موتور سرمایه‌گذاری در ایران نامنظم کار می‌کند

اتاق تهران در گزارشی تحلیلی روند سرمایه‌گذاری در ایران طی سال‌های اخیر را نامطلوب و نگران‌کننده توصیف می‌کند و می‌گوید: رشد سرمایه‌گذاری در ایران در طول دهه90 منفی شده و به‌دلیل تحریم‌ها این وضع بدتر هم شده است. این گزارش با بررسی اجزای سرمایه‌گذاری از سال 1383 تا 1398 نتیجه می‌گیرد: سهم ماشین‌آلات از کل سرمایه‌گذاری در سال گذشته نسبت به سال83 با 10واحد ریزش به 41درصد رسیده، هرچند سهم بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در اقتصاد طی 3سال گذشته بهبود یافته است.
به‌گزارش همشهری، گزارش بالاترین میزان نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی طی سال‌های یادشده، مربوط به سال87 به میزان 33درصد و کمترین آن مربوط به سال96 به‌میزان 20درصد برآورد شده است این آمار نشان می‌دهد در سال گذشته 98هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران صورت گرفته که کمترین میزان ممکن طی 15سال گذشته بوده است. اتاق تهران می‌گوید: آغاز روند کاهشی سرمایه‌گذاری بخش خصوصی از سال1391 به بعد شروع شده و بالاترین رقم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سال1390 به‌میزان 126هزار میلیارد تومان بوده اما میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سال1398 کمتر از رقم مشابه در سال1383 برآورد می‌شود.

اثر تحریم بر سرمایه‌گذاری
این گزارش در ادامه به اثر تحریم‌ها بر سرمایه‌گذاری در اقتصاد پرداخته که نشان‌دهنده این واقعیت است که رشد عمومی منفی سرمایه‌گذاری طی دهه90 و همزمان با تحریم‌ها به‌مدت 4سال و بعد از آن به‌مدت 2سال ادامه داشته و اقتصاد ایران پس از خروج آمریکا از برجام و تشدید فشار تحریم‌ها طی سال‌های97و98 با رکود سنگین مواجه شده است. نکته مهم اینکه روند سرمایه‌گذاری‌ها در ایران در دهه80 مثبت بوده و میانگین رشد سرمایه‌گذاری در سال‌های80تا84، 10درصد؛ بین سال‌های83تا90، 5.3درصد؛ بین سال‌های85تا90 بالای 7درصد بوده اما در فاصله سال‌های 91 تا 95 به منفی 4.3درصد و طی سال‌های91تا98 به منفی‌4.9درصد رسیده است یعنی اتاق تهران تأیید می‌کند که عامل اصلی افت سرمایه‌گذاری و منفی شدن آن، تحریم‌ها و رکود در اقتصاد ایران بوده است.

چرا سرمایه‌گذاری افت کرد؟
از نظر بخش خصوصی ایران، دلیل افت سنگین سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران علاوه بر فشار تحریم‌ها و رکود ناشی از آن، نبود ثبات اقتصادی، نرخ 2رقمی تورم و افت رشد اقتصادی است و وضعیت برای فعالان اقتصادی مبهم است و روشن نیست زیرا آنها با پدیده عدم‌قطعیت در اقتصاد، نااطمینانی و ریسک بالای شروع یک فعالیت اقتصادی و اختلال در روند اتمام آن مواجه هستند. افزون بر اینکه محیط کسب و کار در ایران به‌دلیل نبود رقابت سالم و انحصار در برخی بازارها نامساعد است و بوروکراسی زیاد، تنگنای اعتباری و دخالت دولت در قیمت‌گذاری باعث خاموش شدن انگیزه سرمایه‌گذاران می‌شود. علاوه بر آن، از نظر فعالان اقتصادی ایران، غیرواقعی بودن نرخ ارز، نرخ بهره و بهای حامل‌های انرژی باعث انحراف منابع در اقتصاد شده و راه را برای سرمایه‌گذاری مطمئن و با چشم‌انداز روشن ناهموار کرده است.