تابلوی سیاهکل از بیژن جزنی
انتساب بدون سند
احتمالا یکی از مشهورترین آثار در دهه1350 نقاشی موسوم به «سیاهکل» اثر بیژن جزنی است که گویا در سال1350 در زندان عشرتآباد خلق شده است. از آنجا که بیژن جزنی در دهه1350 به چهرهای نمادین تبدیل میشود، عکس این نقاشی هم بارها تکثیر و منتشر شد. بیژن جزنی در هنرستان پسران تحصیل کرده بود و پیش از بازداشت با مشارکت چند شریک، یک دفتر تبلیغاتی را اداره میکرد و بر این اساس میدانیم که تا حدی نقاشی میدانست. با اینحال در انتساب قطعی تابلوی سیاه کل شک و تردید هست؛ پیش از هر چیز از آنرو که نشانهای از این نقاشی تا امروز برجا نمانده است. با اینحال گفته شده که این پرده احتمالا در ابعاد 50در 70سانتیمتر بوده است. همچنین نمیدانیم چهکسی و چگونه از این اثر عکس گرفته است. فارغ از اینها بهنظر میرسد که نشانههای بصری این اثر، از گوزن گرفته تا چشمی که در کف دست راستش دیده میشود بهاحتمال زیاد از آثار مشابه غیرایرانی به عاریت گرفته شده است که حتی در انتساب این اثر به یک هنرمند ایرانی تردید ایجاد میکند. با اینحال خامدستی تکنیکی این اثر تا حدی انتساب آن به جزنی را توجیه میکند. با اینحال شاید برای انتساب قطعی این اثر به جزنی به مطالعات بیشتری نیاز باشد.