ملاقات ممنوع!

مرضیه ثمره‌حسینی_روزنامه‌نگار

آسیب‌پذیرترین افراد در برابر ویروس کرونا، سالمندان هستند؛ فرضیه‌ای که از همان روزهای نخست کشف کووید- 19قطعی شد و تا به حال مورد تردید قرار نگرفته است. ریسک ابتلا و مرگ ناشی از بیماری کرونا در افراد بالای 60سال به‌دلیل ضعف جسمی و ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل بیماری‌های قلبی-عروقی، بیماری‌های ریوی، دیابت، سرطان و فشار خون بالا بیشتر است. بنا به گفته مسئولان وزارت بهداشت، هم‌اکنون بیشتر از 50درصد از مبتلایان و 88درصد مرگ‌ومیر ناشی از ویروس کرونا مربوط به سالمندان و افراد آسیب‌پذیر است. در دوران تاخت و تاز کرونا، نگهداری از افراد مسن دغدغه خانواده‌هاست و نگرانی خانواده‌هایی که خودشان امکان نگهداری از سالمندشان را ندارند و آنها را به مراکز نگهداری از سالمندان برده‌اند، در این زمینه بیشتر است. با مؤسسه خیریه کهریزک به‌عنوان معروف‌ترین مرکز دولتی نگهداری از سالمندان تماس گرفتیم تا از وضعیت این روزهای مددجوهای سالمند آنجا مطلع شویم. به‌رغم موافقت اولیه با مصاحبه، در نهایت موافقت نکردند و گفتند از طرف بهزیستی از مصاحبه با رسانه‌ها منع شده‌اند. بعد از آن، با چند مرکز غیردولتی تماس گرفتیم.

موردی از ابتلا به کرونا نداشتیم
بنیاد خیریه سپهر سال 1383با کمک‌های مردمی در بم تأسیس شد. دفتر مرکزی بنیاد در تهران است و از اینجا امور مربوط به شهرستان مدیریت می‌شود. دستورالعمل‌های مصوب وزارت بهداشت برای پیشگیری از کرونا در مرکز نگهداری از «سالمندان تنها» وابسته به بنیاد سپهر سفت و سخت اجرا می‌شود؛ تمام کارکنان مرکز هنگام ورود و خروج موظفند لباس خود را تعویض کنند و استفاده همه مراقبان از ماسک، دستکش و تجهیزات بهداشتی ضرورت دارد. محیط آسایشگاه به‌طور مرتب گندزدایی می‌شود. از همان ابتدای شیوع کرونا، با وجود حیاط و باغ بزرگ در مرکز، از نیاز به فضای بیرون به‌راحتی چشم‌پوشی شده و به این صورت ارتباط با محیط خارج قطع شده. تحت این شرایط، به گفته مدیر روابط عمومی بنیاد، هنوز موردی از ابتلا به بیماری کرونا دیده نشده و چند نفر از کسانی که در یک سال اخیر جانشان را از دست داده‌اند، علت مرگشان، کهولت سن بوده.
از همان زمان ساخت آسایشگاه سالمندان، اتاق‌ها دونفره درنظر گرفته شد و در شرایط موجود، امکان مدیریت و کنترل از سوی مراقبان راحت‌تر است. وضعیت بهداشت و سلامت همه 120سالمندی که در مرکز خیریه سپهر زندگی می‌کنند، روزانه چک می‌شود. سلامت کارکنان نیز به‌صورت روزانه قبل از شیفت کاری چک می‌شود. مهسا بایگان درباره ورود و خروج کارکنان مرکز می‌گوید: از نخستین کارهایی که انجام شد، تغییر ساعت کاری کارکنان بود که ابتدا شیفت هفتگی و بعد 15روزه برقرار کردیم. الان مربیان و مراقبان سالمندان 15روز در مجموعه هستند و 15‌ روز به منزل می‌روند. بعد از بازگشت از منزل، از آنها تست PCR گرفته می‌شود و درصورتی‌که تست منفی باشد، حق ورود دارند. در آسایشگاه سالمندان این بنیاد خیریه همچنان کارگاه‌های هنری مانند سفالگری و نقاشی برای پرکردن اوقات فراغت ساکنان فعالند تا روزهای قرنطینه راحت‌تر سپری شوند.
بیشتر هزینه‌های مرکز نگهداری از سالمندان سپهر از طریق کمک‌های مردمی تأمین می‌شود. خانواده خود سالمندان هم به مرکز کمک‌های مختلف می‌کنند. یک نمونه آن این است که برای سالمندان نذری می‌پزند. مشکل بزرگ بنیاد سپهر برای اداره خانه سالمندان و دیگر مراکز تحت‌نظرش که شامل مرکز آموزش و توانبخشی کودکان کم‌شنوا و ناشنوا و نوجوانان معلول ذهنی، حرفه‌آموزی زنان سرپرست خانوار و دختران خودسرپرست و معلولان جسمی-حرکتی می‌شود، گرانی روزافزون اقلام مختلف از اقلام خوراکی گرفته تا هزینه خرید پوشک برای سالمندان است. بایگان می‌گوید: خوشبختانه خیران ما به‌صورت مستمر به بنیاد کمک می‌کنند اما تورم، حساب و کتاب ما را به‌هم می‌ریزد. برخی خیران از 7-6 سال پیش سالانه مبالغی حدود 500هزار تومان به‌حساب بنیاد واریز می‌کنند که نسبت به تورم موجود رقم کمی است. قیمت‌ها ثابت نیست و قیمت گوشت و اقلام مصرفی هر روز بالا می‌رود و برخی مواقع اقلامی مانند پوشک کمیاب و نایاب می‌شود. تحت‌تأثیر تورم، تعدادی از شرکت‌هایی که به بنیاد خیریه سپهر کمک مالی می‌کردند، خودشان را کنار کشیده و دلیل آن را افزایش هزینه‌های خود عنوان کرده‌اند.

پذیرش‌مان بسیار کم شده
2ماه است که مرکز توانبخشی و نگهداری سالمندان یارین قرنطینه است و خانواده‌ها از طریق تلفن و تماس آنلاین با عزیزانشان ارتباط برقرار می‌کنند. مدیر داخلی مرکز می‌گوید: از زمان اعلام شیوع کرونا، بسیاری از خانه‌های سالمندان در تهران که به‌صورت آپارتمانی اداره می‌شوند، ملاقات با سالمندان را کنسل کردند اما از آنجا‌ که سالمندان مبتلا به آلزایمر نیاز به یادآوری دارند و خیلی زود خاطرات از ذهنشان پاک می‌شود، چون مجموعه ما از فضای باز برخوردار است، قبل از ورود به وضعیت قرمز شیوع ویروس، خانواده‌ها می‌توانستند 2روز در هفته در حیاط با سالمندان ملاقات کنند. البته قبل از آن، علائم ملاقات‌کنندگان کنترل می‌شد و با فاصله‌های 2متری با رعایت توصیه‌های بهداشتی و استفاده از ماسک و دستکش این دیدارها انجام می‌شد. اما اکنون قرنطینه کامل وضع شده و رفت‌وآمد به مرکز محدود است. کارکنان و مراقبان مرکز یارین بیشتر از میان کسانی انتخاب شده‌اند که ساکن تهران نیستند و این روزها به بیرون رفت‌وآمد ندارند و در مرکز ساکن هستند. رفت‌وآمدهای غیراضطرار حذف شده و تعداد پرسنل فیزیوتراپی و کاردرمانی کم شده و آنهایی که به مرکز می‌آیند با مراقبت کامل وارد می‌شوند. محیط آسایشگاه روزانه ضدعفونی می‌شود و سالمندان نیز هر روز غربالگری می‌شوند. همچنین کارکنان به‌صورت پیوسته تحت غربالگری قرار می‌گیرند.
فریبرز هدایتی درباره پذیرش متقاضیان جدید در مرکز مراقبت از سالمندان یارین می‌گوید: اکنون پذیرش بسیار محدود است. متقاضی وجود دارد اما به این دلیل که با همه‌گیری بیماری کرونا، مراقبت از سالمندان از حساسیت زیادی برخوردار است، تعداد کمی پذیرش می‌شوند. کسانی هم که پذیرفته می‌شوند، باید تست PCR منفی داشته باشند و بعد از اینکه با پذیرش آنها موافقت شد، به‌مدت 2هفته در اتاقی مجزا قرنطینه و ایزوله می‌شوند. بعد از گذشت2 هفته، مجدد از آنها تست گرفته می‌شود و بعد از اطمینان از مبتلانبودن به بیماری کرونا وارد بخش می‌شوند. طبق گفته هدایتی، در خانه یارین موارد کمی از ابتلا به کرونا وجود داشته که با قرنطینه به‌موقع و انتقال افراد با علائم بیماری به اتاق ایزوله، جلوی شیوع ویروس کرونا در آنجا گرفته شده و خوشبختانه بیماران بعد از طی دوره درمان و بهبودی کامل به بخش برگشتند. مدیر آسایشگاه درباره اینکه آیا هزینه‌ پذیرش در این مرکز تحت‌تأثیر کرونا بیشتر شده، بیان می‌کند: ما طبق قراردادی که اول هر سال با خانواده‌ها می‌بندیم، از آنها پول می‌گیریم و قیمت‌ها تا آخر سال همان است. ابتدای هر سال سازمان بهزیستی قیمت‌ها را تعیین می‌کند و تاکنون هر سال افزایش ناچیزی در شهریه داشتیم. تفاوت قیمت‌ها در اینجا به تعداد افراد ساکن در هر اتاق مربوط می‌شود و قیمت اتاق دوتخته بیشتر از اتاق‌های دیگر است، اما هر کسی که در این مرکز پذیرش می‌شود، چه در اتاق دوتخته ساکن شود، چه در اتاق شش‌تخته، همان خدمات را دریافت می‌کند.

روانشناس با تک‌تک سالمندان هر روز صحبت می‌کند
کرونا شرایط سختی را برای همه ما به‌وجود آورده. اما در این یک سال از شیوع بیماری، با کم‌شدن دیدارها و وضع قرنطینه، سالمندان به‌خصوص آنهایی که در مراکز مراقبت از سالمندان نگهداری می‌شوند، تنهاتر شده‌اند. بیشتر از یک‌ماه است که سالمندان آسایشگاه پرهام ملاقاتی ندارند و ملاقات خانواده‌ها با آنها ممنوع شده. مدیر داخلی این آسایشگاه می‌گوید: پیش از بحرانی‌شدن شیوع کرونا، با حفظ فاصله مناسب، امکان ملاقات بود. اعضای خانواده بعد از ورود به آسایشگاه به‌طور کامل ضدعفونی می‌شدند و بدون در آغوش‌کشیدن و تماس فیزیکی و روبوسی، با عزیزانشان ملاقات می‌کردند. اما هم‌اکنون ملاقات را ممنوع کرده‌ایم. در این مرکز بر پیشگیری به‌شدت تأکید شده. برای رعایت این اصل، بیشتر پرسنل هم در قرنطینه هستند و نمی‌توانند خانواده خود را ببینند چون احتمال اینکه آنها با رفت‌وآمد به بیرون از آسایشگاه ناقل ویروس کرونا شوند اما در ظاهر هیچ علامت و نشانه‌ای از خود بروز ندهند، وجود دارد. بنابراین، سعی بر آن است که هیچ تماسی با بیرون نداشته باشند. اگر یکی از سالمندان دچار مشکل شود و نیاز به اعزام او به بیمارستان باشد، دیگر اجازه ورود به آسایشگاه را ندارد و باید در خانه قرنطینه شود و بعد از منفی‌شدن تست PCR دوباره در آسایشگاه پرهام پذیرش می‌شود. نکته مهمی که مدیر این آسایشگاه به آن اشاره می‌کند، توجه به تغذیه سالمندان در این دوران است تا بدن آنها مقاوم‌ باشد. در کنار رعایت اصول تغذیه سالم، داروهای گیاهی که برای تقویت سیستم ایمنی سالمندان مناسب است، برای ساکنان اینجا تجویز می‌شود. همچنین برای غلبه بر استرس و حفظ روحیه سالمندان، حضور روانشناس در مرکز شبانه‌روزی است. ترس و اضطراب، علاوه بر اینکه سلامت روان را کاهش می‌دهد، در عملکرد سیستم ایمنی بدن نیز اختلال ایجاد می‌کند. به همین دلیل برای اینکه سالمندان از استرس و افسردگی دور بمانند، روانشناس و مدیر آسایشگاه پرهام هر روز با تک‌تک سالمندان صحبت می‌کنند و به آنها روحیه می‌دهند.

از پس هزینه‌های سرسام‌آور برنمی‌آییم 
خدا را صد هزار مرتبه شکر که در خانه سالمندان ایران‌مهر نیز که پذیرای 40نفر از سالمندان است، هنوز مورد ابتلا به بیماری کرونا مشاهده نشده. اینجا نیز دستورالعمل‌های ابلاغی از سوی وزارت بهداشت به دقت اجرا می‌شود و بر بهداشت همه بخش‌ها نظارت می‌شود. مدیر آسایشگاه ایران‌مهر از مشکلات می‌گوید: ما الان فقط چراغ مرکز را روشن نگه داشتیم و دستمان خیلی بسته شده. در کنار تورم بی‌سابقه، به‌دنبال شیوع بیماری کرونا، به‌انضمام خدمات بهداشتی و درمانی، هزینه‌های سرسام‌آوری به مجموعه اضافه شده که شامل هزینه‌های بهداشتی می‌شود. در ورودی مرکز، تونل ضدعفونی نصب شده که غیر از هزینه اولیه، روزانه حداقل 20 لیتر الکل مصرف می‌شود تا پزشکان و پرسنل دفتری و مراقبان که با بیرون تماس دارند، قبل از ورود ضدعفونی شوند. هزینه ماسک و دستکش و گان و وسایل یکبار مصرف هم به هزینه‌های مرکز اضافه شده. همچنین با توجه به اینکه حداقل باید 2بار در روز سطوح گندزدایی شود، هزینه مواد ضدعفونی‌کننده هم بسیار زیاد است. رضا قنادیان می‌افزاید: طبق ابلاغ بهزیستی، پذیرش جدید انجام نمی‌شود، حال آنکه ماهانه تقریباً بین یک یا دو نفر خروجی داریم؛ چه بر اثر فوت، چه با توانبخشی‌ای که حالشان بهتر می‌شود و به منزل برمی‌گردند. با این شرایط هزینه‌ها جبران نمی‌شود. نمی‌توان به خانواده‌ها هم فشار آورد. حداقل کاری که مسئولان حوزه بهداشت می‌توانند انجام دهند این است که بخشی از بار هزینه‌های بهداشتی را که واقعاً سنگین است، از دوش خانه‌های سالمندان بردارند و در تهیه مواد ضدعفونی و وسایل بهداشتی به این مراکز کمک کنند.
حال سالمندان چند مرکزی که ما با مدیران آنها صحبت کردیم، با مدیریت درست و اقدامات پیشگیرانه در این مراکز حساس خوب است. تجربه و علم ثابت کرده که بهترین راه برای درامان‌ماندن از ویروس مرگبار کرونا، قرارنگرفتن در معرض آن است. این روزها مراکز مراقبت از سالمندان تحت قرنطینه کامل هستند و به‌نظر می‌رسد که قرنطینه، تنها راه برای این است که جان پدران و مادران و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایی که در این مراکز زندگی می‌کنند و همچنین عزیزانی که ما در خانه مراقبشان هستیم، در امان بماند و سایه آنها مستدام باشد تا این روزهای سیاه نیز بگذرد.

این روزها مراکز مراقبت از سالمندان تحت قرنطینه کامل هستند و به‌نظر می‌رسد که قرنطینه، تنها راه برای این است که جان پدران و مادران و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایی که در این مراکز زندگی می‌کنند در امان بماند

تحت‌تأثیر تورم، تعدادی از شرکت‌هایی که به بنیاد خیریه سپهر کمک مالی می‌کردند، خودشان را کنار کشیده و دلیل آن را افزایش هزینه‌های خود عنوان کرده‌اند

کرونا شرایط سختی را برای همه ما به‌وجود آورده. اما در این یک سال از شیوع بیماری، با کم‌شدن دیدارها و وضع قرنطینه، سالمندان به‌خصوص آنهایی که در مراکز مراقبت از سالمندان نگهداری می‌شوند، تنهاتر شده‌اند