تغییر اتوبوسی مشاغل
مشاغل زیادی در جریان کرونا آسیب دیدند اما صنعت حمل و نقل به ویژه در حوزه مسافربری جزو نخستین مشاغلی بود که زیان دید تا جایی‌که امروز رانندگان باتجربه با حراج اتوبوس های خود به دنبال تغییر شغل هستند
فاطمه عباسی- خبرنگار
خسارت کرونا به مشاغل مختلف، هر روز ابعاد تازه‌تری به خود می‌گیرد و تقریباً هیچ شغلی را نمی‌توان یافت که از آسیب این ویروس در امان باشد. پیش از این نیز به‌دلیل تورم بالا و مشکلات اقتصادی در کشور، بسیاری از صنایع مانند صنعت گردشگری و مشاغل مرتبط با آن مانند آژانس‌های مسافربری، هتل‌ها و مهمان‌پذیرها، رستوران‌ها، حمل‌ونقل و... با ضررهای زیادی روبه‌رو بودند و حالا با ظهور کرونا، نه‌تنها دخل و خرج آنها جور درنمی‌آید، بلکه بسیاری به فکر تغییر شغل افتاده‌اند تا شاید بتوانند در اوضاع بد اقتصادی دوام بیاورند. در این بین بخش حمل‌ونقل با لغو سفرهای نوروزی، نخستین ضربه را از کرونا خورد. تردد با اتوبوس‌های بین شهری از برنامه حذف شد و مردم ترجیح دادند با وسایل نقلیه شخصی سفر کنند. در ابتدای شیوع بیماری به‌نظر می‌رسید کاهش فعالیت‌ها به‌صورت موقتی باشد، رانندگان هم دلخوش به سفرهای تابستانی بودند، اما حالا بررسی‌های جدید نشان می‌دهد که قرار نیست اقتصاد حمل‌ونقل به این زودی‌ها از زیاندهی خارج شود. برخی از رانندگان بین شهری نیز چوب حراج به اتوبوس‌های خود زده‌اند و برخی دیگر با ناامیدی در برابر شرایط مقاومت می‌کنند. گزارش امروز ایرانشهر گفت‌وگو با رانندگانی است که سال‌ها مرد جاده‌ها بوده‌اند و امروز مجبورند از شغل و اتوبوس خود دل بکنند.
بدهکار هم شدیم
رانندگان اتوبوس‌های برون‌شهری الزاما صاحب خودرو نیستند و برای دیگری کار می‌کنند، آنها از نبود حمایت و دلجویی دولت در روزهای بی‌رونق کرونایی گلایه دارند.
حسن پیرایش، بیش از ۴۰سال تجربه رانندگی در جاده‌های کشور را دارد؛ به‌خصوص در مسیر زنجان به تهران. او اکنون به‌علت کسادی کار و مشکلات اقتصادی تصمیم دارد تغییر شغل دهد: «سخت‌ترین دورانی که بیشتر ما رانندگان اتوبوس طی کردیم از اسفند سال گذشته آغاز شد و متأسفانه همچنان ادامه دارد، هنوز هم مردم به‌دلیل کرونا مسافرت نمی‌روند.»
وی با بیان اینکه درصد بالایی از اعضای صنف، راننده و تعداد خیلی کمی هم مالک اتوبوس هستند، می‌افزاید: «حدود 10ماه است که یا بیکاریم یا آنقدر مسافر کم است که پول چندانی درنمی‌آوریم، وضعیت زندگی‌مان باید چگونه باشد! دولت هم که حمایتی نمی‌کند.»
احمد هم سال‌هاست که در اهواز روی اتوبوس کار می‌کند و با اینکه به شغل رانندگی علاقه دارد اما تصمیم گرفته در این شرایط تغییر شغل دهد: «از زمان شیوع کرونا نزدیک به 3ماه بیکار بودیم و فکر می‌کردم شرایط تغییر می‌کند، اما اوضاع بدتر شده و دیگر نمی‌شود روی این شغل حساب کرد. می‌خواهم اتوبوس را بفروشم و کامیون بخرم چون حمل بار درآمد بیشتری دارد.»
او می‌گوید: «بیشتر صاحبان اتوبوس‌ها ورشکست شده‌اند و حتی یکی از مالکان مجبور شد اتوبوسش را بفروشد تا اقساط خود را بپردازد. همکار دیگری پارسال خانه‌اش را فروخت و اتوبوس خرید تا کار کند، اما خورد به کرونا و بدهکار هم شد. تسهیلاتی هم که پرداخت می‌کنند کفاف هزینه‌های ما را نمی‌دهد. 6میلیون وام کرونا داده‌اند که صرف جریمه و بیمه‌های معوقه کردیم.»
به‌دنبال کار هستیم
اگرچه بسیاری از مالکان به فکر فروش اتوبوس‌ها افتاده‌اند، اما وضعیت رانندگانی که مالک اتوبوس نیستند هم دست کمی از این افراد ندارد و آنها هم از وضعیت موجود گلایه دارند.
محمدجواد احترامی که 35سال سابقه رانندگی در خط قم-تهران را دارد، می‌گوید: «قیمت بلیت قم به تهران 15هزار تومان است که از این مبلغ کمیسیون دفتر مسافربری و حق بیمه هم کم می‌شود.»
او اضافه می‌کند: «از اسفند‌ماه با شیوع کرونا چند‌ماه بیکار بودیم و حالا هم هر 3روز یک‌بار نوبتمان می‌شود که با یک‌سوم ظرفیت مسافر ببریم. 14نفر از همکارانم که مالک بودند اتوبوس‌هایشان را فروخته‌اند و ما هم مجبوریم تغییر شغل بدهیم تا بتوانیم خرج زندگی را دربیاوریم. به‌جز راننده‌ها، ۱۰۰نفر کارگر در پایانه مسافربری قم مشغول به‌کار بودند و شرایط به‌گونه‌ای شده که هم‌اکنون، از این تعداد 3نفر سر کار هستند.»
یکی دیگر از راننده‌هایی که در خط کاشان به تهران کار می‌کند می‌گوید: «قبل از کرونا، ظرفیت اشغال صندلی اتوبوس‌ها بیش از ۷۰ تا ۸۰درصد بود، ولی حالا به ۲درصد کاهش‌یافته است. من یک راننده هستم و هیچ پس‌اندازی ندارم و حمایتی نمی‌شوم. با این وضعیت چطور باید گذران زندگی کنم؟»
سعید شبانی اضافه می‌کند: «قبلا روزانه حداقل ۱۰ تا ۱۵دستگاه اتوبوس از کاشان به سمت تهران حرکت می‌کرد، ولی از زمان شیوع کرونا حتی یک اتوبوس هم نمی‌رود و اگر برود با ۲مسافر می‌رود، به امید اینکه بتواند در تهران مسافر سوار کند، اما خالی برمی‌گردد.»
برنامه‌ای برای جبران خسارت نیست
علاوه بر کاهش تعداد سفرها و مسافران، بالارفتن هزینه تعمیرات ماشین و قیمت لوازم جانبی و لاستیک نیز بسیاری از مالکان اتوبوس را به فکر فروش انداخته است.
صادق عبداللهی راننده خط تبریز به تهران در این‌باره می‌گوید: «وسایل یدکی و لاستیک خیلی گران شده اما کرایه‌ها افزایش چندانی نیافته و با وجود همین افزایش کم، باز هم مسافران نصف قیمت بلیت را پرداخت می‌کنند.» او اضافه می‌کند: «الان یک اتوبوس 5میلیارد قیمت دارد اما تعویض روغن و لاستیک نزدیک به 3میلیون است. من حتی اتوبوس را برای فروش گذاشته‌ام اما خریدار ندارد. کسی دیگر اتوبوس نمی‌خرد چون می‌داند نمی‌شود در این شرایط کار کرد.»
اکبر امیدی راننده خط اهواز به قم نیز که ماهی 400هزار تومان حق بیمه پرداخت می‌کند می‌گوید: «دولت حداقل باید اجازه می‌داد بیمه راننده‌ها تا چند‌ماه پرداخت نشود، درحالی‌که حتی جریمه تأخیر در پرداخت‌ها را هم لحاظ می‌کنند. راننده‌ای که پول نان شب ندارد، چطور می‌تواند حق بیمه پرداخت کند؟ برنامه‌ای هم برای جبران خسارت نیست.»
در این بین برخی رانندگان بین شهری حاضر به رانندگی در اتوبوس‌های درون‌شهری شده‌اند، زیرا معتقدند رانندگان اتوبوس‌های درون‌شهری حداقل هزینه قطعات و تعمیرگاه نمی‌دهند و پس از بازنشستگی حقوق می‌گیرند؛ اما رانندگان اتوبوس بین شهری با حداقل دریافتی قانون کار در زمان بازنشستگی مواجه هستند.
رانندگان را از تغییر شغل منصرف کنیم
محمدرضا شاکرپور، کارشناس حوزه حمل‌ونقل با بیان اینکه صنف رانندگان در سراسر کشور حدود یک‌میلیون نفر جمعیت دارد، به همشهری می‌گوید: ۹۰درصد حمل‌ونقل باری و مسافری کشور از طریق جاده انجام می‌شود و اگر همین ظرفیت ۲۵ تا ۳۰درصدی بخش مسافربری جاده‌ای نیز فعالیت خود را تعطیل کند و تغییر شغل دهد، کشور دچار مشکلات اساسی می‌شود. او اضافه می‌کند: شیوع ویروس کرونا ضربه سخت و سنگینی به رانندگان مسافربری جاده‌ای وارد و امرار معاش آنان را با مشکل مواجه کرده است. در این شرایط به‌دلیل خویش‌فرما بودن بیمه تامین اجتماعی رانندگان، این قشر مشمول بیمه بیکاری هم نشدند و مشکلاتشان افزایش نیز پیدا کرد. رانندگان جزو قشر ضعیف و مظلوم جامعه هستند و در این شرایط کرونا هیچ‌گونه حمایتی از آنها صورت نگرفته است. این کارشناس حوزه حمل‌ونقل می‌گوید: تنها یک وام ۶میلیون تومانی به رانندگان پرداخت می‌شود اما به‌دلیل اینکه در این زمینه اطلاع‌رسانی درستی صورت نگرفته، رانندگان سردرگم هستند و نمی‌دانند برای دریافت این وام باید به کجا مراجعه کنند و هنوز بسیاری از رانندگان که جزو مشاغل آسیب‌دیده هستند موفق به دریافت این وام نشده‌اند. شاکرپور معتقد است شغل رانندگان قبل از کرونا آسیب زیادی دیده بود و با کرونا ویران شد و متأسفانه هیج‌گونه حمایتی از رانندگان مسافربری صورت نمی‌گیرد. او می‌گوید: رانندگان نیازمند حمایت جدی دولت در این شرایط بد اقتصادی و اوضاع کرونایی هستند. انجام فراخوان و مذاکره با بخش خصوصی و کمک گرفتن از این بخش به‌ویژه استارتاپ‌ها نیز می‌تواند به صنعت حمل‌ونقل کمک کند تا رانندگان و مالکان اتوبوس‌ها از تغییر شغل خود منصرف شوند؛ در غیر این صورت، صنعت حمل‌ونقل خسارت هنگفتی خواهد دید.
