خیابان راه افتاد. اما نخستین کسی که در تهران به شکل مدرن بوتیک باز کرد، جهانشاه دختر سرهنگ حبیب‎‌‎الله فرود بود که در فرانسه و آلمان و سوییس خیاطی و دوره مد را نزد طراحانی چون پیر بالمن آموخت. جهانشاه در بازگشت به ایران در سال1321 در خیابان امیریه بوتیک و خیاط‌خانه خود را افتتاح کرد. او در این بوتیک مانکن‎‌‎هایی هم داشت که هر از چند گاهی زنان طبقات بالا را دعوت می‎‌‎کرد تا از لباس‎‌‎هایی که طراحی می‎‌‎کرد بر تن آنها دیدن کنند. البته بوتیک‎‌‎های معروفی مانند جنرال مد و فروشگاه پیرایش نیز از بوتیک‎‌‎های معروف تهران در سال‎‌‎های بعدی بودند. اما بوتیک‎‌‎داری از نیمه دهه 40 و به‎‌‎خصوص دهه 50 همزمان با رفتن جامعه ایرانی به سمت فرهنگ غربی گسترش پیدا کرد و در خیابان چرچیل آن روز (ابتدای نوفل لوشاتو از سمت فردوسی) و سرخه‎‌‎بازار و بازار صفویه بوتیک‎‌‎هایی با لباس‎‌‎های گران و خاص برای زنان و مردان راه افتادند. بوتیک‎‌‎ها بعد از انقلاب هم به‎‌‎کار خود ادامه دادند ولی با توجه به وضعیت تحریم‎‌‎ها و جنگ، لباس‎‌‎هایی ارائه می‎‌‎دادند که توسط مسافران یا به‌طور قاچاق وارد می‎‌‎شد. اما در اسفند1362 اعلامیه وزارت بازرگانی، هم باعث نگرانی فروشندگان شد و هم مشتریانی که دیگر نمی‎‌‎توانستند لباس‌های مورد علاقه‌شان را به‌راحتی پیدا کنند.
به گفته برخی از بوتیک‎‌‎داران آن زمان در بازار صفویه و خیابان نوفل لوشاتو بعد از انتشار این اعلامیه مأموران کمیته هر از چندگاهی به این بوتیک‎‌‎ها می‎‌‎آمدند و با بررسی لباس‎‌‎ها اگر پوشاکی تصویری خارجی یا به قول آنها خلاف شئونات داشت را جمع می‎‌‎کردند. بسیاری از بوتیک‎‌‎ها لباس‎‌‎های خاصشان را در ویترین نمی‎‌‎گذاشتند و زیر میزی ارائه می‎‌‎دادند.